Trung Quốc: Nỗ lực giảm ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế

Trung Quốc đã chuyển mình trong 4 thập kỷ từ một nền kinh tế tù túng sang nền công nghiệp phát triển đáng kinh ngạc. Sự thay đổi to lớn này đã làm cho hàng trăm triệu người thoát khỏi đói nghèo, nhưng không khí và nước của của quốc gia này đã bị ô nhiễm trầm trọng.

“Môi trường (ô nhiễm) gần đến mức không thể phục hồi”, Alex Wolf, một nhà kinh tế tại Aberdeen Standard Investments, cho biết trong một bài nghiên cứu gần đây.

Từ lâu Trung Quốc đã ưu tiên cho kinh tế hơn các kía cạnh khác. Chính quyền địa phương được giao các chỉ tiêu tăng trưởng đầy tham vọng của chính phủ. Họ đã để các lò nung tiếp tục vận hành tại các doanh nghiệp nhà nước ngay cả khi không ai có nhu cầu về sản phẩm của họ.

Hiện nay Bắc Kinh đã chịu thừa nhận rằng tình hình ô nhiễm đang rất nghiêm trọng. Theo một nghiên cứu được xuất bản năm nay bởi Viện Tác động sức khỏe Hoa Kỳ, năm 2015, ô nhiễm không khí gây ra cái chết cho hơn 1,1 triệu người ở Trung Quốc, nhiều hơn ở bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới.

Chủ tịch Tập Cận Bình nhắc lại nhiều lần về vấn đề môi trường trong một bài phát biểu quan trọng với các thành viên của Đảng Cộng Sản Trung Quốc (ĐCSTQ) hồi tháng 10. Tommy Xie, một nhà kinh tế tại OCBC Bank nói rằng, việc ông Tập sử dụng chữ “xanh” – tổng cộng 15 lần – có nghĩa là “sự thay đổi tư duy của cả nước”.

Xie nói: “Người dân ở Trung Quốc, bao gồm chính quyền địa phương và các doanh nghiệp, bây giờ đã nhận ra rằng bảo vệ môi trường không còn chỉ nói suông nữa”.

Chính phủ đã thực hiện các sáng kiến ​​để phát triển phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch và loại bỏ các ngành công nghiệp gây ô nhiễm. Bắc Kinh đã ký kết Thỏa thuận chung Paris về biến đổi khí hậu và đang có kế hoạch loại bỏ ô tô chạy bằng nhiên liệu hoá thạch.

Các chuyên gia nói rằng, những động thái này phản ánh nước này ngày càng muốn chính phủ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.

Ông Wei Yao, nhà kinh tế tại Societe Generale nói: “Người dân Trung Quốc đang rất quan tâm đến ô nhiễm, do đó ĐCSTQ có trách nhiệm phải đáp ứng. Điều quan trọng nhất đối với ĐCSTQ là xã hội ổn định”.

Và cái giá phải trả cho sự bùng nổ tăng trưởng kinh tế đã đến. Tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đã chậm lại, từ trên 10% trong năm 2010 xuống dưới 7% trong những năm gần đây.

Julian Evans-Pritchard, nhà kinh tế tại Capital Economics nói rằng, Trung Quốc gần đây đã tăng cường cuộc chiến chống sương khói. Ông dự đoán rằng những nỗ lực này sẽ làm giảm 0,5% tăng trưởng GDP – tức là mất đi 56 tỷ USD trong quý IV năm nay.

Những nỗ lực đẩy lùi sương khói được thể hiện đầy đủ tại Bắc Kinh và các trung tâm công nghiệp của cả nước, nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất do ô nhiễm không khí. Bắc Kinh và các thành phố vệ tinh đã được giao cắt giảm 25% lượng không khí độc hại trước cuối năm nay.

Trung Quốc đã cho các đội thanh tra kiểm tra về lượng khí thải để hạn chế sản xuất ở những công ty phạm luật rõ ràng nhất. Theo số liệu của Societe Generale, khoảng 180.000 công ty sẽ bị kiểm tra.

Có những dấu hiệu cho thấy các biện pháp trên bắt đầu có tác dụng giảm ô nhiễm.

CNNMoney cho biết tại Hà Bắc, một tỉnh gần Bắc Kinh, doanh số bán hàng của một nhà máy thủy tinh đã giảm khoảng 15% trong năm nay do bị ảnh hưởng bởi biện pháp giảm ô nhiễm môi trường của chính phủ.

Chủ doanh nghiệp họ Lý nói rằng, chính phủ đã ra lệnh cho ông nâng cấp máy móc sạch hơn, do đó làm sản xuất gián đoạn. Ông Lý đã chi 8 triệu nhân dân tệ (1,2 triệu USD) để nâng cấp thiết bị và vẫn đang chờ các nhà chức trách phê duyệt.

Câu hỏi đặt ra là liệu các nhà chức trách có sẵn sàng chấp nhận áp dụng biện pháp giảm ô nhiễm cần thiết khi chúng ảnh hưởng nhiều đến tăng trưởng kinh tế. Khi nền kinh tế Trung Quốc chao đảo vào đầu năm 2016, Bắc Kinh đã nới lỏng một số quy tắc về môi trường để kích thích tăng trưởng

Yao ở Công ty Societe Generale cho biết, chính phủ phải tạo ra sự cân bằng giữa làm sạch môi trường và bảo vệ công ăn việc làm của người dân.

Bà nói: “Yếu tố quyết định (đến phát triển kinh tế) là tốc độ chính phủ thực hiện các động thái chống ô nhiễm”. Nếu các động thái chống ô nhiễm được thực hiện quá nhanh, nguy cơ thất nghiệp sẽ ăng cao. Khi hầu hết những người lao động nghỉ việc ở các công ty quốc doanh đã tìm được công việc mới, thì thất nghiệp tăng cao đến nay chưa xảy ra.

Các nhà phân tích thường đồng ý rằng, cho đến bây giờ nền kinh tế Trung Quốc đủ mạnh để vượt qua nhiều khủng hoảng hơn nữa.

Nhưng nếu tăng trưởng giảm mạnh, chính phủ có lẽ sẽ giảm bớt áp lực cho những công ty lớn gây ô nhiễm.

Bạch Vân, theo CNNMoney