“Nhân sâm trong nước” nhỏ bé nhưng bổ thận cực tốt, tăng tuổi thọ hiệu quả

Khiếm thực là dược thực điển hình trong thực vật họ súng, là dược liệu cao cấp và cũng là nguyên liệu thực phẩm mỹ vị, giá trị dinh dưỡng của khiếm thực được ghi lại trong rất nhiều sách y dược cổ, được người xưa tôn là “nhân sâm trong nước”.

Khiếm thực còn có tên là kê đầu, khiếm, tên khoa học Euryale ferox Salisb; thuộc họ súng Nymphaeaceae. Loài này mọc ở đầm ao, sống hàng năm, lá hình tròn rộng, nổi trên mặt nước, mặt trên màu xanh, mặt dưới màu tím. Mùa hạ, cành mang hoa trồi lên trên mặt nước, đầu cành có một hoa sáng nở chiều héo. Quả hình cầu, là chất xốp màu tím hồng bẩn, mặt ngoài có gai, đỉnh còn đài sót lại, hạt chắc, hình cầu, màu đen, thịt trắng ngà là tốt.

Ở Việt Nam hiện nay dùng hai vị thuốc mang tên khiếm thực, vì vậy cần chú ý để phân biệt.

1. Hạt phơi hay sấy khô (Semen Euryales) của cây khiếm thực nói trên. Vị này mới đúng là vị khiếm thực nhưng còn phải nhập của Trung Quốc vì cây Khiếm thực ở Việt nam ra bông không thấy ra quả và hạt.

2. Thân, rễ, củ phơi hay sấy khô của cây củ súng nhỏ Nymphaea stellata Wild, cùng họ Súng (Nymphaeaceae). Nhiều người và nhiều nơi vẫn dùng vị này với tên khiếm thực.

Vậy mọi người đã biết rõ công hiệu và tác dụng cụ thể của khiếm thực chưa? Cách dùng thế nào mới tốt? Cùng xem phần dưới đây để biết kỹ hơn về khiếm thực.

Khiếm thực – “Nhân sâm trong nước”

Đây là một trong những dược liệu cao cấp vô cùng quý báu, được biết đến từ thời cổ đại và được tôn là “nhân sâm trong nước”. như vậy mọi người biết rõ hạt súng có nào công hiệu đâu này? Cuốn “Hoàng đế nội kinh” ghi lại về khiếm thực như sau, đây là một trong những dược liệu thượng phẩm, cũng là một loại dược thực thường dùng, khiếm thực và hạt sen đều cùng họ súng.

Khiếm thực là hạt của một loài súng, bởi vì nó có hình dạng rất giống đầu gà nên cũng được gọi là “kê đầu mễ”. Trong sách dược cổ có nói, loại hạt này công hiệu “trẻ nhỏ ăn vào không già, lão nhân ăn vào mọi sự ổn định”.

Trong “Hồng lâu mộng” có một hồi “Thu sảng trai ngẫu kết hải đường xã, hành vu uyển dạ nghĩ cúc hoa đề”, nói Giả Bảo Ngọc sai người đưa thức ăn cho Sử Tương Vân, trong đó có các thực phẩm tươi sống khác nhau, một là hồng lăng, một cái khác chính là khiếm thử. Đại văn hào Tô Đông Pha thời nhà Tống cũng vô cùng thích ăn khiếm thực. Tô Đông Pha đến lão niên nhưng thân kiện thể tráng, sắc mặt hồng nhuận phơn phớt, suy nghĩ nhanh nhạy, ông cũng nghiên cứu rất nhiều về dưỡng sinh, đã viết ra những quyển sách như “Đông Pha Dưỡng Sinh Thiên”.

Trong đạo dưỡng sinh của Tô Đông Pha có một phần về ăn khiếm thực, phương pháp ăn có chút kỳ dị: Thỉnh thoảng lấy 1 hạt khiếm thực vừa luộc chín cho vào miệng, nhai chầm chậm cho đến nước bọt tiết đầy miệng, lại dùng lưỡi khua sấu mấy lần (vật gì bị nước ngâm thám xói nát đều gọi là sấu), sau đó từ từ nuốt xuống. Mỗi ngày ông dùng phương pháp này ăn 10-30 hạt khiếm thực, ngày qua ngày, năm lại năm, kiên trì không ngừng.

Nghe nói Tô Đông Pha còn cực kỳ thích ăn khiếm thực được nấu thành “cháo kê đầu mễ”, tịnh xưng là “cháo đến nhanh dưỡng, ăn cháo sau khi ngủ dậy, tuyệt không thể tả”. Đông y cho rằng, khiếm thực vị ngọt, sáp, tính bình, không độc, vào 2 kinh tỳ thận có thể kiện tỳ khư thấp, cố thận chỉ tả, lại còn có ưu điểm “bổ mà không quá”, “phòng táo không ngán”. Tác dụng bổ thận hiệu quả hơn củ từ, công dụng khư thấp vượt trội cả đậu đỏ, công hiệu trấn tĩnh mạnh hơn hạt sen, có thể nói là một loại thực phẩm cao cấp bổ ích bị mai một.

Mọi người đều biết mùa Thu khá hanh khô, hạt khiếm thực nay có thể nhuận táo nhưng lại không hàn, cho nên đặc biệt thích hợp dùng vào mùa Thu.

Công hiệu và tác dụng của khiếm thực

Khiếm thực vị ngọt, chát, tính bình, vào 2 kinh tỳ và thận, có tác dụng bổ tỳ, ích thận, chỉ tả, sáp tinh; chữa di tinh, bạch đới, đại tiện lỏng, tiểu tiện không chủ động.

1. Bổ tỳ chỉ tiết

Chủ trị tê thấp, đau lưng, đau đầu gối, di tinh, lâm trọc, tiểu tiện không chủ động, đại tiện lỏng…

Theo Trung Dược Học, để trị tiêu chảy mạn tính do tỳ hư dùng khiếm thực, bạch truật, đảng sâm, phục linh, sắc uống.

Để chữa thần kinh suy nhược, di mộng tinh, hoạt tinh, lỵ mãn tính, viêm ruột mãn tính, lấy khiếm thực và kim anh tử hai vị bằng nhau, tán nhỏ, thêm mật làm thành viên. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 3-5 g. Uống với nước nóng. Còn để trị di tinh bạch trọc thì ngày uống 8-12g.

2. Chống ung thư

Khiếm thực có thể tăng cường chức năng hấp thu của ruột non, đề cao tỉ lệ bài tiết xylose trong nước tiểu, gia tăng nồng độ carotene trong huyết thanh. Thí nghiệm chứng minh, nâng cao nống độ carotene trong huyết thanh có thể hạ thấp tỷ lệ phát bệnh ung thư phổi, ung thư dạ dày, nguy cơ mắc ung thư cũng giảm mạnh.

3. Giúp tăng tuổi thọ

Khiếm thực giàu tinh bột, có thể cung cấp nhiệt năng cho con người, cũng chứa nhiều loại vitamin cùng carbon, đảm bảo cung cấp đủ thành phân dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể. Thuốc pha chế khiếm thực “Bát Tiên cao” có tác dụng kéo dài tuổi thọ rõ ràng.

Tú Văn biên dịch