Tổng thống Trump công nhận Jerusalem là thủ đô Israel, Trung Đông dậy sóng

“Tôi đã quyết định rằng đây chính là thời điểm để chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Nhiều tổng thống trước đây đã khẳng định đây là lời hứa lớn trong chiến dịch tranh cử nhưng không thể thực hiện. Nay tôi đang thực hiện lời hứa của mình”, ông Trump phát biểu tại Nhà Trắng.

Tổng thống Trump cũng chỉ đạo Bộ Ngoại giao Mỹ bắt đầu quy trình di chuyển trụ sở đại sứ quán Mỹ tại Tel Aviv đến Jerusalem.

Ông chủ Nhà Trắng thừa nhận sự lo ngại của 5 nhà lãnh đạo Arab về vấn đề này, nhấn mạnh việc công nhận không đồng nghĩa chính sách của Mỹ thay đổi trong vấn đề biên giới cuối cùng của nhà nước Palestine và Israel tương lai.

“Chúng tôi không thể hiện quan điểm về quy chế cuối cùng, bao gồm biên giới cuối cùng về chủ quyền của Israel với Jerusalem. Đây là vấn đề giữa những bên liên quan. Mỹ vẫn duy trì cam kết sâu sắc trong việc hỗ trợ xây dựng một thoả thuận hoà bình mà cả hai bên đều đồng ý”, Tổng thống Trump nói.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nhanh chóng hoan nghênh tuyên bố của ông Trump là “cột mốc lịch sử” và thúc giục các nước khác hành động tương tự.

Trong khi đó, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas đêm 6/12 khẳng định, Jerusalem chính là “thủ đô vĩnh cữu của nhà nước Palestine”. Ông Abbas nói, quyết định của Tổng thống Trump “thể hiện sự thoái lui của nước Mỹ trong vai trò trung gian hoà bình”. Vòng đàm phán hoà bình gần nhất do Washington làm trung gian đã sụp đổ năm 2014.

Trưởng đại diện Palestine tại Anh Manuel Hassassian so sánh động thái của ông Trump như “nụ hôn tử thần” với giải pháp hai nhà nước. “Ông ấy đang tuyên chiến tại Trung Đông với 1,5 tỷ người Hồi giáo và hàng trăm triệu người Cơ đốc giáo, những người không chấp nhận các khu vực linh thiêng hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của Israel“, theo ông Hassassian.

Jerusalem là nơi có nhiều khu vực linh thiêng của Do Thái giáo, Hồi giáo và Cơ Đốc giáo, đặc biệt là ở khu vực Đông Jerusalem. Israel chiếm khu vực trong cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967, coi toàn bộ Jerusalem là thủ đô không bị chia cắt. Phía Palestine cho rằng Đông Jerusalem là thủ đô của nhà nước tương lai.

Nhiều lãnh đạo trên thế giới đã lên tiếng cảnh báo Mỹ không nên thay đổi chính sách vốn đã kéo dài nhiều chục năm của họ.

Thế giới Arab đồng loạt lên tiếng phản đối tuyên bố của Tổng thống Trump.

Chính quyền Ai Cập, nước đầu tiên ký vào thoả thuận hoà bình Arab với Israel năm 1979, bác bỏ sự công nhận của Washington, khẳng định vị thế của Jerusalem hiện tại sẽ không thay đổi.

Ngoại trưởng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman al-Thani nói, hành động của ông Trump là “đưa ra án tử hình với tất cả những ai tìm kiếm hoà bình”. Ông cho rằng đây là một “sự leo thang nguy hiểm”.

Vương quốc Jordan, nước Arab thứ hai ký thoả thuận hoà bình với Israel vào năm 1994, khẳng định việc công nhận Jerusalem là “không có giá trị pháp lý”.

Một số đồng minh lớn của Mỹ, bao gồm Pháp, cũng phản đối tuyên bố của ông Trump.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron khẳng định, “vị thế của Jerusalem là vấn đề an ninh quốc tế ảnh hưởng đến toàn bộ cộng đồng quốc tế”, nhấn mạnh “Pháp và châu Âu cam kết với giải pháp hai nhà nước, trong đó Israel và Palestine sống cạnh nhau trong hoà bình”.

Đức nhận định có nguy cơ xảy ra biểu tình, thậm chí là xung đột tại Jerusalem sau quyết định của ông Trump. Trong khi Giáo hoàng Francis kêu gọi các bên liên quan tôn trọng “hiện trạng” của Jerusalem, phù hợp với các nghị quyết Liên Hợp Quốc.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cũng nêu rõ, “không có phương án thay thế cho giải pháp hai nhà nước giữa Palestine và Israel. Quy chế cuối cùng của Jerusalem là vấn đề phải được giải quyết trực tiếp giữa các bên liên quan”.

Tú Văn (t/h)