Tại sao loài ong rất quan trọng và chúng ta cần làm gì để ngăn chúng biến mất?

Loài ong đang đối diện với nguy cơ tuyệt chủng trên toàn cầu. Việc lạm dụng quá nhiều thuốc trừ sâu, sự sinh trưởng không kiểm soát của ký sinh trùng, sự can thiệp của con người… là những nguyên nhân làm suy giảm đáng kể số lượng ong. Các nhà khoa học đã đi đến kết luận, nếu tình trạng này cứ tiếp tục, cuộc sống của nhân loại sẽ thực sự chấm dứt.

Vậy cụ thể ong có vai trò quan trọng như thế nào đối với con người cũng như hệ sinh thái và làm sao để ngăn chặn chúng biến mất?

1. Ong thụ phấn một phần ba thực vật trên thế giới

Ong là loài thụ phấn quan trọng nhất thế giới đối với cây lương thực. Ước tính một phần ba thực phẩm chúng ta tiêu thụ hàng ngày phụ thuộc vào sự thụ phấn trực tiếp từ ong. Bên cạnh đó phải kể đến sự góp sức của các loại côn trùng, dơi và các loài chim khác. Nhiều loại hoa quả có nguồn gốc nội địa hay nước ngoài đều do ong thụ phấn như bơ, đậu nành, vừng, dưa leo, cam, quýt, đào, kiwi, cherry, việt quất, măng tây, bông cải xanh, cần tây, bí, và dưa…

2. Ong thụ phấn nhiều loại cây trồng khác nhau

Không chỉ đối với cây lương thực, ong còn có thể thụ phấn cho cả các cây trồng công nghiệp khác như bông, cà phê; các loại thực vật như cỏ linh lăng, cỏ ba lá,… giúp cung cấp thức ăn cho nhiều mắt xích trong toàn bộ chuỗi thức ăn.

3. Ong là sinh vật biểu thị cho một hệ sinh thái khỏe mạnh

Ở những nơi có ong, sự thụ phấn của thực vật có hoa diễn ra hoàn toàn tự nhiên mà không cần con người can thiệp. Tất nhiên, ngoài việc giúp thực vật thụ phấn, chúng cũng giúp bảo tồn các nguồn gen và sự đa dạng giống loài trong tự nhiên.

4. Ong là một phần của sự phát triển kinh tế

Hiệp hội Những người nuôi ong nước Anh ước tính rằng chỉ riêng ở Vương quốc Anh, ong đã đóng góp gần 185 triệu USD hằng năm. Rất nhiều cây trồng có hoa phụ thuộc vào ong. Ngoài ra, những cây không được thụ phấn trực tiếp cũng vẫn nhận được lợi ích trong một môi trường đa dạng sinh học. Đại học Tự trị Quốc gia Mexico (UNAM) ước tính rằng việc ong thụ phấn đã đóng góp hơn 2 tỷ USD vào nền kinh tế nước này.

5. Ong là một trong những loài chăm chỉ nhất hành tinh

Loài ong chung sống và phân hóa thành một xã hội. Những con ong khác nhau sẽ thực hiện những nhiệm vụ chuyên biệt trong bầy đàn.

• Ong dọn dẹp: làm sạch tổ ong.
• Ong mật: sản xuất sữa ong chúa.
• Ong xây tổ: có các tuyến đặc biệt trên cơ thể giúp chúng xây tổ một cách hiệu quả.
• Ong kiếm mồi: tìm kiếm thức ăn và đặt vào tổ.
• Ong bảo vệ: bảo vệ tổ khỏi những con ong hoặc côn trùng từ nơi khác xâm chiếm.
• Ong quạt: tạo chuyển động trong không khí làm mất nước từ mật hoa.

Theo tổ chức phi chính phủ Ecocolmena ở Tây Ban Nha, các đàn ong mật phương Tây có từ 15 đến 80 000 con. Chúng thực sự là một tổ chức biết cách phối hợp hoàn hảo và hoạt động vì lợi ích chung của tập thể.

6. Ong làm đẹp cảnh quan của Trái Đất

Không có thụ phấn thì sẽ không có hoa. Công việc của loài ong phụ thuộc rất nhiều vào màu sắc, kết cấu và hương thơm của các loại hoa khác nhau. Vẻ đẹp của cảnh quan, công viên, vườn tược hay ruộng đồng đều nhờ vào sự làm việc cần mẫn của những côn trùng này. 

