Những điều cần biết về cuộc đấu trí tại Pennsylvania

Tranh chấp xoay quanh kỳ bầu cử Tổng thống năm 2020 là một cuộc chiến chính trị thực sự gay cấn và hấp dẫn. Làm thế nào để đứng cao hơn ma trận thông tin mà quan sát là việc không hề dễ dàng. Bài viết này cố gắng cung cấp thông tin cho bạn đọc chi tiết pháp lý đang diễn ra tại tiểu bang Pennsylvania, đủ khách quan để nhận diện vấn đề nhưng cũng đủ cuồng nhiệt để đặt lòng tin vào bên yếu thế hơn.

Hiện tại, ở Pennsylvania đang có 2 đơn kiện của những người Cánh hữu

• Ngoài đơn kiện của đội Rudy Giulliani, còn có một đơn kiện khác của Dân biểu Cộng hòa Mike Kelly và Cựu quân nhân Sean Parnell.
• Đơn kiện của Rudy tập trung đến gian lận bầu cử và phiếu bầu không hợp lệ. Đơn kiện của Mike và Sean là kiện về vấn đề phiếu bầu qua thư cũng như đạo luật số 77 năm 2019 của tiểu bang Pennsylvania, cho rằng nó vi hiến.

Đơn kiện của Rudy Giulliani 

Mã case: No. 20-CV-02078 được chỉnh sửa 2 lần, với tổng cộng 3 phiên bản.

Phiên bản nguyên thủy ngày 9 tháng 11 có phạm vi ảnh hưởng là 682.479 phiếu qua thư. Bao gồm 15 điểm trong đó có vấn đề cử tri không được giám sát quá trình kiểm phiếu (điểm 1), cáo buộc ngoại trưởng bang Pennsylvania vi phạm nghiêm trọng quy trình kiểm đếm phiếu (điểm 2), đối xử không công bằng với cử tri Pennsylvania (điểm 12), vv…

Phiên bản thứ hai, qua chỉnh sửa lần 1 ngày 15 tháng 11. Bao gồm 11 điểm, đã bỏ các ý như cáo buộc ngoại trưởng bang Pennsylvania vi phạm nghiêm trọng quy trình kiểm đếm mà chỉ nói nhẹ hơn là “mismanaged” (điều hành sai), bỏ 4 điểm lớn liên quan đến quy trình kiểm phiếu của bang Pennsylvania. Tiểu bang đã chỉnh sửa hướng dẫn bầu cử bằng đạo luật số 77 năm 2019, sẽ trình bày ở phần đơn kiện của Mike Kelly và Sean Parcell.

Về phiên bản thứ 2 này, tờ Washington Post hân hoan đưa tin đội luật sư Giulliani đã bỏ nhiều điểm lớn trong cáo buộc của mình. Phiên bản thứ hai này có thể bị xem là hơi rối, câu trích dẫn của Giulliani “đây không phải là một vụ cáo buộc gian lận” một phần xuất phát từ việc này. Tuy nhiên, phải thông cảm cho đội luật sư Trump vì họ có quá ít thời gian để điều tra một vụ án lớn, trên tất cả bang chiến trường chứ không riêng gì Pennsylvania. Đơn kiện tại Pennsylvania liên tục được điều chỉnh tương ứng với hành trình đi tìm chứng cứ, các luật sư cộng tác cùng đội Rudy Giulliani đã phải bỏ cuộc vì sức ép đến cá nhân của phe Dân Chủ. Cho dù vậy, các luật sư phe Trump sau đó cũng kịp ghi lại một file ghi âm để tố cáo hành vi đe dọa của luật sư Dân Chủ, kết quả hãng Kirkland & Ellis danh tiếng đã rời cuộc chơi (nhưng so về tổng thể họ vẫn lợi thế vì không nhiều luật sư dám tham gia vụ này ở phía Trump).

