Ngụ ngôn: Cá và hồ ly

Một con hồ ly tiến vào hàng rào, sau vài ngày đã ăn hết số gà có bên trong. Vì vậy, nó đem vài con gà cuối cùng theo bên mình, chuẩn bị thay đường sinh nhai. Khi nó đi đến một bờ hồ nọ, con hồ ly ngược sát thành tính lại nảy sinh chủ ý với những con cá trong nước.

Hồ ly nhìn những con cá bơi qua bơi lại trong nước, vừa nuốt nước miếng, vừa giả vờ hát: “Cá ơi cá thật là đẹp, miệng cá màu hồng và vây cá màu trắng. Ta có một bí mật nhỏ, chỉ là không định nói cho cá.” Con cá nghe xong, nghĩ thầm: “Chúng ta mới không để ý đến ngươi, ngươi có bí mật thì để nó tan nát trong lòng là tốt rồi.” Hồ ly thấy cá không để ý nó, liền đổi lại lời bài hát rồi hát tiếp: “Cá ơi cá thật là đẹp, miệng cá màu hồng và vây cá màu trắng. Ăn hết rễ cây ngủ nước bùn, vì sao vẫn cứ chen chúc trong ao?” Phần lớn cá không động tâm, cũng tránh ra xa con hồ ly. Nhưng có mấy con cá nhỏ không tránh được cám dỗ, từ từ bơi sát vào bờ, muốn nghe xem hồ ly rốt cuộc muốn nói gì. Hồ ly thấy trò lừa gạt của mình đã có cửa, liền tiếp tục sửa soạn lời nói, đơn giản là khoa trương cuộc sống trên đất tốt thế nào: ăn uống chơi đùa, vừa sung sướng, vừa thú vị. Mấy con cá nhỏ bơi gần hơn một chút, nhưng còn do dự, chưa dám nhảy khỏi mặt nước. Hồ ly che giấu ánh hung quang trong mắt, giả bộ ôn nhu nói: “Nhảy lên đi, cá con bé nhỏ, sợ gì vậy?” Cá con nói: “Chúng tôi sợ gà, còn có hồ ly… ngươi nữa!” “Ta có gì đáng sợ hay sao?” Hồ ly giả bộ như đang tức giận: “Ta là đại biểu cao nhất cho lợi ích của loài cá, đi với ta, các ngươi sẽ an toàn hơn. Về phần mấy con gà kia, giờ ta sẽ khiến chúng nó chịu tội đền tội.” Nói xong liền lôi ra một con gà, nhổ sạch lông, tươi sống xé thành mảnh nhỏ, nuốt hết thịt, chỉ còn mấy khúc xương dính máu. Ăn gà xong, hồ ly quệt mồm nói: “Nhìn thấy rồi nhé, các ngươi nhảy ra là được ăn những khúc xương tươi này, cuộc sống cũng khá giả nha! Bổn vương sẽ liên tục đáp ứng nhu cầu cho càng nhiều cá hơn nữa.” Mấy con cá nhịn không được liền nhảy lên bờ. Vì mới ăn no, không thể tiêu thụ những chú cá con này. Vì vậy, nó đào một cái hố nhỏ ngay bên bờ ao, cho nước vào, ném vào trong mấy khối xương thừa. Sau đó xoay người khoác lác với bầy cá trong hồ: “Là ta, Hồ Ly Đại Vương, giải quyết vấn đề ăn uống cho đàn cá của ta.”

Từ đó về sau, dường như mỗi ngày đều có những con cá mới bị mắc lừa; có khi trong tay không có xương gà, hồ ly dứt khoát đung đưa xương cá lẫn cả máu thịt để đi lừa gạt. Nói dối che giấu chân tướng, tàn nhẫn thay thế nhân từ, dục vọng chiến thắng lý trí, ngày càng nhiều cá con trước ngã xuống, con sau tiến lên nhảy ra mặt nước, là để tìm kiếm “cuộc sống mới”. Có con cá bị hồ ly lấy lòng, chẳng biết xấu hổ giúp hồ ly tuyên truyền giả dối. Nhưng phần lớn cá vừa lên bờ, bị hồ ly bắt được liền ăn hết. Hồ ly mừng rỡ quên hết mọi chuyện, lời ca trong miệng cũng bị thay đổi: “Đắc ý, thật là đắc ý, tà ác có thể lấn át lương thiện. Kỳ lạ, kỳ lạ, thật là kỳ lạ, sớm thực hiện chủ nghĩa XX.”

