Phát hiện loài rận ăn lưỡi, hút máu ẩn náu trong miệng cá thợ mộc

Sau khi con rận tìm thấy vật chủ phù hợp, nó bơi qua mang cá, khi thấy không có con rận khác ở sẵn từ trước, thì con rận mới sẽ đi tới miệng cá rồi bám chặt vào lưỡi vật chủ. Rận ăn lưỡi có thể cắt đứt mạch máu trong lưỡi của con cá, sau đó kiếm ăn bằng cách hút máu vật chủ.

Theo nguồn tin từ Mail, một sinh viên sinh học hải dương đến từ Cape Town tên là Don Marx mới đây khi đi câu gần mũi Cape Agulhas đã bắt được con cá thợ mộc có rận ăn lưỡi ký sinh trong miệng.

Trước đó, Don cũng từng được nghe nói về loài rận trên nhưng đây là lần đầu tiên anh tận mắt thấy nó trong tự nhiên. Sau khi gửi ảnh cho giáo sư Nico Smit, nhà động vật học ở Đại học tây Bắc còn thông báo cho Don rằng loài rận này chưa bao giờ được chụp ảnh trước đây, điều này khiến anh cảm thấy rất vui mừng.

Là một nhà khoa học hải dương và đã có niềm đam mê câu cá từ nhỏ, Don đã bắt gặp khá nhiều động vật ký sinh trên cá và cá mập. Nhưng khoảnh khắc vui sướng, bất ngờ nhất của anh là khi mở miệng con cá thợ mộc và tận mắt trông thấy loài rận ăn lưỡi.

Rận ăn lưỡi đã được phát hiện từ nhiều thập kỷ trước, nhưng chỉ những năm gần đây, giới khoa học mới bắt đầu đi sâu vào nghiên cứu về chu kỳ sống và hành vi của chúng. Họ cho rằng mọi loài rận ăn lưỡi đều có vòng đời bắt đầu dưới dạng con đực, trôi dạt trong đại dương và tìm kiếm vật chủ để bám vào. Đến nay đã có 280 loài rận ăn lưỡi được nhận dạng.

Sau khi con rận tìm thấy vật chủ phù hợp, nó bơi qua mang cá, khi thấy không có con rận khác ở sẵn từ trước, thì con rận mới sẽ đi tới miệng cá rồi bám chặt vào lưỡi vật chủ. Rận ăn lưỡi có thể cắt đứt mạch máu trong lưỡi của con cá, sau đó kiếm ăn bằng cách hút máu vật chủ.

Trong thời gian này, con rận từ từ biến đổi thành giống cái, cơ thể nó lớn gấp vài lần so với ban đầu. Do môi trường sống nên chân nó ngày càng phát triển để bám vào miệng cá. Trong khi đó, không cần định vị nữa nên đôi mắt của nó thu nhỏ đi. Khi lưỡi của con cá teo đi và rơi ra ngoài do thiếu máu, con rận lại tiếp tục bám vào cuống lưỡi để thay thế.

Theo một nghiên cứu năm 1983, rận ăn lưỡi có khả năng thay thế chức năng cơ học của lưỡi bằng cách giúp con cá giữ lại mồi ở vòm họng khi ăn. Đây là loài ký sinh duy nhất có thể thay thế hoàn toàn chức năng của một cơ quan ở vật chủ. 

Rận ăn lưỡi sẽ sống ký sinh trong miệng cá cả đời, hút máu và chất nhầy của vật chủ nhưng không gây thêm tổn thương nào khác.

Nếu tìm thấy một con rận cái đã ở sẵn trong miệng con cá từ trước, rận đực sẽ sống ở mang cá, thỉnh thoảng giao phối với rận cái, sinh ra con non bơi ra ngoài qua mang. 

Một con cá có thể trở thành vật chủ của một con rận cái và vài con rận đực, những con cá như vậy do bị nhiều vật ký sinh hút máu nên thường nhẹ cân.

Ở trong phòng thí nghiệm, rận ăn lưỡi chỉ rời đi khi vật chủ chết, thường nó sẽ nán lại ở đầu hoặc thân con cá. Tuy nhiên, giới nghiên cứu không biết rõ là trong tự nhiên thì điều gì xảy ra với rận ăn lưỡi nếu vật chủ của chúng chết. Nhiều khả năng cái chết của vật chủ cũng khiến con rận ký sinh phải chết theo.

Yên Yên (t/h)