Mỗi bông hoa đã thụ phấn sẽ trở thành ngôi nhà an toàn cho côn trùng và hấp dẫn nhiều loài chim. Các nhà nghiên cứu tại Đại học Bristol đã chỉ ra rằng ong vò vẽ có khả năng cảm nhận được điện trường của một bông hoa, từ đó phân biệt trường của các loài hoa khác nhau, đồng thời xác định xem một bông hoa đã được những con ong khác ghé thăm hay chưa.

7. Ong là một trong những côn trùng quan trọng nhất

Viện EarthWatch từng tuyên bố ong là một trong những loài côn trùng quan trọng nhất thế giới. Tiến sĩ George McGavin phát biểu trong một cuộc hội thảo rằng một phần tư trong một triệu loài thực vật phụ thuộc vào loài ong: “Thế giới này sẽ rất tẻ nhạt nếu vắng đi sự hiện diện của chúng”, ông nói.

Bên cạnh đó ông ước tính sự thụ phấn do loài ong mang lại có giá trị kinh tế khoảng 130 tỷ Euro, khiến chúng trở thành thành phần chủ yếu trong sản xuất. “Thế giới mất đi loài ong là một viễn cảnh không thể tưởng tượng nổi. Nhưng đáng buồn là điều đó đang dần thành hiện thực”, ông nói thêm.

8. Mật không phải là sản phẩm duy nhất mà ong tạo ra

Trên thực tế, sáp ong là một thứ chất tinh khiết và tự nhiên nhất. Ngoài ra, ong còn sản xuất những sản phẩm vô cùng bổ dưỡng khác như phấn ong, rượu mật ong, keo ong và sữa ong chúa. Mỗi sản phẩm này đều là thành quả của một quá trình làm việc kiên trì trong thời gian dài của loài vật chăm chỉ này.

Làm thế nào để bảo vệ loài ong khỏi biến mất?

Trước tình trạng khẩn cấp ở mức độ toàn cầu ngày nay, Hội đồng Dân sự Mexico về Lâm sinh bền vững (CCMSS) đã đề xuất một loạt biện pháp mà bất cứ ai cũng có thể thực hiện được để cứu giúp loài vật này:

• Trồng các loại hoa bản địa (như hoa oải hương, thược dược, hoa cúc và hướng dương) trong vườn, công viên hay trên ban công nhà bạn.
• Không sử dụng thuốc trừ sâu, thay vào đó hãy sử dụng những chế phẩm tự nhiên như thành phần từ tỏi và hạt tiêu cay để diệt trừ sâu hại.
• Không phá hủy tổ ong.
• Khi một con ong gặp nguy hiểm, chết đuối hoặc bị mắc kẹt ở một nơi nào đó, chúng ta có thể tưới lên nó một ít hỗn hợp nước và mật ong. Việc làm này có thể làm tăng cơ hội phục hồi và sống sót của chúng.

• Tạo nơi trú ẩn an toàn cho ong bằng những thanh gỗ hay rơm, đặc biệt không dùng chất hóa học.
• Ong thường mang phấn hoa và mật trong khi làm việc nặng nhọc, vì vậy chúng thường xuyên khát nước. Hãy đặt một vòi phun nước ngoài sân, hoặc nếu bạn sợ ong có thể chết chìm khi đang uống nước, bạn có thể sử dụng hạt nước cô đặc (edible water balls), chúng sẽ “uống” từ từ.
• Khôi phục canh tác hữu cơ và ủng hộ các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ địa phương.

Ngày 20/5 là Ngày Loài Ong Thế giới, chúng ta được nâng cao nhận thức về tình trạng loài ong đang dần biến mất ngày nay, đồng thời chung tay bảo tồn hệ sinh thái nơi ong sinh sống. Không còn nghi ngờ gì nữa, ong là một loài côn trùng tuyệt vời và con người đã nợ nó quá nhiều. Đã đến lúc hành động để bảo vệ cuộc sống của ong, cũng chính là bảo vệ hạnh phúc của chúng ta.

Minh Trí (Theo Bright Side)