Ukraine liệu có thức tỉnh trước sự trở mặt của Trung Quốc?

Trong hơn 20 năm, Ukraine đã giúp ĐCSTQ trang bị hàng loạt thiết bị quân sự chủ chốt. Ukraine cũng là nước hợp tác kinh tế sâu rộng và tránh chỉ trích đàn áp nhân quyền của Bắc Kinh. Nhưng khi chiến tranh nổ ra ở Ukraine, ĐCSTQ đã không thực hiện lời hứa của mình…

Trong khi phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế Nga vì cuộc chiến Ukraine, Trung Quốc chỉ kêu gọi “kiềm chế xung đột”. Hành động này khiến nhiều người chú ý đến mối quan hệ thân thiết giữa Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và chính phủ Ukraine.

Ukraine hỗ trợ ĐCSTQ phát triển quân sự

Ukraine thiết lập quan hệ ngoại giao với chính quyền Bắc Kinh vào ngày 4/1/1992, gần như ngay sau khi Ukraine tuyên bố độc lập vào năm 1991, thời điểm Liên Xô cũ sụp đổ.

Kế thừa nền công nghiệp quân sự của Liên Xô, Ukraine đã phát triển quan hệ thân thiết với ĐCSTQ; còn ĐCSTQ nhận được sự trợ giúp to lớn về thiết bị quân sự và công nghệ từ Ukraine.

Về thiết bị quân sự, Ukraine đã bán tàu Varyag và các bản thiết kế liên quan cho Trung Quốc. Tàu này sau đó được Hải quân Trung Quốc tân trang lại trở thành tàu sân bay Liêu Ninh – tàu sân bay đầu tiên của Bắc Kinh.

Thời báo nhà nước Trung Quốc Global Times đưa tin vào năm 2015: “Trong 20 năm, Ukraine đã xuất khẩu sang ĐCSTQ hơn 30 loại công nghệ quân sự liên quan đến các thiết bị chủ chốt như tàu sân bay, hệ thống tàu lớn, thiết kế máy bay vận tải cỡ lớn, máy bay huấn luyện siêu thanh tiên tiến, động cơ xe tăng và tên lửa không đối không”.

“Nhờ Ukraine, ĐCSTQ đã có được gần như tất cả công nghệ quân sự mà họ mong muốn”, tờ báo cho biết.

Hàng nghìn kỹ sư quân sự Ukraine đã được tuyển dụng để làm việc cho ĐCSTQ, trong đó có Valery Vasilevich Babich, nhà thiết kế chính của tàu Varyag. Global Times từng thừa nhận rằng “nếu không có Ukraine, ĐCSTQ sẽ không có thành tựu quốc phòng”.

ĐCSTQ cũng dựa vào Ukraine trong chương trình thăm dò Mặt Trăng. Theo một báo cáo của Viện Xung đột và Hợp tác Toàn cầu (IGCC) vào năm 2015, “Ukraine được thừa hưởng một lượng đáng kể ngành công nghiệp vũ trụ của Liên Xô cũ, đặt cơ sở để hợp tác với Trung Quốc, đặc biệt là những ngành liên quan đến tên lửa đạn đạo và phương tiện phóng”.

Mối quan hệ kinh tế sâu sắc của Ukraine với Trung Quốc

Năm 2011, Ukraine và Trung Quốc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược và đồng ý hợp tác trong các lĩnh vực thương mại, khoa học công nghệ, hàng không, vũ trụ, nông nghiệp, xây dựng cơ sở hạ tầng.

Năm 2016, COFCO, một công ty kinh doanh nông nghiệp của Trung Quốc đã đầu tư 75 triệu đô la vào một bến trung chuyển ngũ cốc và dầu tại cảng biển Mykolaiv.

Năm 2019, gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc Huawei đã giành được hợp đồng xây dựng mạng 4G cho tàu điện ngầm Kyiv.

Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Ukraine; thương mại giữa hai bên đạt 15 tỷ đô la vào năm 2020 và gần 19 tỷ đô vào năm 2021, theo dữ liệu hải quan của chính phủ Ukraine.

Tháng 6/2021, Thứ trưởng Kinh tế Ukraine Taras Kachka tuyên bố Trung Quốc là đối tác chiến lược quan trọng nhất của Ukraine ở châu Á.

