Sau quyết định của Tòa Công lý Quốc tế, chính quyền Biden lại sắp ‘mất tiền’ cho Tehran?

Tòa án Công lý Quốc tế (CIJ), định chế tư pháp của Liên Hiệp Quốc, chuyên giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia, hôm qua 03/02/2021 cho rằng có đủ thẩm quyền phân xử vụ khiếu kiện của chính quyền Tehran hồi năm 2018 về việc Mỹ áp đặt các lệnh trừng phạt mới nhắm vào Iran sau khi tổng thống Trump rút Mỹ hỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015.

Từ La Haye, thông tín viên RFI Stéphanie Maupas cho biết thêm chi tiết :

Liên quan đến Iran và Hoa Kỳ, nói đến tình bạn hữu là một điều không phù hợp. Thế nhưng, vào năm 2018, Iran đã quyết định đệ đơn kiện Hoa Kỳ trên cơ sở một hiệp ước hữu nghị cũ có từ hồi năm 1955. Chính quyền Teheran đã quyết định kiện sau khi chính quyền Mỹ thời Donald Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran rồi áp đặt các lệnh trừng phạt mới đối với Teheran. Đó là lý do khiến Teheran lấy lại hiệp ước hữu nghị cũ này làm cơ sở để đưa vấn đề về trừng phạt ra Tòa án Công lý Quốc tế. Washington ngay lập tức tuyên bố đó là một hiệp ước “lỗi thời” và phản bác thẩm quyền của các thẩm phán. Nhưng nỗ lực của Mỹ không thành công. Bất chấp những nỗ lực của Hoa Kỳ, các thẩm phán cho rằng họ có thẩm quyền.

Phần tiếp theo của vụ án, tức là xem xét nội dung hồ sơ, sẽ phải mất nhiều năm nữa mới có thể được quyết định. Phán quyết sẽ không bao giờ được đưa ra nếu Teheran quyết định rút khiếu nại, hoặc nếu Mỹ và Iran hướng tới một dạng bình thường hóa quan hệ. Chính quyền Biden cho biết muốn Hoa Kỳ quay trở lại thỏa thuận mà Pháp, Anh, Trung Quốc, Nga, Đức và tất nhiên là cả Iran đang tham gia.

Nhưng đó là một sự quay trở lại có điều kiện, nhất là về việc cho phép các quan sát viên quốc tế tiếp cận các cơ sở hạt nhân của Iran. 

Chính sách ngoại giao của tân chính quyền Joe Biden bao gồm quay lại với thỏa thuận hạt nhân Iran. Thỏa thuận này, được Nga và Trung Quốc ủng hộ. Các chính sách mềm mỏng của chính quyền Biden dường như là sự lặp lại của Obama mà đã khiến Mỹ đã phải bồi thường hàng tỷ đô la cho Iran vì các lý do mờ ám. Trong khi đó, bằng đường lối ngoại giao cứng rắn, Chính quyền Trump đã đem đến sự ổn định cho Trung Đông khi hàng loạt các thỏa thuận hòa bình được ký kết giữa Israel và các quốc gia Hồi giáo. Trong khi đó, chỉ mười ngày sau khi Biden ngồi vào ghế Tổng thống, Iran đã có đầy đủ khả năng để chế tạo bom hạt nhân. Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí Chiến lược Mới (New START) giữa Mỹ và Hoa Kỳ cũng vừa được gia hạn, mà theo nhiều đánh giá, là tạo cơ hội cho Trung Quốc rút ngắn khoảng cách với Mỹ về quân sự.

Từ Thức (t/h)