Trung Quốc lợi dụng thời điểm dịch bệnh hoành hành để tăng cường cạnh tranh công nghệ

Trong bối cảnh thế giới đang phải đương đầu với sự hoành hành của đại dịch Vũ Hán (Covid-19) thì Trung Quốc lại tận dụng thời cơ này để hoàn thiện chiến lược cạnh tranh với tham vọng trở thành cường quốc về công nghệ, theo The Epoch Times.

Lợi dụng thời điểm đại dịch hoành hành

Đại dịch Vũ Hán giờ đây đã trở thành một phần chiến lược trong “kế hoạch China Standards 2035” của Bắc Kinh, sau khi Cơ quan Tiêu chuẩn hóa Quốc gia Trung Quốc (SAC) công bố một tài liệu mới có tên “Những điểm chính của việc Tiêu chuẩn hóa Quốc gia năm 2020” vào tháng Ba vừa qua.

Dự án kinh tế với tên gọi “Kế hoạch China Standards 2035” này là sự tiếp nối của kế hoạch “Made in China 2025”, một chiến lược nhằm giúp Trung Quốc làm chủ 10 lĩnh vực công nghệ đạt hiệu quả vào năm 2025. 

Chính quyền Bắc Kinh đã chuẩn bị “kế hoạch China Standards 2035” từ tháng 3/2018 trong cuộc họp tại Học viện Kỹ thuật Trung Quốc. Mục tiêu của kế hoạch là giúp Trung Quốc thống trị các mảng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), Big data và Internet vạn vật, bằng cách phát triển các tiêu chuẩn công nghệ và xuất khẩu chúng ra thị trường quốc tế.

Trong một báo cáo phân tích tài liệu trên vào hồi tháng Tư, doanh nghiệp tư vấn độc lập có trụ sở tại Mỹ Horizon Advisory cho biết tài liệu này đề ra “lộ trình ban đầu cho kế hoạch China Standards 2035; một chuỗi các hoạt động sẽ được thực hiện và việc định vị sẽ được yêu cầu vào năm tới”.

Horizon Advisory cũng nhấn mạnh rằng tài liệu thể hiện bước tiến tiếp theo của Trung Quốc trong một chiến thuật quy mô lớn. 

Tài liệu chỉ ra phương án mà chính quyền Trung Quốc nên làm để “thúc đẩy việc phát triển các phương pháp chẩn đoán và kiểm soát dịch bệnh COVID-19 và các tiêu chuẩn kiểm soát chất lượng”, trong đó các tiêu chuẩn thúc đẩy bao gồm “các vật liệu phòng chống và kiểm soát dịch bệnh và các thiết bị hỗ trợ chuỗi công nghiệp”.

Theo bà Emily de La Bruyère, người đồng sáng lập Horizon Advisory, điều này hiện rõ ràng qua việc Trung Quốc gửi các vật tư và chuyên gia y tế đến hỗ trợ các quốc gia khác nhằm đẩy lùi đại dịch COVID-19. Bà cho biết chính quyền Bắc Kinh đang tìm cách “đưa các tiêu chuẩn chăm sóc và quản lý y tế công cộng của mình ra quốc tế”.

Một loạt quốc gia, bao gồm Israel, Hà Lan, Tây Ban Nha và Cộng hòa Séc, đã phàn nàn rằng các vật tư y tế từ Trung Quốc không đạt tiêu chuẩn hoặc hoạt động kém hiệu quả.

Bà Bruyère cho biết thêm sự viện trợ của Trung Quốc tới các quốc gia khác cũng đi kèm theo các hệ thống công nghệ thông tin, chẳng hạn như gói dịch vụ “phòng chống dịch bệnh” trên phạm vi quốc tế do tập đoàn Tencent của Trung Quốc cung cấp.

Trên trang web của mình, Tencent cho biết gói hỗ trợ trên chứa các dịch vụ như lập trình máy tính để tổ chức các cuộc họp trực tuyến và các cơ sở dữ liệu về kiến thức y học liên quan tới chủng virus corona chủng mới gây ra căn bệnh COVID-19. 

Các quan chức Hoa Kỳ trước đây đã từng cảnh báo về những rủi ro tiềm tàng khi hợp tác với Tencent, chỉ rõ mối quan hệ của tập đoàn này với bộ máy an ninh nhà nước Trung Quốc khiến Tencent trở thành “cánh tay giám sát của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ)”.

“Tencent là bộ máy vận hành nền tảng thông tin của Bắc Kinh về tình hình dịch Covid-19 trên thế giới,” bà Bruyère nói thêm. 