Phiên bản thứ ba, qua chỉnh sửa lần 2 ngày 18 tháng 11. Phiên bản này thì giống với phiên bản đầu tiên hơn, tách riêng và bổ sung 3 điểm thành tổng cộng có 18 điểm. Có tranh cãi một chút ở phiên bản thứ ba này: Thẩm phán Brann ra lệnh cho đội luật sư Trump phải hoàn thành bản chỉnh sửa và nộp trước 5 giờ chiều ngày 18/11. Thời gian cực kì eo hẹp. 

Trong đơn kiện có thể thấy Giulliani nộp đúng ngày 18/11 nhưng theo một số tin truyền miệng thì ông nộp trễ, sau 5 giờ chiều. Thẩm phán Brann của Pennsylvania (được Obama đề cử) từ chối phiên bản chỉnh sửa cuối cùng.

Đơn kiện của Dân biểu Cộng Hòa Mike Kelly và Cựu quân nhân Sean Parcell

Đơn kiện này không cáo buộc gian lận mà nhắm vào quy trình tổ chức bầu cử mới của bang Pennsylvania. Phạm vi ảnh hưởng là tất cả (hơn 2 triệu) phiếu bầu qua thư, để biết chính xác là bao nhiêu thì cần một cuộc kiểm đếm toàn diện mỗi phiếu bầu qua thư.

Vì việc tổ chức bầu cử tại bang Pennsylvania đã được điều chỉnh năm 2019 bằng Đạo luật 77, nguyên đơn cáo buộc rằng Đạo luật số 77 là vi hiến và vô hiệu vì:

Nó trái với các yêu cầu của Hiến pháp Pennsylvania. Các nguyên đơn cáo buộc rằng Điều VII, mục 14 của Hiến pháp Pennsylvania cung cấp hai cơ chế riêng biệt mà theo đó một cử tri hợp lệ có thể bỏ phiếu: (1) bằng cách gửi phiếu bầu trực tiếp tại địa điểm bỏ phiếu vào ngày bầu cử ; và (2) bằng cách gửi một lá phiếu vắng mặt, nhưng chỉ khi cử tri đáp ứng các điều kiện tiền lệ thuộc một trong bốn trường hợp đặc biệt. Tức là việc bỏ phiếu vắng mặt được cho phép theo hiến pháp Pennsylvania, nhưng cử tri phải đáp ứng đủ tiêu chuẩn, Đạo luật 77 đã tạo điều kiện xóa bỏ các tiêu chuẩn này.

Vậy nội dung đạo luật số 77 năm 2019 là gì mà có thể cho là vi hiến?

Đây là một đạo luật điều chỉnh quy trình tổ chức bầu cử tại Pennsylvania, được thúc đẩy bởi dân biểu Đảng Dân Chủ Lisa Boscola. Theo đó, có một số điều chỉnh đáng chú ý như sau:

• Tạo ra một lựa chọn mới để bỏ phiếu qua đường bưu điện mà không đưa ra lý do như trước. Như vậy dễ hơn cho hoạt động thu hoạch phiếu bầu.
• Kéo dài thời gian bầu qua thư lên thành 50 ngày. Đây là khoảng thời gian bỏ phiếu bằng thư dài nhất trong cả nước. Có nghĩa là thời gian dài hơn để chuẩn bị và (nếu muốn) gian lận.
• Tạo ra một danh sách các cử tri đăng ký bỏ phiếu qua thư vĩnh viễn. Mặt trái của nó là sẽ tạo điều kiện cho nhiều phiếu bầu từ người chết hoặc người đã rời khỏi bang.
• Không in phôi phiếu thụ động dựa trên số lượng cử tri đăng kí mà lấy tỷ lệ cử tri đi bầu cao nhất trong 3 cuộc bầu cử gần nhất, từ đó in thêm 10-15% phiếu trắng. Khuyến khích các hạt in thêm phiếu cho đủ số lượng. Như vậy là có sẵn phiếu trắng để có thể sử dụng ngay lập tức, mục đích gì thì còn tùy.
• Các phiếu bầu cử qua thư và phiếu bầu vắng mặt bây giờ phải được đếm tập trung tại văn phòng hội đồng bầu cử quận, thay vì đếm ở các điểm bỏ phiếu tại hạt. Nó liên kết đến điểm đầu tiên trong đơn kiện của Rudy Giulliani khi 682,479 phiếu qua thư được kiểm đếm không có sự giám sát của quan sát viên Cộng Hòa vì lí do này.

