“Tam Tự Kinh” (bài 6): Làm người trước tiên phải biết hiếu thuận với cha mẹ

“Tam Tự Kinh” là di sản quý giá được truyền lại của nền văn hóa Thần truyền từ xa xưa. Những bài học làm người đầu tiên giản dị mà sâu sắc này sẽ giúp trẻ ghi nhớ suốt cuộc đời mình.

Dù học rộng tài cao đến đâu, thì hiếu thuận với cha mẹ là bài học đầu tiên để làm người. (Ảnh: Internet)

Làm người trước tiên phải biết hiếu thuận với cha mẹ, yêu thương anh chị em. Sau đó là học hỏi để tăng dần vốn hiểu biết của mình. Những kiến thức thông thường trong cuộc sống bao gồm cả khả năng hiểu được sự thay đổi các con số hay cách đếm số, hiểu được các phép tính toán, và còn có khả năng đọc hiểu các chữ viết.

Từ 1 đến 10 là những con số cơ bản, sau đó chúng ta mới có thể biết được 10 lần 10 là 100, 10 lần 100 là 1.000, 10 lần 1.000 là 1 vạn (tức 10.000). Nghĩa là chúng ta cần học những điều cơ bản trước, rồi trên cơ sở đó mới có thể mở rộng vốn kiến thức của mình.

Bài 6:

Nguyên văn

首(shǒu) 孝(xiào) 弟(tì)，次(cì) 见(jiàn) 闻(wén)，

知(zhī) 某(mǒu) 数(shù)，识(shì) 某(mǒu) 文(wén)。

一(yī) 而(ér) 十(shí)，十(shí) 而(ér) 百(bǎi)，

百(bǎi) 而(ér) 千(qiān)，千(qiān) 而(ér) 万(wàn)。

Thủ hiếu đệ, thứ kiến văn

Tri mỗ số, thức mỗ văn.

Nhất nhi thập, thập nhi bách,

Bách nhi thiên, thiên nhi vạn.

Tạm dịch

Hiếu thuận trước, tri thức sau

Hiểu con số, biết được chữ

Một tới mười, mười tới trăm

Trăm tới ngàn, ngàn tới vạn.

Câu chuyện về vua Thuấn

Theo sử sách ghi chép lại thì vua Thuấn là một người vô cùng có hiếu. Cha của ông là một người mù tên Cổ Tẩu, mẹ ông qua đời từ khi ông còn nhỏ. Về sau, Cổ Tẩu lấy thêm người vợ lẽ, và người vợ lẽ tính tình hung ác này trở thành mẹ kế của Thuấn; bà ta không những không hề yêu thương Thuấn mà còn dùng mọi thủ đoạn để hãm hại Thuấn.

Không lâu sau, người mẹ kế của Thuấn sinh được một người con trai và đặt tên là Tượng, cha và mẹ kế của Thuấn đều hết mực yêu thương Tượng. Mặc dù thường ngày Thuấn đều rất hiếu thuận với cha mẹ cũng như yêu thương em trai Tượng, nhưng ngược lại mẹ kế và em trai lại rất ghét Thuấn, còn người cha Cổ Tẩu thì chỉ biết nghe lời hai mẹ con Tượng đánh mắng Thuấn mà không phân rõ đúng sai.

Do sức khỏe của cha không tốt, cộng với em trai còn nhỏ tuổi, cho nên khi Thuấn còn rất nhỏ đã một mình ở dưới chân núi Lịch Sơn làm ruộng trồng trọt để nuôi sống gia đình. Theo truyền thuyết, vì lòng hiếu thuận của Thuấn làm cảm động trời đất, nên ngay cả voi cũng đến giúp Thuấn làm ruộng, chim bay đến giúp nhổ cỏ. Dù vậy nhưng cha, mẹ kế, em trai Thuấn đều không ưa gì nên họ hay tìm cơ hội để hãm hại, có lúc suýt chút nữa Thuấn đã mất mạng.

Thuấn cũng biết rõ cảnh ngộ của mình nên luôn luôn cẩn thận, do đó cậu luôn nghĩ được cách tránh khỏi những lần hãm hại của họ, và cũng không để bụng chuyện nào cả. Cậu không chút oán hận về những việc xảy đến, mà còn âm thầm chấp nhận mọi đối xử bất công với mình, ngược lại cậu luôn nghĩ cách để thay đổi cách đối xử của cha mẹ đối với mình và làm cho họ vui. Bởi vì đức hạnh của Thuấn vô cùng đáng quý, cho nên khi cậu mới 20 tuổi mà đã nổi tiếng gần xa bởi chữ hiếu.

Về sau, trong khi vua Nghiêu đang tìm người tài đức để kế vị, mọi người liên tục giới thiệu Thuấn. Mặc dù vua Nghiêu đã chấp nhận giới thiệu của các chư hầu khắp nơi, nhưng ông vẫn muốn đích thân kiểm tra Thuấn. Thế là ông bèn gả hai người con gái Nga Hoàng và Nữ Anh cho Thuấn; lại còn để cho Thuấn tiếp xúc với chín người con trai của mình, và ông ở bên quan sát xem Thuấn đối nhân xử thế ra làm sao.

Ngoài đó ra, vua Nghiêu còn để Thuấn lấy đức tính hiếu thuận cha mẹ yêu thương anh em để dạy bảo người dân, và người dân đều nghe theo; Thuấn xử lý các công việc triều chính vô cùng tốt đẹp, các quan đều phục tùng; vua Nghiêu còn sai Thuấn tiếp đãi chư hầu bốn phương đến triều đình diện kiến, các chư hầu đều cung kính nghe theo.

Cuối cùng, vua Nghiêu sai Thuấn bảo vệ rừng núi, mặc dù Thuấn ở trên núi gặp phải mưa to gió lớn nhưng vẫn có thể phân biệt rõ phương hướng, không bị lạc đường.

Cuối cùng, vua Nghiêu thấy được Thuấn là người có phẩm hạnh cao thượng và có trí thông minh phi phàm, nên ông đã truyền ngôi vua lại cho Thuấn.