Trung Quốc thử nghiệm tiền điện tử, muốn phá vỡ vị thế độc tôn của đồng USD

Trung Quốc đang triển khai thí điểm đồng tiền kỹ thuật số mới. Nó được thiết lập để trở thành đồng tiền kỹ thuật số đầu tiên sử dụng cho nền kinh tế lớn. Đồng nhân dân tệ kỹ thuật số được phát hành và hỗ trợ bởi ngân hàng trung ương Trung Quốc. Nó không được phân cấp và không có tính ẩn danh giống các loại tiền điện tử khác.

Sau nhiều năm nghiên cứu và phát triển, bắt đầu từ tháng 5 chương trình sẽ áp dụng thử nghiệm tại 4 thành phố của Trung Quốc, một số cán bộ công chức sẽ nhận được một phần tiền lương bằng loại tiền kỹ thuật số này.

Cụ thể, nhân viên làm việc tại các cơ quan và đơn vị hành chính sự nghiệp thuộc quận Tương Thành, thành phố Tô Châu, tỉnh Giang Tô miền Đông Trung Quốc sẽ bắt đầu thí điểm nhận 50% tiền trợ cấp giao thông nằm trong khoản lương hàng tháng, dưới hình thức tiền điện tử tại các hệ thống ngân hàng chỉ định.

Để sử dụng và làm quen với một đồng tiền hoàn toàn mới, người dân cần cài ứng dụng mới có thể dùng, giá trị của loại tiền tệ này tương ứng với nhân dân tệ. Một người dân địa phương chia sẻ: “Khi nhìn thấy đồng tiền số này, cảm giác đầu tiên tôi muốn biết nó là gì, sử dụng ra sao? Tôi cũng lo lắng liệu nó có rủi ro tiềm ẩn nào không?”.

Tô Châu là 1 trong 4 địa phương được chọn thí điểm cấp phát lương bằng tiền điện tử ở Trung Quốc, còn có Thâm Quyến, Thành Đô và Khu mới Hùng An. Đây là 1 cuộc thử nghiệm khép kín nhằm kiểm tra và hoàn thiện các tính năng của loại tiền này. Đáng chú ý, đây là đồng tiền do Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (tức Ngân hàng Trung ương) phát hành, bởi vậy nó còn được gọi là đồng Nhân dân tệ điện tử.

Ông Quốc Thế Bình, Viện trưởng Viện nghiên cứu Tiền tệ Đại học Thâm Quyến nói: “Đồng tiền do Ngân hàng Trung ương phát hành nên là tiền số pháp định. Đặc điểm lớn nhất của tiền số pháp định là nó chịu sự giám sát của Trung ương. Đã là đồng tiền do Ngân hàng Trung ương phát hành thì không ai có quyền từ chối. Nếu từ chối sẽ là hành vi vi phạm pháp luật”.

Theo một giáo sư từ trường Wharton của Đại học Pennsylvania, loại tiền kỹ thuật số mới này nhằm thay thế Bitcoin và các loại tiền điện tử khác bằng một hệ thống do các cơ quan chính phủ kiểm soát. Bản thân nó không phải là một loại tiền tệ độc lập, nó chỉ là phiên bản kỹ thuật số của Nhân dân tệ. Trên thực tế, luôn có một cơ quan trung ương trong hệ thống Nhân dân tệ kỹ thuật số này, đó là chính quyền Trung Quốc.

Trong bối cảnh mức độ quốc tế hóa của đồng nhân dân tệ vẫn còn rất hạn chế, một số ý kiến cho rằng, đồng tiền số của Trung Quốc sẽ giúp nước này phá vỡ dần thế độc tôn của đồng USD, vì nó dễ sử dụng, có chức năng trao đổi hàng hóa như tiền giấy nhưng lại không cần các trung tâm thanh toán bù trừ tập trung. Đáng lưu ý là đồng tiền số của Trung Quốc vừa phát hành có thể hoạt động ngay cả khi không có Internet.

Cựu thống đốc ngân hàng trung ương Trung Quốc năm ngoái cho biết tiền kỹ thuật số cuối cùng sẽ được tích hợp vào sáng kiến vành đai và con đường của Trung Quốc. 

