Nhị tổ Thiền tông vì sao lại chết ở Hàm Đan?

Người đời biết đến Huệ Khả là một đệ tử lừng danh của Bồ Đề Đạt Ma, cũng như câu chuyện “chặt tay cầu Pháp” nổi tiếng kể về quyết tâm tu hành của ông. Nói về cuộc đời tu hành của vị Nhị tổ Thiền tông này, không thể không kể về cái chết đầy oan khuất của ông ở Hàm Đan.

Huệ Khả (487 – 593) còn có tên khác là Tăng Khả, họ tục là Cơ, tên Quang, hiệu Thần Quang, người Hổ Lao, Lạc Dương, tỉnh Hà Nam. Huệ Khả là một trong những nhân vật đại biểu quan trọng của phái Thiền tông, được tôn là “nhị tổ” Thiền tông. Ông sống đến 107 tuổi, về sau bị người vu cáo và bị quan phủ bức hại đến chết.

Huệ Khả thời còn trẻ khi còn là nho sinh đã đọc rất nhiều sách, kiến thức uyên bác, thông minh hơn người. Sau khi ông xuất gia lại đến chùa Thiếu Lâm núi Tung Sơn bái Đạt Ma làm thầy tu hành Thiền học. Câu chuyện “chặt tay cầu Pháp” kể rằng Huệ Khả tự chặt tay mình, xả thân để cầu Pháp.

Những năm đầu Thiên Bình (năm 534), Huệ Khả đến Nghiệp Đô (khu vực huyện Lâm Chương, Hàm Đan, tỉnh Hà Bắc ngày nay). Nghiệp Đô thời Bắc Tề có 4.000 ngôi chùa với hơn 8 vạn tăng ni, là trung tâm của Phật giáo miền Bắc Trung Quốc. Huệ Khả thường hoạt động ở Nghiệp (phía Bắc An Dương, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc),  Vệ (vùng Nam tỉnh Hà Bắc và Bắc tỉnh Hà Nam, Trung Quốc).

Sau khi Vũ Đế Bắc Chu bắt đầu cuộc vận động diệt Phật, hạ chiếu lệnh cho 3 triệu tăng ni hoàn tục, hơn 10 nghìn ngôi chùa đã bị thiêu hủy, tượng Phật bị đập bỏ. Vì để tránh khỏi trường bức hại này, Huệ Khả bèn ẩn tích nơi núi rừng, mãi đến sau khi Bắc Chu Vũ Đế qua đời mới trở về chùa Thiếu Lâm. Năm 589 Huệ Khả lại về đến Nghiệp Đô tiếp tục truyền bá học thuyết Thiền Tông.

Vào Tùy Khai Hoàng năm thứ 9, Huệ Khả đã đến chùa Khuông Giáo huyện Thành An, Hàm Đan truyền giảng học thuyết Thiền tông. Thời bấy giờ ở chùa Thánh Sơn cách đó không xa có một vị tăng nhân tên Biện Hòa cũng đang truyền giảng Phật học. Thời bấy giờ, bởi học thuyết của Thiền tông rất là gần với dân chúng, số người nghe Huệ Khả giảng dần dần tăng lên, rất nhiều đệ tử của Biện Hòa cũng đều chạy đến chỗ Huệ Khả nghe giảng. Biện Hòa bèn yêu cầu trụ trì của chùa Khuông Giáo đuổi Huệ Khả đi, nhưng bị trụ trì cự tuyệt. Sau đó, Biện Hòa đến chỗ của Địch Trọng Khản – quan huyện huyện Thành An, vu khống Huệ Khả truyền bá tà thuyết dị đoan, tụ tập quần chúng mưu đồ làm loạn.

Biện Hòa còn trích dẫn dẫn chứng cổ kim, rằng: “Thời Bắc Ngụy có hòa thường Pháp Khanh, kêu gọi mọi người tu hành Đại Thừa Phật giáo, thực chất là tu tập dân chúng làm phản. Ngày nay Huệ Khả lại tự xưng truyền giảng Đại Thừa, quả thật là mưu đồ bất chính”. Quan huyện Địch Trọng Khản liền bắt Huệ Khả lại định tội phi pháp, lại cho người dùng gậy đánh đập Huệ Khả, và tâu lên Tùy Văn Đế vu cáo Huệ Khả truyền bá học thuyết phi pháp, mưu đồ bất chính. Tùy Văn Đế mới bình định thiên hạ, lo lắng dân chúng làm loạn, thế là hạ lệnh chém đầu xử tử Huệ Khả.

Tùy Khai Hoàng năm thứ 13 (năm 593), thiền sư Huệ Khả khi ấy đã 107 tuổi, bị chém đầu ở huyện Thành An, cách Hàm Đan chừng 12 km về phía Đông Nam. Theo ghi chép trong sách sử: Sau khi Huệ Khả bị chém đầu, thi thể chảy ra một dòng sữa trắng, nhục sắc vẫn như thường. Quan huyện hạ lệnh phơi thây Huệ Khả mấy ngày ở đồng hoang phía nam thành. Thi thể không những không phân hủy, hơn nữa còn tỏa ra mùi hương kỳ dị khắp xa gần. Người dân huyện xôn xao bàn tán không thôi, quan huyện Địch Trọng Khản vô cùng sợ hãi, hạ lệnh ném thi thể của Huệ Khả xuống sông Chương Hà. Không ngờ thi thể của Huệ Khả lại ngồi xếp bằng nổi trên mặt nước, trôi theo dòng nước ngược lên 18 dặm đến thôn Lô huyện Thành An thì dừng lại; sau đó được một nhóm đệ tử vớt lên bờ an táng ở phía bắc thôn Lô, Thành An, tức làng Nhị Tổ huyện Thành An ngày nay.

Đệ tử của thiền sư Huệ Khả vì muốn rửa sạch oan ức mà Huệ Khả phải gánh chịu, đã nhiều lần tâu lên triều đình kêu oan cho Huệ Khả. Bản thân Tùy Văn Đế tín phụng Phật Pháp, sau nhiều lần tìm hiểu, thì hối hận không thôi, nói: “Đây đúng thật là một vị Bồ Tát”. Tùy Văn Đế bèn truyền chỉ điều tra lại vụ việc Huệ Khả bị giết, trừng phạt nghiêm khắc đối với quan viên không làm tròn trách nhiệm, và lập đàn tế bái Huệ Khả, đồng thời ban cho Huệ Khả danh hiêu: Chính Tông Phổ Giác Đại Sư.

Trinh Quán năm thứ 16, Đường vương Lý Thế Dân sai Uất Trì Kính Đức xây dựng chùa tháp thờ phụng Xá Lợi của Huệ Khả. Thời Tống Nhân Tông ban cho tên chùa này là “Quảng Từ thiền viện”. Đến thời Tống Triết Tông lại ban tên chùa là Nguyên Phù tự.

Xem thêm: Quyết tâm tu hành của Huệ Khả 

Tiểu Thiện, dịch từ zhengjian.org