Theo ông Jonathan Picarsic, đồng sáng lập doanh nghiệp Horizon Advisory, trong lúc các công ty trên khắp thế giới đang đẩy nhanh tiến độ phát triển vaccine phòng ngừa COVID-19, chính quyền Trung Quốc cũng háo hức dùng một số lượng lớn người tham gia thử nghiệm lâm sàng “để thúc đẩy quá trình nâng cao các tiêu chuẩn trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển, sản xuất, phân phối và chăm sóc y tế, như một cách chạy nước rút để tìm ra phương pháp chữa trị trước đó”.

Ông cho biết thêm chính quyền Trung Quốc đã dành sự ưu tiên đặc biệt cho việc phát triển sản xuất dược phẩm và các tiêu chuẩn trong cả hai kế hoạch “Made in China 2025″ và “China Standards 2035.”

Hợp nhất quân sự – dân sự

Cả hai kế hoạch kể trên đều dựa vào sáng kiến của chính quyền Trung Quốc về việc thúc đẩy hợp tác quân đội và công nghiệp tư nhân nhằm nâng cao đổi mới công nghệ. Sáng kiến này gọi là ‘sự hợp nhất giữa quân đội và dân sự’, hiện đang được giám sát bởi một cơ quan của quan chính phủ có tên là Ủy ban Trung ương về Phát triển Hợp nhất Quân sự-Dân sự.

Theo tài liệu từ SAC hồi tháng Ba, vấn đề hợp nhất quân sự – dân sự được nhắc đến nhiều lần, bao gồm các kế hoạch nhằm “tăng cường nỗ lực chung của các tổ chức kỹ thuật tiêu chuẩn về quân sự và dân sự”.

Các sắc lệnh hạn chế xuất khẩu của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc mới được ban hành vào cuối tháng 4 nhằm ngăn chặn dòng chảy công nghệ Hoa Kỳ vào tay quân đội Trung Quốc theo đúng kế hoạch trong chiến lược “hợp nhất” của chính quyền Trung Quốc. 

Bộ Thương mại hiện yêu cầu các doanh nghiệp Mỹ phải có giấy phép khi bán một số mặt hàng nhất định cho các công ty Trung Quốc có hỗ trợ cho quân đội Trung Quốc, ngay cả khi các mặt hàng này được sử dụng cho mục đích dân sự. Danh sách mặt hàng bao gồm thiết bị sản xuất chất bán dẫn và cảm biến.

Bà Bruyère cho biết dù lệnh hạn chế xuất khẩu sẽ không thể ngăn chặn được tham vọng của ĐCSTQ, “nhưng chúng sẽ là những bước đầu cần thiết nhằm hiểu rõ hơn mối đe dọa và tính cạnh tranh về mặt tiêu chuẩn.”

“Chiến thuật của Trung Quốc có liên quan đến việc tiếp cận vào lĩnh vực công nghệ và sự đổi mới của Mỹ. Chính quyền Bắc Kinh đang lo sợ sẽ có ‘một cuộc phong tỏa công nghệ cao’”, bà cho biết thêm. 

Kể từ tháng 5 năm ngoái, chính phủ Hoa Kỳ đã liệt một loạt các công ty, doanh nghiệp Trung Quốc vào Danh sách Thực thể (Entity List), điều này đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp Mỹ cần phải có giấy phép đặc biệt để có thể hợp tác kinh doanh với họ.

Những công ty, doanh nghiệp có trong danh sách ‘đen’ này bao gồm tập đoàn Huawei và 114 chi nhánh không trực thuộc Mỹ; 5 công ty siêu máy tính Trung Quốc và nhiều bí danh của họ; Công ty hạt nhân lớn nhất Trung Quốc do nhà nước quản lý CGNPG và 3 chi nhánh đang hoạt động của nó; Các công ty trí tuệ nhân tạo Trung Quốc như SenseTime Group và Megvii Technology, và các nhà sản xuất thiết bị giám sát như Hikvision.

Vào tháng 11/2019, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã công bố một quy trình bảo mật mạng lưới viễn thông và chuỗi cung ứng của Hoa Kỳ, áp dụng phương pháp “tiếp cận cụ thể từng trường hợp” để đánh giá và ngăn chặn bất cứ giao dịch nào có rủi ro về vấn đề bảo mật. Theo Reuters, thủ tục này được xem là nhắm đến các tập đoàn viễn thông Trung Quốc như Huawei và ZTE.

Theo đó, vào tháng 1 năm nay, Bộ Thương mại đã ban hành lệnh hạn chế xuất khẩu đối với các công ty công nghệ Hoa Kỳ sản xuất phần mềm trí tuệ nhân tạo phục vụ cho việc phân tích hình ảnh vệ tinh. Các chuyên gia cũng coi đây là một động thái để ngăn chặn nền công nghệ Mỹ chạy vào Trung Quốc.

Ông Picarsic cho rằng cách tiếp cận của Trung Quốc về cơ bản khác biệt với các nước khác trong việc theo đuổi đổi sự đổi mới công nghệ.

