Trump sẽ hất Trung Quốc ra khỏi thị trường tài chính thế giới?

Quan hệ thương chiến Mỹ-Trung đang trở nên gay gắt hơn bao giờ hết, cơ hội thỏa thuận thương mại giữa hai nước cũng liên tục giảm đi. Trong giai đoạn cực kỳ quan trọng này, hiện chưa có thêm một thoả thuận nào được thực hiện và dường như điều này sẽ khiến chúng ta phải đối mặt với một cuộc chiến thương mại tiếp tục leo thang trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020 sắp tới.

Ngoài việc áp dụng mức thuế cao đối với hàng hóa mà Trung Quốc xuất khẩu sang Hoa Kỳ, Tổng thống Donald Trump cũng đã cấm Huawei và các công ty con của họ làm ăn với các công ty và nhà mạng viễn thông của Hoa Kỳ. Chính phủ Hoa Kỳ tình nghi Huawei đánh cắp dữ liệu trên quy mô lớn bằng cách tích hợp các phần mềm vào thiết bị.

Mặc dù thực hiện lệnh cấm đó có vẻ khó khăn hơn nhiều so với ban hành, Hoa Kỳ cũng khuyến khích các đồng minh của mình ở Châu Âu, Châu Á và Châu Đại Dương cùng ngăn cấm các nhà cung cấp thiết bị và mạng viễn thông này của Trung Quốc.

Nỗ lực này đã đạt được sự hưởng ứng nhất định, Huawei đã mất hơn một tỷ đô la doanh thu chỉ trong năm 2019. Nhiều lệnh cấm khác đối với các công ty công nghệ Trung Quốc có thể sẽ còn kèm theo sau. Liệu Washington có thể hoặc sẽ có hành động cứng rắn hơn nữa để trừng phạt Bắc Kinh vì chiến tranh kinh tế của họ chống lại Hoa Kỳ hay không?

Thực sự thì khả năng này rất lớn.

Từ chối Trung Quốc tiếp cận thị trường vốn của Hoa Kỳ hiện đang là vấn đề được xem xét nghiêm túc ở mức cao nhất của chính phủ liên bang. Lý do để làm như vậy là rất rõ ràng và đầy thuyết phục. Trung Quốc đã lạm dụng hệ thống này trong nhiều thập kỷ bằng cách giả mạo sức mạnh tài chính của các công ty niêm yết, gây bất lợi cho các nhà đầu tư và thị trường vốn Hoa Kỳ.

Trung Quốc cũng nổi danh với hành vi gian lận thị trường chứng khoán

Thao túng thị trường chứng khoán không có gì mới đối với Trung Quốc. Trong nhiều năm sau cuộc Đại suy thoái vào năm 2008, các công ty Trung Quốc đã được niêm yết trên thị trường chứng khoán Hoa Kỳ thông qua việc tiếp quản các công ty khác của Mỹ. Đó là một quy trình thông minh trong đó một công ty Trung Quốc tiếp quản một công ty niêm yết thất bại hoặc nhàn rỗi của Hoa Kỳ, và khi làm như vậy, các công ty này đã vô tình trở thành một công ty được niêm yết thực sự.

Đảo ngược việc tiếp quản không có gì là bất hợp pháp và cũng không hẳn là xấu. Nhưng Trung Quốc đã lợi dụng quá trình đó để làm cho các công ty vô danh của mình trở nên có uy tín ngay lập tức. Hơn nữa, nhiều công ty trong số đó đã thu hút sự chú ý các nhà đầu tư mà hầu như không có bất kỳ hoạt động giám sát nào mang tính khả thi hoặc thông qua sự xác thực của kế toán.

Mức độ gian lận của Trung Quốc thật đáng kinh ngạc. Theo tài liệu trong bộ phim “The China Hustle,” công chiếu vào năm 2018 của Jed Rothstein, có từ 50 tỷ USD trở lên đã được đầu tư vào các công ty lừa đảo niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán Nasdaq tại New York, Mỹ.

Làm thế nào mà một lượng lớn các doanh nghiệp gian lận như vậy lại có thể hoạt động ngay dưới mũi của các cơ quan quản lý mà không bị phát hiện?

Thật ra thì cũng khá là dễ dàng. Người quản lý quỹ phòng hộ kỳ cựu Jim Chanos khẳng định rằng, nếu nhà quản lý muốn lừa đảo thì các kiểm toán viên cũng khó mà tìm thấy manh mối gì.

Tuy nhiên không chỉ là thị trường chứng khoán ở Hoa Kỳ mà ở chính ở Trung Quốc, điều này cũng bị lạm dụng. Nhiều mánh khóe của chương trình bơm và đổ tiền đã được thực hiện tại thị trường chứng khoán Thượng Hải và Hong Kong từ nhiều năm qua. Chu kỳ vẫn là như nhau. Các định giá được quảng cáo thổi phồng một cách nhanh chóng, thu hút hàng triệu nhà đầu tư Trung Quốc, những người biết tận dụng lợi thế của mình để tham gia vào những lợi ích đó.