5 điểm đáng chú ý trên khi áp dụng vào kỳ bầu cử lần này đã trở thành công thức của thảm họa với vô số tranh cãi khi cử tri Cộng Hòa cho rằng Đạo Luật này tạo điều kiện rất lớn cho việc gian lận phiếu bầu. Thế nhưng đã là Đạo luật (được thông qua) thì phải có sự đồng ý của đa số Thượng viện và Nghị viện, mà cả 2 viện này ở Pennsylvania Đảng Cộng Hòa đều nắm.

Đạo luật 77 được thông qua bởi với 138 phiếu thuận, 61 phiếu chống ở Hạ Viện. Ở Thượng viện tỷ số là 35 phiếu thuận và 14 phiếu chống. Lý do Đạo luật 77 được thông qua nếu không tính đến những yếu tố “âm mưu” như phân chia quyền lợi cá nhân, thì có thể giải thích đơn giản hơn là các dân biểu Cộng Hòa không lường trước được hậu quả của nó.

Đạo luật 77 được ca ngợi là một thay đổi tích cực trong việc tổ chức bầu cử, cho phép nhiều cử tri bỏ phiếu hơn, có yếu tố tiến bộ như không cho phép mặc định lựa chọn chỉ bầu cho một đảng (các cử tri muốn làm việc này phải làm thủ công, bỏ phiếu phải tìm hiểu chính sách ứng viên chứ không nhắm mắt chỉ chọn Dân chủ hay Cộng hòa), tăng tiền bồi dưỡng cho các kiểm phiếu viên, vv… Tức là giống với nhiều chính sách cấp tiến, mối nguy hiểm nằm sau vẻ ngoài hoa mỹ.

Đơn kiện của Mike Kelly và Sean Parcell theo ý kiến của thẩm phán Patricia McCullough thì đứng một mình nó cũng có thể thành công chứ không cần thêm bổ sung khác. Tuy nhiên nó vừa bị bác bỏ bởi Pháp viện Tối cao bang Pennsylvania. Điều này là có thể thấy trước vì trong 7 thẩm phán Tối cao của Pennsylvania có 5 người tư tưởng “cấp tiến” cánh tả.

Trong phán quyết của mình, Tối cao Pháp viện Pennsylvania tránh né, không trực tiếp dùng lý lẽ để bảo vệ Đạo luật số 77 (vì nó vi hiến rất rõ), mà viện dẫn là tại sao các dân biểu Cộng Hòa thấy nó vi hiến nhưng không kiện từ trước. “…Petitioners failed to act with due diligence in presenting the instant claim”. Cái lý của họ là từ lúc Đạo Luật số 77 có hiệu lực đã có các đợt bầu cử cấp địa phương, không có kiện cáo liên quan, bên Trump thấy thua mới kiện?

Thực ra, nếu các dân biểu Cộng Hòa nộp đơn này sớm hơn thì họ sẽ bị bác ngay lập tức với lý do không đủ cơ sở (các bất thường trong bầu cử Tổng thống chưa diễn ra, thì họ dựa vào đâu để kiện?). Cho nên phán quyết của Tối cao Pháp viện bang Pennsylvania được đánh giá là khá yếu.

Vi hiến là vi hiến, bất kể đơn kiện được nộp lúc nào. Ngay cả Tòa Tối cao Pennsylvania cũng không dám nói Đạo luật 77 hợp hiến.

