Chỉ trong 3 giờ thông quan ‘đã xuất khẩu 400.000 tấn gạo’, doanh nghiệp cầu cứu

Từ 0h ngày 12/4 đến 3h ngày 12/4, sau 3 giờ thông quan đã có 399.989 tấn gạo được xuất khẩu, và đã hết hạn ngạch. Nhiều doanh nghiệp không kịp trở tay, phải kêu cứu Thủ tướng vì “hàng ùn ứ nhiều ngày tại cảng”, không minh bạch, có lợi ích nhóm.

Sau khi Văn phòng Chính phủ ra thông báo Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho xuất khẩu gạo có kiểm soát, ngày 10/4, Bộ Công Thương đã có Quyết định 1106/QĐ-BCT về công bố hạn ngạch xuất khẩu đối với mặt hàng gạo trong tháng 4/2020. 

Theo đó, Cục Hải quan mở hệ thống phần mềm tiếp nhận tờ khai vào lúc từ 0 giờ ngày 12/4 nhưng đến 3 giờ sáng ngày 12/4 đã đóng lại vì “đã đủ hạn ngạch 400.000 tấn”.

Tuy nhiên, việc cho làm thủ tục mở tờ khai hải quan ngay giữa 0h đêm (ngày cuối tuần) khiến hàng loạt doanh nghiệp không kịp trở tay. Đa số các doanh nghiệp không nhận được thông báo, nhiều doanh nghiệp phải viết đơn cầu cứu Thủ tướng Chính phủ, và cho rằng “không minh bạch”, “có lợi ích nhóm”.

Nhiều doanh nghiệp cho hay, Hải quan đã ưu ái cho một số doanh nghiệp như Vinafood 1, Vinafood 2, Intermex,… khai báo thông quan số lượng lớn nên vừa khai phát đã hết hạn ngạch.

Nhiều doanh nghiệp không kịp đăng ký tờ khai hải quan

Giám đốc Công ty Cổ phần nông nghiệp Công nghệ cao Trung An- Phạm Thái Bình cho biết, phía công ty ông không khai được tờ khai hải quan nào.

Ông Bình cho hay, Cục Hải quan mở hệ thống phần mềm tiếp nhận tờ khai vào lúc từ 0 giờ ngày 12/4 đến 3 giờ sáng ngày 12/4 là đóng lại vì “đã đủ hạn ngạch 400.000 tấn”.

“Từ trước ngày 24/3 đến nay, công ty đã phải tạm dừng đăng ký và thông quan đối với các lô hàng gạo xuất khẩu đã và đang trên đường lên cảng. Hiện tại đang có mấy trăm ngàn tấn gạo đã nằm tại các cảng đang chờ thông quan”, ông Bình chia sẻ.

Liên quan đến việc đăng ký tờ khai Hải quan, đại diện phía Công ty TNHH Sản xuất – Thương mại Phước Thành IV (Vĩnh Long) cho hay, doanh nghiệp của ông chỉ đăng ký được 30 container.

“Công ty có 70 container ùn ứ ngoài cảng nhưng cố gắng lắm mới khai được 30 container, còn 40 container không khai được” – ông Thành cho biết.

Liên quan đến sự việc này, ông Nguyễn Chánh Trung, Giám đốc ngành hàng lúa gạo của Tập đoàn Tân Long-T&T Group cho biết, các công văn về cho phép xuất khẩu gạo đến từ chiều thứ 7 (ngày 11/4), nhưng gần như ít DN biết mà chỉ nắm được qua trao đổi với nhau. 

“Chúng tôi đã cho nhân viên canh 24/24 để mở tờ khai hải quan, nhưng cũng chỉ lấy được số tờ khai, chứ không đi được đến bước cuối cùng”, ông Trung cho hay.

“Các thông tin cho biết cổng sẽ mở từ 23 giờ 30 ngày 11/4, nhưng thực tế chỉ mở 0 giờ đến 3 giờ sáng 12/4, và lúc đó đã thông là đã 389 nghìn tấn, còn 11.000 tấn họ dừng lại. Chưa kể thời gian trên, mạng liên lục cắc bụp rất kỳ lạ”, ông Trung cho biết.

Ông Trung tính toán: “Với lượng gạo trên, tính phí lưu container 50 USD/container, chúng tôi mất khoảng 14.000 USD/ngày (gần 300 triệu đồng/ngày). Chưa kể, hơn 4.000 nghìn tấn gạo đang bị ùn lại lênh đênh trên sà lan, mỗi ngày chi phí mất 120 triệu đồng, DN sao chịu nổi”.