Theo Đường Tịnh Viễn – nhà bình luận chính trị Trung Quốc: Chính quyền cộng sản Trung Quốc còn có mục tiêu và kế hoạch khác. Một khi công nghệ này hoàn thiện, chính quyền có thể lợi dụng hệ thống này để thay thế đồng đô la Mỹ. Họ đang cố gắng thúc đẩy nhân dân tệ ra quốc tế và cạnh tranh thống trị với Hoa Kỳ trong hệ thống tài chính toàn cầu. 

Nhưng thực tế cho thấy, đồng đô la Mỹ vẫn chiếm khoảng 60% dự trữ ngoại hối trên toàn thế giới, trong khi đồng nhân dân tệ của Trung Quốc chỉ chiếm khoảng 2%.

Tờ China Daily đưa tin: “Một loại tiền kỹ thuật số có chủ quyền cung cấp giải pháp thay thế chức năng cho hệ thống thanh toán USD và giảm bớt tác động của bất kỳ lệnh trừng phạt hoặc đe dọa loại trừ nào ở cấp quốc gia và công ty” – một đánh giá hàm ý Trung Quốc đang muốn giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ và tìm kiếm hệ thống thanh toán mới.

Nhiều nhận định còn cho rằng, việc sử dụng tiền điện tử sẽ giúp Trung Quốc tăng cường giám sát hoạt động tiền tệ và quản trị xã hội. Chính quyền Trung Quốc sẽ lợi dụng điểm này để thắt chặt kiểm soát người dân.

Đường Tịnh Viễn nhận định: “Chính quyền có thể trực tiếp kiểm soát ví của từng người dân và quyết định cách các bạn tiêu tiền của mình. Cụ thể, giả sử chính phủ trả cho bạn lương 3.000 nhân dân tệ. Nếu cần, họ có thể áp đặt hạn chế với số tiền của bạn, khiến bạn chỉ có thể chi tiêu 1.000 nhân dân tệ để ăn uống”.

Các quan chức nói đồng nhân dân tệ kỹ thuật số sẽ giúp người dân Trung Quốc thanh toán dễ dàng và nhanh hơn. Nhưng ông Đường nói rằng, chính quyền Trung Quốc chính là đang thử nghiệm mức độ kiểm soát của họ đối với hoạt động tài chính cá nhân và chính quyền còn có một động cơ khác.

Hệ thống cũng có thể được dùng để đàn áp người bất đồng chính kiến, hạn chế khả năng có được nhu yếu phẩm hoặc cực đoan hơn là có thể chiếm đoạt tài sản cá nhân, ông nói thêm.

Ông Đổng Hy Diểu cho biết: “Sau khi thử nghiệm thuận lợi ở 4 nơi và sắp tới là tại Thế vận hội mùa Đông, trong tương lai không xa, đồng tiền số của Ngân hàng Trung ương phiên bản Trung Quốc sẽ chính thức phát hành”.

Như vậy, tiền nhân dân tệ điện tử của Trung Quốc sẽ được thử nghiệm ít nhất đến năm 2022, bởi đây cũng là năm Bắc Kinh đăng cai tổ chức Thế vận hội mùa Đông. Nếu thử nghiệm thành công và được phát hành, Trung Quốc sẽ trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới vận hành đồng tiền kỹ thuật số có chủ quyền, khác với đồng bitcoin không biên giới.

Và có thể Trung Quốc sẽ là quốc gia đầu tiên trên thế giới có ngân hàng trung ương chính thức phát hành tiền điện tử, nhằm kiểm soát nền kinh tế cũng như thị trường tiền ảo đang diễn biến phức tạp.

Theo Giáo sư Chương Thiên Lượng – chuyên gia về các vấn đề xã hội và chính trị Trung Quốc: “ĐCSTQ thì thỏa thuận nào cũng có thể ký kết nhưng rồi sau không hề đếm xỉa đến, hứa hẹn rồi lại tìm cách chống chế, cam kết rồi lại không thực hiện, căn bản là không có tín nhiệm. Vậy nên, ĐCSTQ muốn in nhân dân tệ thì liền in, việc phát hành lượng lớn tiền tệ như vậy đã khiến đồng tiền bị giảm giá trị. Vậy nếu ĐCSTQ phát hành tiền điện tử thì sẽ có tín nhiệm hơn so với nhân dân tệ sao? Sự tín nhiệm của người phát hành và nắm giữ tiền này căn bản không có gì thay đổi”.

Việt Anh (t/h)