Có một vài con cá chính nghĩa thật sự không nhìn tiếp được, hết lời khuyên bảo thân nhân bạn bè: “Ngàn vạn lần đừng tiến vào vũng nước đọng kia nữa, chúng ta có thức ăn của chúng ta; trời sinh chúng ta ăn rễ cây, ngủ nước bùn, bản tính của chúng ta là lương thiện đấy. Một khi chúng ta đánh mất điều cơ bản nhất là đạo đức, thì sự sống tương lai của chúng ta sẽ có mà như không, không còn ý nghĩa nào nữa. Lấy những con cá bị dụ dỗ kia làm ví dụ, chúng nuốt vào chính là những quả đắng do chính chúng gieo xuống, đau khổ biết bao! Chúng ta không thể vào tròng của hồ ly được.” Câu nói sau cùng bị hồ ly nghe thấy: “Tà giáo!” Hồ ly ở trên bờ đỏ mắt vừa nhảy vừa mắng, ngôn từ dơ bẩn không dứt bên tai: “Ngươi mới là tà giáo!” Mấy con cá trả lời một cách mỉa mai: “Ngươi âm mưu, tính kế giết chết biết bao nhiêu cá, ăn hết bao nhiêu cá, ngươi là thanh liêm sao?” “Ta cho chúng nó thức ăn ngon, sống thời gian thoải mái nhất, điểm này các ngươi có thể làm được sao?”, hồ ly lại dùng lời dối trá chống chế. “Chúng ta đương nhiên hướng về những ngày tháng tốt lành. Ngày trước chúng ta sinh sống rất thanh bình, hòa ái, tự do tự tại; chúng ta làm việc coi trọng chữ tín, giảng lương tâm; chúng ta kính trọng nhau, yêu thương nhau, êm đềm hòa bình, chẳng lẽ đó không phải là hạnh phúc sao? Chẳng lẽ tiêu chuẩn hạnh phúc của cá cũng phải do hồ ly quy định sao?” Hồ ly không phản bác được. Con cá nói tiếp: “Đừng ngụy trang nữa, chúng ta biết rõ ngươi sát hại bạn bè của chúng ta, khắp nơi kích động cừu hận, hành vi phạm tội này đã là tội lỗi chồng chất rồi, ghê tởm hơn nữa chính là ngươi mưu toan hủy diệt đạo đức của chúng ta, những con cá bị ngươi lừa gạt không phải đã bắt đầu lấy ăn chia máu thịt đồng bào làm vui hay sao? Cái đó và hồ ly tà ác có gì khác nhau? Chúng ta bất quá là khuyên bảo anh em bạn bè của chúng ta không nên làm những việc vi phạm lương tâm, liền bị ngươi chụp lên cái mũ “tà giáo”, nhìn xem bộ dạng tàn nhẫn của ngươi đi, ngươi có tư cách gì nói người khác là tà? Chẳng lẽ dưới gầm trời này có ai so với ngươi còn ác độc hơn sao?” Hồ ly thấy việc xấu của mình bại lộ, lập tức nguyên khí đại thương, mặt nó biến xanh, điên cuồng hướng về những con cá can đảm nói ra sự thật mà gào thét, cơn tức giận làm nó nghẹn thở, khiến nó ngã xuống mà chết…

Hết thảy lại khôi phục về yên lặng và hòa bình. Tất cả các con cá đều đã hiểu rõ, cuộc sống trong ao so với cuộc sống nhận ân huệ và lừa gạt của hồ ly thì ổn định và vui vẻ hơn rất nhiều!

(Ngô Lượng, theo Chánh Kiến)