Luận về con đường tư pháp

Đơn kiện của đội Rudy Giulliani là “hạ sách”. Ít có khả năng pháp viện tối cao sẽ nhận đơn này lên xét xử. Bên cạnh việc trải qua 2 lần điều chỉnh khá rối (như đã nói nên thông cảm cho họ) thì việc chứng minh gian lận bầu cử có tổ chức là cực kì khó.

Trong thời gian ít ỏi, cho dù tìm ra một vài cá nhân tổ chức thu hoạch phiếu bầu hay thực hiện những hành vi gian lận khác, thì việc kết nối những cá nhân riêng lẻ đó đến Đảng Dân chủ (mà phải cụ thể thành viên nào của Đảng Dân chủ), không giải quyết được việc gì và còn có nguy cơ sa đà vào chuyện “có đủ phiếu gian lận”. Cho dù xuất hiện rất nhiều dấu hiệu bất thường và mờ ám xảy ra thì nếu không có một cuộc điều tra dài hơi sẽ không chứng minh được trước tòa vốn cần bằng chứng tuyệt đối trong một vụ kiện ảnh hưởng lớn như thế này. Hơn nữa thời hạn để các Tiểu bang xác nhận kết quả đã cận kề.

Đơn kiện của hai thành viên Đảng Cộng Hòa Mike Kelly và Sean Parnell là “trung sách”. Có khoảng 30-50% Tối Cao pháp viện sẽ nhận đơn này lên xét xử.

Ngoài lý do bác đơn của phía tòa án tối cao Pennsylvania, bên Dân Chủ còn cái lý là phạm vi đơn kiện nằm trong nội bộ bầu cử của Tiểu Bang, đơn kiện cũng tập trung vào vấn đề bầu cử qua thư của bang Pennsylvania chứ không mở rộng ra toàn quốc.

Thế nhưng, phe Cộng Hòa có cái lý mạnh hơn khi tập trung vào vấn đề vi hiến mà Tòa Pennsylvania không dám bác bỏ. Bên cạnh đó, đã có đơn kiện khác trước đây nêu lên lo ngại xoay quanh vấn đề bầu cử qua thư, mà cụ thể là thời hạn nhận phiếu bầu qua thư kéo dài thêm 3 ngày sau ngày bầu cử, đây là một ý nhỏ trong Đạo luật 77. Case này đã được lên đến Tối cao Pháp viện nhưng tỷ số phán quyết là 4-4 (lúc Amy Coney Barrett mới nhậm chức, chưa có đủ thời gian xem xét). Nếu Thẩm phán John Roberts không bỏ phiếu đứng về phe cánh tả thì có thể đã có ít tranh cãi hơn nhiều. Tức là, xoay quanh chuyện rối rắm bầu cử qua thư mà Đạo luật 77 là nguồn cơn, thì đã có lo ngại về nó trước.

Các thẩm phán Tối cao cánh hữu đã đánh động về vấn đề này,

Thẩm phán Alito yêu cầu tất cả phiếu bầu qua thư đến sau ngày 3/11 phải được tách riêng để đếm. Tuy nhiên điều khá đáng ngờ là ban kiểm phiếu Pennsylvania cho biết chỉ có 9,300 phiếu đến sau 8 giờ tối Ngày bầu cử tại bang này. Phe Cộng Hòa đang nghi ngờ họ đã trộn chung các phiếu đến sau với phiếu đến trước, tuy nhiên vẫn như câu chuyện của đơn Rudy Giulliani, họ khó có thể chứng minh nhất là trong thời gian hạn hẹp.

Ở Wisconsin, Tối cao Pháp viện ủng hộ phán quyết của Tòa phúc thẩm khi ngăn không cho bang này kéo dài thời hạn nhận phiếu qua thư thêm 6 ngày. Có nghĩa là Tối cao Pháp viện vẫn có thể can thiệp vào chuyện bầu cử của Tiểu bang nếu cảm thấy vấn đề không phù hợp.

