Thần chú Aloha – Di sản văn hóa giúp người Hawaii vượt sóng gió

Hiện nay, hầu hết người Mỹ đại lục đều nghĩ rằng “Aloha” – một từ có xuất xứ từ Hawaii – có nghĩa là “xin chào”, “tạm biệt”, hay còn được hiểu là “yêu”. Điều này hoàn toàn đúng, nhưng nó còn có nhiều ý nghĩa hơn thế.

Thế giới những ngày này dường như đang đứng trước thời kỳ rối ren với nhiều vấn đề cần đối mặt như sự bất ổn định và chiến tranh ở Trung Đông, nạn phân biệt chủng tộc ở phương Tây, tham lam, khủng bố, vũ khí hạt nhân biến đổi khí hậu, virus truyền bệnh và các biến động chính trị.

Trong thời điểm khó khăn như thế này con người có thể hưởng lợi từ triết học Hawaii cổ đại được gọi là Aloha.

Haleaka Iolani Pule, nhà sử học Hawaii, đã ví Aloha là:

“Một sự thừa nhận về mối liên kết của bạn với tất cả mọi thứ trong vũ trụ, sẽ là thứ giúp bạn nhận ra chính xác những gì mà không gian của bạn đang chứa đựng”.

Leslie Turnbull, một nhà nhân chủng học tốt nghiệp Harvard và là chuyên gia tư vấn phát triển với hơn 20 năm kinh nghiệm, cho rằng trong lời chào Aloha của người bản địa thật sự chứa đựng một lượng kiến thức khoa học xã hội sâu sắc mà chỉ cần chịu khó một chút bạn đã có thể nhìn ra .

Cô Turnbull cho biết, với vốn hiểu biết còn hạn chế khi lần đầu tiếp xúc với Aloha, bạn sẽ chỉ đơn giản là ấn tượng về “sự tốt bụng” ẩn chứa trong câu nói. Bạn sẽ thấy cư dân ở đây thật sự rất tốt bụng. Sự tốt bụng ấy thể hiện ở việc người lái xe vẫy tay nhau mà không cần đến tín hiệu giao thông hay còi hơi, dẫu cho Honolulu là nơi có hệ thống giao thông tồi tệ nhất nước.

Không chỉ thế, một cô nhân viên thanh toán tại cửa hàng tiện lợi chỉ với Aloha cũng đã có thể khiến bạn phải thốt lên: “Cô ấy tuyệt quá!”. Bởi cô nhân viên ấy thật sự quan tâm đến lý do mà bạn yêu thích một điều gì đó, dẫu nó chỉ đơn giản là một hiệu xà phòng.

Đặc biệt, chỉ với việc mở đầu bằng câu chào Aloha kinh điển, cô ấy đã có thể biết được cả sở thích ăn uống của con gái bạn, và sẽ ân cần nhắc nhở khi nào món ăn mà các cháu thích được bày bán. Điều này hẳn sẽ khiến bạn bối rối khi lần đầu tiếp xúc.

Ngược lại, thông qua lời chào Aloha, bạn có thể biết được bí mật về cô nhân viên ấy, người có thể đang bị thương khi làm việc, và bạn hoàn toàn có thể cầu chúc cô ấy mau bình phục.

Mọi người trên hòn đảo mà bạn lưu trú có thể sẽ thường xuyên nói với bạn về nào là “lái xe Aloha”, “nói chuyện Aloha” và thậm chí là “tập luyện Aloha”. Một khi đã “tập luyện Aloha” thì bạn cứ yên tâm rằng bất cứ thành viên nào trong phòng tập thể dục cũng có thể dùng chung các thiết bị và chỉ cần lau dọn nó sau khi sử dụng.

Aloha còn được thể hiện bằng nụ hôn nồng ấm và mãnh liệt mà người dân bản địa Hawaii dành cho bạn. Đó là sự quan tâm đến người khác một cách chân thành đúng kiểu truyền thống Hawaii, điều này sẽ cổ vũ bạn tham gia vào cuộc trò chuyện thật thắm thiết và cởi mở.

Đôi khi nụ hôn cháy bỏng này sẽ làm nhiều người mới đến ngạc nhiên, bởi nó không có trong nền văn hóa của họ.

Nhưng ngược lại, bạn có thể sẽ khiến người nhân viên bưu điện phát cáu, nếu như bạn khá qua loa khi trả lời những câu hỏi ân cần của anh ta về đứa con mà bạn sẽ gửi bưu phẩm.

Thực tế, tất cả những thái độ cư xử này đều do Aloha điều khiển, và nó buộc mọi người phải kết nối với nhau. Khi bạn đã có thể kết nối với người khác, bạn sẽ rất khó để sống một cách vị tư hay chỉ biết đặt lợi ích bản thân và gia đình mình lên trên lợi ích của người khác.

Bằng cách này, Aloha đã kết nối con người với thế giới tự nhiên, và giúp mỗi cá nhân cảm nhận được rằng bản thân họ là một phần trong thế giới động vật, thực vật và trái đất.

Dần dần, bạn sẽ hiểu cách thức mà Aloha tạo dựng nên kiến trúc xã hội tràn đầy năng lượng. Nó dẹp bỏ sự cám dỗ của lối sống tư lợi vốn có thể làm xáo trộn sự cân bằng trong cuộc sống. Nó giúp chúng ta hòa thuận hơn, bởi hòa thuận là cách duy nhất giúp tất cả có thể tồn tại trên một hòn đảo đông đúc và đa sắc tộc.

Aloha không chỉ cho phép người Hawaii cổ đại sinh tồn, mà còn được truyền thụ mạnh mẽ trong hàng nghìn năm qua, thậm chí ngay cả khi nơi họ sinh sống chỉ là một hòn đảo bé nhỏ với nguồn lực hạn chế. Aloha vẫn phát huy tác dụng của nó ngay cả khi mọi thứ xung quanh đã trở nên tồi tệ.

Haleaka Iolani Pule đã mô tả một cuộc trò chuyện giữa cô với bà ngoại của mình về chuyến thám hiểm quần đảo Hawaii của thuyền trưởng James Cook trong thế kỷ 18, thời điểm kết thúc chủ quyền của người Hawaii bản xứ, một bước ngoặt bi thảm đối với họ.

Pule lúc này đã hỏi bà của mình về cách thức giúp bà có thể vận dụng triết lý Aloha để hóa giải mối hiểm nguy quá to lớn ập đến với người Hawaii.

Bà của cô đã trả lời: “Làm sao để thế giới hiểu về Aloha? Làm gì đây để chúng ta nhớ rằng yêu thương vạn vật một cách vô điều kiện là bản tính của con người?”.

Việc trả lời cho những câu hỏi này chính là cách mà người Hawaii đã hòa giải mọi thứ bằng triết lý Aloha, cách mà họ sinh tồn.

Uniwriter (biên dịch)