Thay vì đầu tư “vào nghiên cứu vào lĩnh vực khoa học công nghệ cơ bản”, ĐCSTQ lại tận dụng những sơ hở trong các quy định và cơ chế mua cổ phần của các công ty nước ngoài để thống trị chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cuối cùng, nhà nước Trung Quốc “sử dụng nền tảng đó để tác động đến các tiêu chuẩn, đảm bảo kiểm soát phân khúc công nghiệp quy mô lớn hơn”, ông Picarsic lý giải. 

Nền tảng hậu cần vận tải

Báo cáo của Horizon Advisory chỉ ra rằng Trung Quốc đã tiến hành xâm nhập vào các tiêu chuẩn cấp cao quốc tế thông qua Nền tảng Hậu cần Vận tải Quốc gia do nhà nước quản lý, LOGINK.

Theo thông tin từ trang web chính thức, LOGINK là một mạng lưới chia sẻ thông tin hậu cần được xây dựng và triển khai bởi các bộ thuộc chính phủ Trung Quốc, bao gồm bộ vận tải, bộ khoa học và công nghệ, bộ thương mại và an ninh công cộng. Nền tảng hợp tác với các doanh nghiệp Trung Quốc như công ty vận tải quy mô lớn COSCO và công ty điều hành hậu cần Cainiao, được quản lý bởi “gã khổng lồ” trong lĩnh vực công nghệ Alibaba.

Trung Quốc muốn các nước ứng dụng phần mềm hậu cần và dữ liệu LOGINK để khi thông qua đó, họ có thể truy cập vào một lượng lớn dữ liệu được sử dụng trong quá trình vận chuyển hàng hóa.

Trong báo cáo của mình, Horizon Advisory cho biết chính quyền Bắc Kinh đang “tìm cách cách mạng hóa việc truy cập và kiểm soát thông tin toàn cầu của ĐCSTQ, để thúc đẩy định vị doanh nghiệp của các tập đoàn Trung Quốc và các hệ thống thông tin, cũng như củng cố các tiêu chuẩn quốc tế của chính họ như một tiêu chuẩn cho nền tảng thông tin của ngành vận tải hiện đại.”

LOGINK là thành viên thuộc khối thương mại Hiệp hội Hệ thống Cộng đồng Cảng Quốc tế.

Mạng lưới 5G

Thế hệ tiếp theo của công nghệ mạng lưới viễn thông không dây, 5G lại là một trọng tâm khác của chính quyền Trung Quốc.

Theo báo cáo tháng 3 của doanh nghiệp tư vấn và phân tích chiến lược Strategy Analytics có trụ sở tại Hoa Kỳ, Huawei hiện là tập đoàn có đóng góp lớn nhất cho các tiêu chuẩn 5G của Trung Quốc.

Tập đoàn từ Trung Quốc này đặc biệt đi đầu trong cuộc chơi về việc cung cấp toàn bộ thiết bị- toàn bộ phần mềm và phần cứng do Huawei sản xuất đều phục vụ cho cơ sở hạ tầng mạng 5G, trong khi các công ty viễn thông khác chỉ dẫn đầu trong một mảng công nghệ cụ thể. 

“Sự cạnh tranh về tiêu chuẩn là cuộc đấu tranh chiến lược của thế kỷ này. Chính quyền Bắc Kinh đã lên sẵn kế hoạch cạnh tranh một cách rõ ràng ít nhất là kể từ năm 2000”, bà Bruyère cho biết. 

Chính sách trong tương lai

Bà cho biết thêm chính phủ Hoa Kỳ cần nhận thức được sự cạnh tranh về các tiêu chuẩn của họ với Trung Quốc, chẳng hạn như tác động lâu dài mà các mạng lưới và nền tảng của Trung Quốc gây ra, và sự cạnh tranh đó có thể đe dọa đến hệ thống kinh tế, an ninh và chính trị của Mỹ như thế nào.

Bà Bruyère chia sẻ, việc chỉ tập trung giám sát các tập đoàn riêng lẻ của Trung Quốc như Huawei là chưa đủ, bởi “chính quyền Trung Quốc có thể đưa một doanh nghiệp mới lên thay thế nó một cách dễ dàng”.

Ông Picarsic nhấn mạnh rằng “chính quyền Bắc Kinh đã chuẩn bị dài hạn cho cuộc cạnh tranh này, và đây sẽ là vấn đề trong thời bình”. 

Ông lý giải Trung Quốc hiện đang có lợi thế về quy mô thị trường và “sự bảo mật các cơ sở hạ tầng cũng như dữ liệu quan trọng của họ”. 

Ông đưa ra kết luận, chỉ khi hợp tác với các quốc gia đồng minh, Mỹ mới có thể cạnh tranh với Trung Quốc.

Huy Hoàng (Theo The Epoch Times)