Tuy nhiên, điểm vướng mắc ở đây là Thẩm phán Kavanaugh đã ngụ ý trong một quan điểm của mình là họ tôn trọng các thay đổi trong tổ chức bầu cử của bang Pennsylvania (lưỡng viện của Pennsylvania đã thông qua Đạo luật 77 từ năm 2019). Hiện đã không còn xem được quan điểm này của Kavanaugh trên website Pháp viện Tối cao, nhưng vẫn có thể đọc được ở đây.

Như vậy, đường đánh tư pháp bao gồm 2 đơn kiện được cho là hạ sách và trung sách, với tỷ lệ được chấp thuận lên xét xử ở Tối cao Pháp viện không cao (và trong trường hợp case của Rudy thì cũng khó thắng với những bằng chứng gián tiếp hiện tại – nên Pháp viện sẽ chọn cách không chấp thuận case này hơn là đưa ra xét xử, trừ khi có diễn biến mới). Case của Mike Kelly và Sean Parcell khả quan hơn, nhưng vẫn chưa là “thượng sách”.

Thượng sách – Đường đánh ở nhánh lập pháp

Thượng Nghị sĩ Doug Mastriano, người điều hành phiên điều trần chấn động ngày 26/11 của đội luật sư Trump và các nhân chứng gian lận bầu cử, đang soạn thảo một nghị quyết chung (Joint resolution) để tước quyền bổ nhiệm cử tri đoàn từ văn phòng nội vụ Pennsylvania, trả lại cho cơ quan lập pháp tiểu bang (State Legislator). Nghị quyết này khi hoàn tất sẽ cần được sự thông qua của cả Thượng viện và Hạ viện Tiểu bang. Cả hai viện này ở Pennsylvania đều có đa số Cộng Hòa.

Nếu nghị quyết chung này được thông qua thì nó sẽ vừa hợp hiến và vừa hợp lý. Ngoài cái lý “Dân biểu đại diện cho nhân dân Tiểu bang nên nắm quyền quyết định lựa chọn Tổng thống của tiểu bang trong thời điểm tranh chấp và phát hiện nhiều bất thường” thì:

• Mớ hỗn độn ngày bầu cử có phần lỗi lớn do các Đảng viên Cộng Hòa chấp thuận Đạo luật 77. Như vậy họ phải đi dọn dẹp hậu quả của nó. Điều này sẽ không được nhắc đến trước công chúng. Đây là nguyên nhân sâu xa đơn kiện của Giulliani được điều trần mặc dù ít có cơ hội ở tòa hơn, vì nó đánh vào gian lận bầu cử, mở đường dư luận.
• Đơn kiện của Mike Kelly và Sean Parnell có cửa thắng rộng hơn tại tòa (lý mạnh hơn và dữ liệu đã có sẵn) lại không được điều trần bởi vì nó đụng trực tiếp đến Đạo luật 77 mà nhiều dân biểu Cộng Hòa đã chấp thuận.

Cạm bẫy của đường đánh ở nhánh lập pháp là gì? Đó chính là các đòn đánh vào cá nhân mỗi dân biểu, bao gồm cả tư lợi và đe dọa chính trị. Đạo luật 77 cũng bao gồm điều khoản để PEDFA phát hành 90 triệu USD trái phiếu cho việc thay mới các hệ thống kiểm phiếu, cụ thể là mua hệ thống của Dominion.

Đến đây thì bạn đọc đã rõ hơn tại sao Sidney Powell tách ra khỏi team Rudy Giulliani, đánh theo hướng riêng và nhận quyên góp từ công chúng. 2 case Sidney Powell vừa nộp mà mũi nhọn là nhắm vào hệ thống kiểm phiếu của 2 bang Michigan và Georgia, cho dù Pennsylvania cũng có những bất thường tương tự Georgia.

Nói cách khác, các thành viên Đảng Cộng Hòa tại Georgia không hợp tác hoặc không thể áp dụng cách lật ngược thế cờ bằng nhánh hành pháp như tại Pennsylvania.

Điểm mấu chốt hiện nay ở Pennsylvania là gì?