Điều đó cho phép những người trong cuộc, các thành viên của Đảng, bán các cổ phiếu của họ với mức giá cao trên thị trường và gặt hái hàng tỷ đồng tiền lời.

Cấm tăng vốn đầu tư từ Hoa Kỳ vào các công ty Trung Quốc

Vì những lý do này, các nhà lập pháp Hoa Kỳ như Thượng nghị sĩ Marco Rubio bang Florida đề xuất không được dùng 49,5 tỷ usd trong Ifund (tiền hưu trí của chính phủ), đầu tư vào các công ty Trung Quốc. Điều đó sẽ tạo thành một thông điệp rõ ràng đến các công Trung Quốc rằng Hoa Kỳ đã dừng lại lượng tiền mặt chảy vào vào túi các công ty đại lục.

Động thái này rất quan trọng, nó có thể gây ra khó khăn lớn hơn đối với nhu cầu vốn của Trung Quốc bởi các công ty của TQ chiếm tới 55% trong danh sách đầu tư mới của Hoa Kỳ trong năm nay. Điều này cũng gây ảnh hưởng nhất định nếu chính phủ liên bang từ chối đầu tư 578 tỷ usd vào quỹ hưu trí trong Chỉ số MSCI (Chỉ số hiệu suất thị trường chứng khoán) liên quan đến All Country World Index (tất các các chỉ số chứng khoán các quốc gia trên thế giới). Bởi ngày nay, các công ty Trung Quốc chiếm 4% trong tất cả chỉ số đó. Trong vài năm nữa, tỷ lệ đó dự kiến sẽ tăng gấp đôi. Nếu không có cách tiếp cận vào thị trường vốn của Hoa Kỳ, các công ty đại lục sẽ phải tranh giành vốn với nhau để tồn tại.

Rất nhiều rắc rối

Nhưng cũng có những vấn đề phức tạp đối với chiến lược này. Một là các công ty Trung Quốc đã len lỏi và nhúng sâu vào các chỉ số đầu tư chính trong hầu hết các danh mục đầu tư hưu trí và các hạng mục đầu tư khác tại Hoa Kỳ. Việc loại bỏ các công ty Trung Quốc có thể gây tốn kém cho các nhà đầu tư dưới dạng giá trị giảm và vì sức khỏe của chính thị trường vốn.

Ngoài ra, việc ngăn chặn các công ty Trung Quốc từ thị trường vốn của Hoa Kỳ có thể sẽ buộc các đại gia đầu tư như JPMorgan Chase phải cân nhắc lại kế hoạch bổ sung  các công ty Trung Quốc vào danh sách của họ. Nó cũng có thể hạn chế các nhà đầu tư nước ngoài khác sử dụng thị trường vốn của Hoa Kỳ, và tất nhiên sẽ buộc Trung Quốc phải tìm nơi khác để tìm vốn đầu tư.

Thị trường vốn có sẵn khác như Thượng Hải và Hong Kong là những lựa chọn thay thế khả dĩ, nhưng với danh tiếng cũng như cuộc khủng hoảng chính trị hiện tại ở Hong Kong thì họ không so được với các thị trường Hoa Kỳ. Thị trường châu Âu và Nhật Bản có lẽ là một lựa chọn khác, nhưng mức độ quan tâm và đầu tư của họ vẫn còn chưa chắc chắn.

Làm xấu đi mối quan hệ Mỹ-Trung

Việc hất cẳng các nhà đầu tư Trung Quốc ra khỏi thị trường vốn của Hoa Kỳ sẽ chẳng là điều dễ dàng hoặc không để lại bất kỳ hậu quả nào. Thị trường vốn của Hoa Kỳ có thể sẽ phải chịu một số tổn hại về uy tín, ít nhất cũng là trong thời gian ngắn. Ngoại trừ việc Trung Quốc không đủ khả năng kiểm soát đầu tư vốn để có thể thay đổi nhận thức của thế giới về thị trường vốn của Hoa Kỳ.

Video: Chứng khoán Trung Quốc tuột dốc trong cuộc thương chiến Mỹ-Trung

Một chính sách kiểu như vậy cũng sẽ phát sinh vài hậu quả địa lý chính trị ngay lập tức. Quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc sẽ xấu đi, thậm chí có thể đẩy cuộc chiến thương mại đi xa hơn dự kiến trong tương lai. Đó có thể là giá cần phải trả.

Lập luận về việc cấm Trung Quốc khỏi thị trường vốn của Hoa Kỳ rất đơn giản nhưng khá thuyết phục:

Tại sao Hoa Kỳ lại cho phép thị trường vốn của chính phủ  và người dân Mỹ tài trợ cho thế giới đối thủ mạnh nhất thế giới của họ và đe dọa chính thị trường mà họ tham gia, cũng như toàn bộ hệ thống tài chính toàn cầu?

Thiện Thành (Theo Epoch Times)