Yến Tử bàn về trị quốc: “Trị vì quốc gia, điều gì là nguy hại đáng sợ nhất?”

Câu chuyện ngắn sau đây kể lại màn đối đáp của Yến Tử bàn về trị quốc “Trị vì quốc gia, điều gì là nguy hại đáng sợ nhất?”, không những vô cùng thâm thúy mà còn nguyên vẹn ý nghĩa cho xã hội ngày nay.

Yến Tử, hay Yến Anh, tự là Bình Trọng, là người nước Tề thời Xuân Thu. Ông từng phụ tá Tề Linh Công, Tề Trang Công, Tề Cảnh Công tam đại. Yến Tử chú trọng tiết kiệm, lệ hành nhân chính. Tại triều đình, Quốc quân đối với tất cả mọi việc đều hỏi ý của ông, Yến Tử đối đáp trực ngôn, tuyệt không a dua xu nịnh.

Có một ngày, Tề Cảnh Công hỏi Yến Tử: “Trị vì quốc gia, điều gì là nguy hại đáng sợ nhất?”.

Yến Tử trầm tư một lát, rồi trả lời rằng: “Nguy hại đáng sợ nhất là loài chuột và chó dữ”.

Cảnh Công hỏi: “Sao lại nói như thế?”.

Yến Tử giảng:

“Xã miếu thì từ gỗ mà xây dựng nên, còn tượng thì từ đất mà đúc tạo thành. Loài chuột thấy ở nơi nào thì nơi đó nhiều đồ ăn, ẩn thân tại xã miếu, cả đời nó hưởng dụng không hết.

Những người kính Thần, muốn giết bầy chuột đó, dùng côn đánh không trúng được nó, dùng lửa đốt nó thì lại sợ cháy hỏng xã miếu, dùng nước dìm nó thì lại sợ phá hủy đất trong xã miếu. Loài chuột này, thật là sung sướng vô cùng, không sợ lo cái chết.

Quốc gia cũng có loài chuột như thế này, bọn chúng chính là đám tiểu nhân đang được Quốc quân trọng dụng. Đám tiểu nhân này đối với Quốc quân thì nịnh hót bợ đỡ, chỉ nói tin tốt mà ém nhẹm tin dữ, còn đối đãi với dân chúng thì áp bức bóc lột, không có tội ác nào không làm.

Dân chúng trăm họ đối với bọn hại dân hại nước này, chỉ dám hận chứ không dám nói ra, bởi vì bọn chúng được Quốc quân bảo hộ. Cho nên, thần cho rằng: nếu muốn trị vì quốc gia cho tốt, cần phải quyết tâm trừ bỏ bọn chuột bọ xã tắc này!”.

Tề Cảnh Công lại hỏi: “Vậy, chó dữ là nói về cái gì?”.

Yến Tử nói tiếp:

“Có một người buôn rượu, rượu nhà anh ta nấu rất ngon, đồ đựng cũng rất sạch sẽ thanh khiết, biển hiệu của tửu điếm treo ở chỗ cũng rất bắt mắt. Vậy mà không một ai lai vãng mua rượu của anh ta cả.

Anh ta mới hỏi ông lão hàng xóm nguyên nhân là tại làm sao? Ông lão đáp: ‘bởi vì nhà anh ta nuôi một con chó mạnh khỏe mà hung tợn. Mọi người sợ chó dữ cắn bị thương, cho nên đều không dám đến nhà anh ta mua rượu!’.

Một quốc gia cũng giống như tửu điếm trên, nếu muốn quốc gia hưng vượng phát đạt, thì cần phải trừ diệt loài chó dữ đang ngăn trở bách tính và làm thương tổn nhân dân”.

(Chuyện trích trong “Yến Tử Xuân Thu”, quyển 3)

Theo minhhue.net