Ông chủ Amazon: “Làm người tốt khó hơn làm người thông minh”

Jeff Bezos, Giám đốc Điều hành Amazon đi tới con đường thành công ngày hôm nay, ông rút ra một bài học: “Làm người tốt khó hơn làm người thông minh”.

Tài năng là một món quà, làm người tốt là một lựa chọn

Tài năng chính là món quà trời phú. Khả năng trời phú có được rất dễ dàng, bởi suy cho cùng đó là bẩm sinh. Trong khi lựa chọn lại thường không dễ dàng. Nếu không cẩn thận, bạn có thể bị tài năng của mình mê hoặc, gây ảnh hưởng xấu đến quyết định bạn đưa ra.

Giám đốc Điều hành Amazon, Jeff Bezos phát biểu trong buổi lễ tốt nghiệp năm 2010 của trường Đại học Princeton, nơi ông từng học. Ông nhớ lại thời thơ ấu của mình, kể về việc làm thế nào mà ông hiểu được một câu nói mà mình từng nghe khi còn nhỏ “Làm người tốt khó hơn làm người thông minh rất nhiều”; ông chia sẻ về tâm trạng phức tạp của mình khi ông quyết định từ bỏ công việc rất tốt, để thành lập Amazon cách đây 16 năm trước.

“Theo đuổi nhiệt huyết của con tim” là lời khuyên của JeffBezos dành cho những tài năng ưu tú. Ông cho rằng, chính bạn là người sẽ lựa chọn bạn sẽ trở thành con người như thế nào. Dưới đây là nội dung bài diễn thuyết:

Làm người tốt khó hơn làm người thông minh

“…Khi tôi còn nhỏ, vào mùa hè, tôi thường đến ở nông trại của ông bà nội tại Texas. Tôi giúp ông bà sửa máy xay gió, tiêm vắc-xin cho bò, và làm các công việc lặt vặt khác. Vào mỗi buổi chiều, chúng tôi thường xem phim truyền hình, đặc biệt là bộ phim “Days of our Lives”.

Ông bà nội tôi đã tham gia vào một câu lạc bộ du lịch bằng một loại xe giống nhà di động, tập họp nhóm người du lịch cùng những “ngôi nhà” có bánh (trailer) hiệu Airstream, họ đi kết giao khắp nơi tại Hoa Kỳ và Canada. Cứ cách vài mùa hè, tôi lại tham gia cùng họ.

Chúng tôi móc “nhà có bánh” vào phía sau xe của ông nội, sau đó gia nhập cùng gần 300 nhà thám hiểm Airstream thành một đội ngũ hùng mạnh.

Tôi yêu quý, và thực sự tôn kính ông bà nội của tôi, cũng rất thích du lịch như thế này. Đó là lần du lịch khi tôi mới 10 tuổi, tôi ngồi ở chiếc ghế băng dài phía sau xe, ông nội lái xe, bà nội ngồi bên cạnh ông, và hút thuốc. Tôi ghét mùi thuốc.

Ở độ tuổi đó, tôi luôn thích dự đoán hay làm những phép toán nhỏ. Tôi sẽ tính toán về lượng dầu tiêu hao, hay chi tiêu buôn bán tạp hóa, v.v…từ gà đến tỏi (đại khái là những việc rất vặt vãnh nhỏ nhặt). Tôi nghe được một bài quảng cáo về hút thuốc. Tôi không thể nhớ được chi tiết, nhưng quảng cáo đại ý nói rằng, hút một hơi thuốc sẽ làm giảm vài phút tuổi thọ, đại khái khoảng hai phút. Dù sao, tôi đã quyết định làm một phép toán vì bà.

Tôi đã tính toán xem bà nội tôi mỗi ngày hút mấy điếu thuốc, mỗi điếu hút mấy hơi v.v… rốt cuộc cũng tính được một con số hợp lý. Sau đó, tôi tiến lên chỗ ngồi phía trước của ông bà, vỗ vai bà, và kiêu ngạo tuyên bố: “Nếu hút một hơi thuốc làm giảm tuổi thọ 2 phút, thì bà sẽ giảm thọ 9 năm!”