Doanh nghiệp cầu cứu Thủ tướng vì ‘không minh bạch’

Về việc “chỉ trong 3 giờ đã đăng ký kết 400.000 ngàn tấn”, Giám đốc Công ty Cổ phần nông nghiệp Công nghệ cao Trung An – Phạm Thái Bình cho hay, việc đăng ký tờ khai xuất khẩu gạo cần phải được minh bạch vì công ty ông cố gắng trực vẫn không đăng ký được. 

Theo ông Bình, phía công ty không tìm thấy bất kỳ thông tin công bố hoặc công văn có liên quan về việc mở hệ thống phần mềm tiếp nhận tờ khai và thông quan hàng gạo của Hải quan.

“Nếu Hải quan cho mở tờ khai thì việc đầu tiên phải cho các lô gạo của các doanh nghiệp đã và đang khai dở dang xuất khẩu, sau đó mới cho khai mới”, ông Bình cho biết.

Ông Bình cho hay, Công ty vừa làm đơn gửi đến Thủ tướng Chính phủ, Văn phòng Chính phủ và Bộ Công Thương để phản ánh và đề nghị xem xét khẩn cấp về vụ việc này.

Công văn nêu rõ: “Công ty Trung An trực khai hải quan trên mạng suốt từ ngày 11 đến 12/4 mà không thông quan được một lô hàng nào. Mới chỉ từ 0h ngày 11/4 đến 3h sáng 12/4 Hải quan đã đóng cửa luôn vì cho rằng các DN XK đã khai đủ 400.000 tấn. Có chăng nhóm lợi ích đã lợi dụng chính sách có hạn ngạch này để trục lợi? Nhóm lợi ích này xuất phát từ việc mở cổng thông tin điện tử khai Hải quan không minh bạch?”

Tương tự, bà Trần Ngọc Châu – phó giám đốc Công ty TNHH Angimex – Kitoku (AKJ) cho biết, Công ty cũng đã có công văn cầu cứu Văn phòng Chính phủ liên quan đến việc không xuất khẩu gạo được vì hải quan mở tờ khai lúc 0h đêm.

Theo bà Châu, TNHH Angimex – Kitoku (AKJ) đã mở tờ khai hải quan ngay trong sáng 11/4 cho các lô hàng (gạo) đã đóng vào container, có số container, số chì đầy đủ hiện đang nằm chờ tại cảng Mỹ Thới từ ngày 24/3

Vì là ngày nghỉ cuối tuần nên doanh nghiệp hy vọng đến thứ hai 13/4 sẽ có hướng dẫn cụ thể để khai báo hải quan. Tuy nhiên, ngày 12/4 (chủ nhật), AKJ đã nhận được tin báo hệ thống hải quan đã cho mở tờ khai xuất khẩu gạo trong vòng từ 0h00 đến khoảng 3h00 sáng ngày 12/4 và hiện số lượng đăng ký đã lên tới 399.989 tấn. 

“Điều đáng nói là AKJ không nhận được bất kỳ thông tin chính thức nào từ hải quan về ngày, giờ mở mạng khai báo hải quan xuất khẩu gạo trong suốt ngày 10/4 sau khi nhận được thông báo từ Văn phòng Chính phủ và Bộ Công thương”, bà Châu cho biết. 

“Tại sao Tổng cục Hải quan lại mở cửa cho khai báo lúc nửa đêm như vậy? Việc cho mở tờ khai hải quan vào giữa đêm như vậy là không công khai, minh bạch”, bà Châu chia sẻ.

Ông Nguyễn Trung Kiên – phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) – cho hay rất nhiều doanh nghiệp thành viên của VFA cũng không kịp mở tờ khai hải quan để xuất khẩu gạo sau khi Thủ tướng cho phép xuất trở lại. 

“Nhiều doanh nghiệp phản ánh cách làm của hải quan không hợp lý, nhiều doanh nghiệp không có thông tin hải quan cho mở tờ khai nên không kịp trở tay”, ông Kiên xác nhận.

Được biết, trước đó Bộ Tài chính đã đề nghị Bộ Công thương tạm dừng xuất khẩu gạo tẻ thường vì “kho dự trữ quốc gia chỉ mới dự trữ được 7.700 tấn” trong tổng số 190.000 tấn theo kế hoạch. Tuy nhiên, sau đó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đồng ý cho xuất khẩu gạo, trước mắt trong tháng 4 là 400.000 tấn.

Từ Nguyên (t/h)