Bao Công – Biểu tượng của công lý

Bao Công, vị quan xử án nổi tiếng triều đại Bắc Tống, đóng góp không mệt mỏi trong các hoạt động bài trừ nạn tham nhũng, giải quyết những vụ án phức tạp, trừng trị tham quan, hoàng tộc lạm dụng quyền bính và bọn gian thương.

 

Bao Công hay còn gọi là Bao Chửng (999-1062 SCN) với tính tình bộc trực, vị tha và phán xét công minh, ông được người dân khắp nơi kính trọng gọi là Bao Thanh Thiên.

Giành lại công lý thông qua điều tra

Các quan chức xử án thông thường chỉ biết dùng hình thức ép cung để phạm nhân nhận tội, dẫn đến nhiều người dân vô tội bị kết án oan.

Bao Chửng lại rất khác. Là một thẩm phán công bình và thông minh, ông giải quyết các vụ án từ dân thường cho đến giới hoàng tộc đều từ kết quả điều tra kỹ lưỡng. Ông chủ yếu vận dụng kỹ năng quan sát sắc bén, phép loại suy, trí thông minh và lòng kiên nhẫn, hơn là nhục hình tra khảo.

Nổi tiếng là một thẩm phán khôn ngoan có thể làm sáng tỏ mọi ẩn khuất, Bao Chửng trở thành một nhà phá án huyền thoại đầu tiên và có lẽ là nổi tiếng nhất Trung Hoa.

Truyền thuyết về Bao Công và các vụ án của ông được lưu truyền hàng ngàn năm, thông qua sự phổ biến của các loại hình văn hóa.

Việc tập hợp các câu chuyện về Bao Công và các vụ án của ông đã hình thành nên thể loại văn học cổ điển Trung Hoa gọi là ‘Công Án’ – một loại tiểu thuyết trinh thám.

Tác động lâu dài của Bao Công và thể loại công án truyền thống, thậm chí còn có thể bắt gặp trong truyện trinh thám hiện đại Trung Quốc thế kỷ 21, với một chút pha trộn từ văn chương phương Tây gần giống như ‘Sherlock Holmes’.

Nổi tiếng và phổ biến nhất là “Hoắc Tang tham án” của Trình Tiểu Thanh, được xuất bản đầu những năm 1900 tại Thượng Hải.

Ngày nay, là một nhân vật nổi tiếng thường xuất hiện trong các tác phẩm nghệ thuật khác nhau, Bao Công thường được khắc họa với hình ảnh khuôn mặt đen nghiêm nghị, có một cái bớt hình trăng lưỡi liềm sáng trên trán, bên cạnh là các thân tín tinh nhuệ tại Khai Phong phủ.

Chữ “Hiếu” làm đầu

Bao Chửng sinh ra trong một gia đình gia giáo. Ông siêng năng học tập ngay khi còn nhỏ. Ông đỗ đạt ở tuổi 29 và nhanh chóng được bổ nhiệm làm quan xử án.

Tuy nhiên, vì cha mẹ đều đã già yếu không người chăm nom, Bao Chửng quyết định từ quan để làm tròn chữ hiếu. Ông trở về nhà và chăm sóc phụ mẫu gần mười năm ròng cho đến khi cả hai qua đời.

Sau đó, Bao Chửng nhận một chức quan địa phương. Với tính bộc trực và công minh, ông nhanh chóng được thăng tiến thành quan xử án tại phủ Khai Phong, nơi rất khó quản lý vì có nhiều quí tộc và gia đình quyền thế sinh sống.

Tuy nhiên, thông qua một loạt cải cách, Bao Chửng đã đem lại trật tự cho nơi đây chỉ trong vòng một năm. Ví dụ, thông thường, nguyên cáo phải chuẩn bị cáo trạng và trình lên công đường thông qua quân sư. Những người giàu có sẽ hối lộ các quân sư này để giảm bớt hoặc ngăn chặn một vụ kiện.

Thế nên, Bao Chửng cho phép người dân khiếu nại bằng miệng mà không cần cáo trạng. Bằng cách này, người ít học cũng có thể tránh được những sự gian trá của các quan chức khi lập án trên giấy.

Phương pháp mới này đã cải thiện đáng kể trật tự kỷ cương. Nhờ vậy, bất kỳ khiếu nại nghiêm trọng nào và bất kể ai tham gia, đều được Bao đại nhân giải quyết một cách công bình và khách quan. Vị thẩm phán cứng rắn này còn được gọi là “Thẩm phán mặt sắt”.

Đảm bảo công bình cho tất cả

Một lần, trấn Khai Phong bị ngập. Qua điều tra, Bao Chửng biết rằng nguồn cơn là từ các khu vườn và khu vui chơi của các nhà quyền quý được xây dựng bừa bãi trên sông, làm ngăn dòng chảy.

Bao Chửng ra lệnh tháo dỡ chúng trong thời gian hạn định. Một trong những kẻ vi phạm phớt lờ mệnh lệnh này, khi bị tra hỏi, người này đưa ra chứng thư cho thấy hắn là chủ sở hữu của mảnh đất nơi đó.

Bao Chửng kiểm tra kỹ lưỡng các chứng thư và phát hiện một lỗ hổng cho thấy sự giả mạo. Bất chấp sự phản đối từ gia đình quyền thế, ông ra lệnh dỡ bỏ các khu vườn ngay lập tức, đồng thời bẩm báo vụ việc lên hoàng thượng. Ngay sau đó, lũ rút đi.

Bao Chửng đã áp dụng kỷ cương, chí công vô tư đối với tất cả. Một lần, cậu của ông phạm pháp và bị kiện. Bao Chửng đã triệu tập người cậu xem thường phép nước ấy đến công đường và phạt đánh 100 gậy.

Bao Thanh Thiên đối đãi rất nghiêm khắc với gia đình của mình, và dù đức cao trọng vọng, ông vẫn sống một cuộc sống đơn giản. Dưới sự ảnh hưởng của cha, các con ông cũng rất cần kiệm, ăn mặc giản dị, trừ những dịp hội hè hay đến thăm bè bạn.

Khi về già, Bao Chửng đã lập ra một quy tắc trong gia đình: “Đối với những người con của tôi đang làm quan, nếu phạm pháp hay trở nên hư hỏng, nó sẽ không được trở lại quê nhà và cũng không được chôn cất tại nghĩa trang dòng họ. Tôi sẽ không nhìn nhận kẻ không chú ý đến những lời này”.

Sau khi Bao Công qua đời, một trong số các con trai của ông đỗ đạt và tiếp tục sự nghiệp làm quan của cha. Tất cả họ đều phản ánh đạo đức của Bao Chửng và được ca ngợi bởi sự liêm khiết.

Vì sự cống hiến không mệt mỏi để giữ gìn phép nước, Bao Công trở thành biểu tượng cho công lý và sự trừng trị kẻ xấu ở vùng Viễn Đông.

An Nhiên (Theo Epoch Times)