Tôi nhớ rất rõ ràng chuyện gì đã xảy ra sau đó, đó là điều nằm ngoài dự liệu của tôi, tôi kỳ vọng sự thông minh và khả năng tính toán của mình sẽ nhận được khen ngợi, nhưng điều đó đã không xảy ra.

Ngược lại, bà nội tôi bật khóc. Ông nội ngồi phía trước tôi đang lái xe, bỗng ông dừng xe lại bên đường, sau đó xuống xe, mở cửa, và đợi tôi xuống cùng.

Tôi đã gây rắc rối gì nhỉ? Ông nội tôi là một người trí tuệ và điềm tĩnh. Ông trước giờ chưa từng nói lời nghiêm khắc với tôi, lẽ nào đây là lần đầu tiên? Hay là ông muốn tôi quay trở lại xe và xin lỗi bà nội? Trước đây tôi chưa từng gặp tình huống này, bởi vậy tôi cũng không biết chuyện gì sẽ xảy ra. Chúng tôi đứng ở một bên chiếc xe.

Ông nội nhìn tôi chăm chú, trầm ngâm một lát, sau đó nhẹ nhàng bình tĩnh nói: ‘Jeff, có một ngày cháu sẽ hiểu, làm người tốt khó hơn làm người thông minh rất nhiều’.

Ngày hôm nay, những gì tôi muốn nói với bạn là về sự khác biệt giữa món quà và sự lựa chọn. Thông minh là một món quà, lòng tốt là một sự lựa chọn. Quà tặng đến rất dễ dàng bởi suy cho cùng đó là trời ban, là bẩm sinh. Còn lựa chọn lại thường khó khăn. Bởi nếu không cẩn thận, bạn có thể bị tài năng thông minh của mình mê hoặc, gây ảnh hưởng xấu đến quyết định lựa chọn của bạn.

Tôi đã không để ý đến cảm nhận của bà. Tôi không hiểu những gì bà đã trải qua, có lẽ đằng sau những điếu thuốc bà hút, có điều gì đó trong tâm tư của bà mà tôi chưa biết. Tôi cũng nhớ một câu nói rằng:

“Đừng chỉ dừng ở chỗ nhận biết đúng sai, mà hãy tìm những nguyên nhân ẩn giấu đằng sau nó. Và rồi bạn sẽ nhận ra, bạn sẽ ngày càng có thể hiểu, cảm thông và khoan dung những thiếu sót và sai lầm của người khác”.

Tôi chắc chắn rằng, ngồi ở đây các bạn đều là những người có nhiều quà tặng. Và một trong những quà tặng đó chính là một bộ não thông minh. Các bạn sẽ vận dụng món quà của mình như thế nào? Các bạn sẽ vì có được món quà mà cảm thấy kiêu ngạo, hay là vì lựa chọn của mình mà cảm thấy kiêu ngạo?

Theo đuổi con tim nhiệt huyết của mình

16 năm trước, tôi bắt đầu nghĩ cách thành lập Amazon. Lúc đó thực tế đối mặt là Internet khiến cho lượng người dùng hàng năm tăng trường tốc độ 2300%, tôi chưa bao giờ chứng kiến hoặc nghe nói qua bất kể đồ vật gì tăng trưởng nhanh chóng như thế. Sáng kiến mở ra hàng trăm vạn tiệm sách trực tuyến làm cho tôi hưng phấn lạ thường, bởi vì điều này ở thế giới thực không thể tồn tại. Khi đó tôi vừa mới 30 tuổi, kết hôn được một năm.

Tôi nói với vợ tôi MacKenzie, tôi muốn từ bỏ công việc hiện tại, và sau đó làm tất cả những điều điên rồ, nó có thể thất bại, bởi vì hầu hết các công ty đều như thế, và tôi không chắc điều gì sẽ xảy ra sau đó.

