Trung Quốc sẽ hợp tác với các thành viên ASEAN vì hòa bình Biển Đông?

Tại hội nghị ASEAN diễn ra ở thủ đô Bangkok vào ngày 3/11 vừa qua, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tuyên bố, Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với ASEAN vì hòa bình trên Biển Đông. Tuy nhiên, những động thái gần đây của Trung Quốc tại Biển Đông đã khiến cho các nước Đông Nam Á và quốc tế phải lo ngại.

“Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với ASEAN, theo sự đồng thuận đã đạt được, nhằm duy trì hòa bình và ổn định lâu dài ở Biển Đông theo tiến trình đặt ra là 3 năm”, ông Lý Khắc Cường nhấn mạnh tại hội nghị.

Tuy nhiên, tờ Nikkei Asian Review dẫn lại bản dự thảo tuyên bố chung của hội nghị cho thấy,  các lãnh đạo Trung Quốc và ASEAN chỉ ca ngợi bước tiến mới hướng đến Bộ quy tắc ứng xử về Biển Đông (COC), nhưng lại không nhắc đến những hành động gây căng thẳng gần đây của Trung Quốc ở Biển Đông.

Theo Reuters, từ lâu các thành viên ASEAN đã luôn tranh luận về quy ước pháp lý trên Biển Đông, quan ngại vì Trung Quốc không coi trọng chủ quyền và cản trở hoạt động thăm dò khai thác tài nguyên của các nước trong khu vực. Yêu sách chủ quyền trên Biển Đông của Trung Quốc đã bị nhiều nước thành viên ASEAN có tuyên bố chủ quyền trên vùng biển này phản đối.

Trung Quốc cũng bị chỉ trích là cố tình trì hoãn tiến trình đàm phán hướng đến COC kể từ năm 2013, ngang nhiên bồi đắp phi pháp các thực thể đảo nhân tạo, xây dựng căn cứ quân sự ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam ở Biển Đông, bất chấp dư luận quốc tế. 

Vào tháng 6/2019, tàu cá Trung Quốc đã đâm chìm tàu cá Philippines rồi bỏ mặc ngư dân Philippines lênh đênh trên Biển Đông. Bắc Kinh cũng không đưa ra bất kỳ lời xin lỗi nào. Sau đó, tàu cá Việt Nam đã giải cứu các ngư dân Philippines. 

Kể từ hồi tháng 7/2019, tàu Hải Dương Địa chất 8 của Trung Quốc cùng với nhóm tàu hải cảnh cũng đã cố ý xâm nhập vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam, cản trở các hoạt động khai thác dầu khí đã có từ lâu của Việt Nam.

Giới chuyên gia đã nhiều lần đưa ra cảnh báo ASEAN cần phải tỉnh táo trước sức ép của Trung Quốc, tránh đi vào vết xe đổ thiếu ràng buộc pháp lý của Tuyên bố về ứng xử các bên trên Biển Đông (DOC).

Thiện Thành (t/h)