Trong phiên điều trần của Rudy Giulliani có một vài thông tin chưa thật chính xác, chủ yếu nhằm mục đích đánh động dân chúng và các dân biểu. Điều này cũng cho thấy Trump đang chiến đấu một cuộc chiến không cân sức, bị đánh úp nên đội luật sư bị động về vấn đề thời gian trong việc đi tìm chứng cứ.

Một nguy cơ nữa đối với các dân biểu Cộng Hòa là khả năng bị kiện cáo sau này vì quyết định dựa trên một phiên điều trần với những thông tin chưa kiểm chứng, mặc cho việc họ có đồng loạt bỏ phiếu để tước quyền bổ nhiệm cử tri đoàn của Văn phòng đối ngoại tiểu bang. Tòa Tối cao Pennsylvania thì lại do các thẩm phán cánh tả chiếm đa số.

Thế nên, điểm mấu chốt vẫn như trước giờ là lòng dân. Lòng cử tri ủng hộ Trump không suy suyển thì các dân biểu Cộng Hòa mới đủ dũng cảm thông qua nghị quyết chung của nghị sĩ Doug Mastriano.

Mặt khác, một thực tế là – bất chấp chưa có kết luận từ tòa án – Đảng Dân chủ thực sự đã gian lận, chỉ là đội của Trump vì thời gian eo hẹp chưa thể tìm được bằng chứng không thể chối cãi, cũng như Đảng Dân chủ rất sợ điều tra làm rõ dù đáng lý ra họ phải ủng hộ minh bạch bầu cử. Việc này thể hiện qua lý lẽ yếu của Tòa án Tối cao Pennsylvania, cũng thể hiện trong chuyện truyền thông cánh tả không dám đưa tin rầm rộ về buổi điều trần ngày 26/11. Đảng Dân chủ đang rất sợ mất dư luận, họ giữ dư luận bằng mọi giá.

Nếu họ có chính nghĩa thì đâu cần làm vậy, phải không?

Những người ủng hộ Tổng Thống Trump không nên bỏ cuộc mà nên lạc quan, bởi với tình hình hiện nay chỉ cần chứng minh được một bang có gian lận bầu cử hoặc một bang đem đến kết quả có lợi cho Trump thì sẽ tạo hiệu ứng dây chuyền kéo theo tất cả các bang còn lại. Arizona sẽ có một buổi điều trần vào sáng thứ hai giờ Mỹ, các phân tích của nhiều chuyên gia dữ liệu cũng được chú ý hơn khi FBI vừa chính thức liên hệ Matt Braynard để tham khảo kết quả tìm kiếm cho thấy lỗ hổng xoay quanh bầu cử qua thư của anh này. Cho dù FBI trong thời gian gần đây chịu nhiều tiếng xấu, thì ít nhất bước đi này của họ cũng tạo độ khả tín cho Matt Braynard, người sẽ tham gia vào phiên điều trần liền sau đó tại Arizona.

Cũng theo Matt Braynard, Quỹ cử tri Liêm chính của anh ước tính đến 27% số phiếu qua thư của cử tri Cộng Hòa thất lạc tại Pennsylvania, tỷ lệ này tại Georgia là 33%, 17% tại Arizona, vv…Trump đã đúng khi cảnh báo về hình thức bầu cử qua thư liên tục trong các đợt rally.

Nếu có một người lật ngược được tình thế này thì chỉ có thể là Trump. Trump không bỏ cuộc thì tại sao cử tri của ông lại bỏ cuộc? Cho dù thời gian là eo hiệp, nhưng thế thì sao?

Xin mượn lời của Leonard Bernstein, một trong những người có ảnh hưởng văn hóa lớn nhất đến xã hội Mỹ thế kỷ 20: “To achieve great things, two things are needed; a plan, and not quite enough time” (tạm dịch: Để đạt được những điều tuyệt vời, cần có hai điều; một kế hoạch và không đủ thời gian).

Theo Michael Anh Vũ