MacKenzie nói với tôi rằng tôi nên mạnh tay đánh cược một lần. Khi tôi còn là một cậu bé, tôi là người phát minh ra nhà để ô-tô. Tôi từng dùng xi măng bỏ thêm vào lốp xe…. Tôi luôn muốn trở thành một nhà phát minh, và cô ấy muốn tôi làm theo niềm đam mê của tôi.

Thời điểm đó, tôi làm ở New York trong một công ty tài chính, đồng nghiệp là một nhóm người rất thông minh, ông chủ của tôi cũng rất có trí tuệ, và tôi ngưỡng mộ ông ấy. Tôi nói với ông chủ rằng tôi muốn bắt đầu một công ty bán sách trực tuyến.

Ông đưa tôi đi một chuyến đi dài ở công viên Trung tâm, lắng nghe tôi một cách cẩn thận, và cuối cùng nói: “Đó là một ý tưởng thực sự tốt, nhưng nó sẽ là ý tưởng tốt hơn đối với người có công việc bấp bênh”.

Điều này đối với tôi mà nói thì rất logic, ông ấy đã thuyết phục tôi xem xét kỹ trước khi quyết định cuối cùng sau 48 giờ nữa. Vì vậy, suy nghĩ về nó, quyết định này thực sự rất khó khăn, nhưng cuối cùng, tôi quyết định chiến đấu.

Tôi nghĩ rằng, tôi không thể vì đã từng nếm trải qua thất bại mà hối tiếc, ngược lại có một quyết định mà hoàn toàn không làm gì hay hành động gì sẽ dày vò tôi. Sau khi xem xét cẩn thận, tôi đã chọn một con đường không an toàn, theo đuổi nhiệt huyết trái tim tôi. Và tôi tự hào về quyết định đó.

Ngày mai, trong một ý nghĩa rất thực tế để nói rằng bạn mở ra thời đại của cuộc đời bạn từ số 0!

Bạn sẽ sử dụng quà tặng của bạn như thế nào? Bạn sẽ lựa chọn như thế nào?

Bạn sẽ bị thói quen dẫn dắt, hay đi theo niềm đam mê của bạn?

Bạn sẽ tuân thủ lề thói cũ, hay dũng cảm sáng tạo cái mới?

Bạn sẽ chọn một cuộc sống dễ dàng, hoặc chọn một cuộc sống cống hiến cùng cuộc phiêu lưu mạo hiểm?

Bạn sẽ chống chọi lại với những lời chỉ trích, hay sẽ giữ vững niềm tin?

Bạn sẽ che giấu sai lầm, hay thẳng thắn thành khẩn xin lỗi?

Bạn vì sợ hãi bị cự tuyệt mà che giấu nội tâm, hay sẽ dũng cảm tiến tới đối mặt với tình yêu?

Bạn muốn sóng gợn không sợ hãi, hay muốn vật lộn với sóng?

Bạn có thể bỏ dở khi gặp thực tế nghiệt ngã, hay sẽ không ngần ngại di chuyển về phía trước?

Bạn muốn làm những kẻ hoài nghi hận đời, hay xây dựng sự an tâm?

Bạn sẽ không từ bất cứ giá nào để thể hiện ra tài năng, hay vẫn lựa chọn làm người tốt?

Tôi muốn cùng bạn làm một dự đoán: Tại thời khắc trước khi 80 tuổi, bạn nhớ lại, chỉ có một mình bạn lẳng lặng đối diện với chính mình kể ra câu chuyện cuộc sống của bạn, trong đó đáng kể nhất, giai đoạn có ý nghĩa nhất chính là loạt các lựa chọn mà bạn đã thực hiện. Cuối cùng, hãy xây dựng cho mình một câu chuyện thật tuyệt vời. Cảm ơn và chúc may mắn!”

Hoàng Sâm dịch từ kannewyork