Ngày 30/6, Ukraine ký một thỏa thuận hợp tác sâu rộng với Trung Quốc trong các dự án cơ sở hạ tầng. Theo đó, Trung Quốc sẽ đầu tư tài chính với các điều kiện ưu đãi và xây dựng đường xá, cầu cống, sân bay ở Ukraine.

Tháng 7/2021, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã có cuộc điện đàm đầu tiên với lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình. Zelensky bày tỏ rằng “phía Ukraine coi trọng và tận tâm phát triển quan hệ đối tác chiến lược Ukraine-Trung Quốc chặt chẽ hơn”, đồng thời Ukraine có thể trở thành “cầu nối với châu Âu” cho các doanh nghiệp Trung Quốc.

Các đảng chính trị lớn của Ukraine “chia sẻ các giá trị” của ĐCSTQ

Vào ngày 4/7/2016, trong dịp kỷ niệm 95 năm ngày thành lập ĐCSTQ, Thủ tướng Ukraine khi đó là Yulia Tymoshenko nói với Đại sứ Trung Quốc tại Ukraine, Du Wei, rằng Đảng Batkivshchyna của bà hoan nghênh các hoạt động trao đổi giữa các bên với Trung Quốc và Ukraine nên học hỏi kinh nghiệm điều hành đất nước của ĐCSTQ.

Theo một báo cáo năm 2019 về chính sách đối ngoại của Ukraine, “So với các đảng chính trị khác, Đảng Batkivshchyna có mối quan tâm lớn nhất với Trung Quốc. Chương trình bầu cử ‘Ukraine’s New Course’ nói rằng một công thức mới cho các cuộc đàm phán gọi là ‘Budapest +’ nên có sự tham gia của Trung Quốc”.

Vào tháng 7/2021, Tổng thống Zelensky và đảng chính trị của ông, Servant of the People (Đầy Tớ của Nhân dân), đã chúc mừng ĐCSTQ nhân kỷ niệm 100 năm thành lập. Lãnh đạo David Arakhamia nhấn mạnh rằng đảng Servant of the People của ông chia sẻ “các nguyên tắc chung” với ĐCSTQ.

Kyiv tránh chỉ trích đàn áp nhân quyền của Bắc Kinh

Khi thế giới lên án Trung Quốc vi phạm chính sách “một quốc gia, hai chế độ” của Hồng Kông và làm xói mòn các quyền tự do của thành phố, Thủ tướng Ukraine Tymoshenko nói với Tân Hoa Xã rằng các nước khác “không có quyền can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc”.

Năm 2021, Ukraine đột ngột rút lại sự ủng hộ đối với tuyên bố của Liên Hợp Quốc lên án chính quyền Trung Quốc ngược đãi người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.

Những lời hứa suông của ĐCSTQ

Tháng 12/2013, Trung Quốc và Ukraine đã ký “Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác”, đồng thời ra một tuyên bố chung nêu rõ: “Trung Quốc cam kết vô điều kiện không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân chống lại Ukraine không có vũ khí hạt nhân. Và Trung Quốc cũng cam kết cung cấp cho Ukraine sự đảm bảo an ninh hạt nhân khi ở Ukraine xảy ra cuộc xâm lược liên quan đến vũ khí hạt nhân hoặc [khi] Ukraine đang bị đe dọa về một cuộc xâm lược hạt nhân”.

Tuy nhiên trong bối cảnh chiến tranh Nga-Ukraine bùng phát và Tổng thống Putin đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân, tuyên bố mạnh mẽ nhất của ĐCSTQ cho đến nay chỉ là lời kêu gọi “kiềm chế tối đa” ở Ukraine của ông Tập vào ngày 8/3.

Trung Quốc đã “từ chối lên án các hành động của Nga ở Ukraine, không gọi đó là cuộc xâm lược, đồng thời nhiều lần bày tỏ phản đối cái họ gọi là các biện pháp trừng phạt bất hợp pháp [của phương Tây] đối với Nga”, Reuters đưa tin vào ngày 8/3.

Vậy sự hỗ trợ “đảm bảo an ninh” của Trung Quốc cho Ukraine hiện đang ở đâu? Ukraine cuối cùng có nhận ra ĐCSTQ đã phản bội lời hứa của mình?

Tác giả: Li Zhengkuan

Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của BBT Tinh Hoa.

Thùy Linh (Theo The Epoch Times)