Phiên điều trần dẫn độ Mạnh Vãn Châu: Có khả năng đối mặt với mức án 30 năm tù

Chỉ trong năm 2019, mối quan hệ Trung – Mỹ đã trải qua nhiều cơn “giông tố”. Mối quan hệ Mỹ – Huawei là một trọng điểm trong quan hệ Mỹ – Trung. Cựu giám đốc tài chính Huawei – bà Mạnh Vãn Châu đã bị giam giữ tại Canada hơn một năm qua, vụ án đã có những tiến triển đáng chú ý trong thời gian gần đây.

Phiên điều trần dẫn độ Mạnh Vãn Châu đã diễn ra vào ngày thứ Hai (ngày 20/1), bộ Tư pháp Canada mới đây tuyên bố rằng, tình tiết của vụ án Mạnh Vãn Châu phù hợp với các tiêu chí dẫn độ. Vận mệnh của Mạnh Vãn Châu sẽ “xoay vần” theo chiều hướng nào? Mất bao lâu để dẫn độ sang Hoa Kỳ? Các bước quan trọng tiếp theo là gì?

Mạnh Vãn Châu liên quan đến gian lận, bộ Tư pháp tỏ thái độ vụ án phù hợp với tiêu chuẩn dẫn độ

Theo Associated Press và Reuters, bộ Tư pháp liên bang Canada tuyên bố trong hồ sơ nộp lên tòa án hôm thứ Sáu (ngày 17/1) rằng, tội danh mà bộ Tư pháp Hoa Kỳ cáo buộc Mạnh Vãn Châu – giám đốc tài chính của Huawei Trung Quốc, đó là nghi ngờ liên quan đến việc khiến HSBC hiểu nhầm, về bản chất chính là gian lận, hành vi này không chỉ là vấn đề vi phạm các biện pháp trừng phạt của Hoa Kỳ đối với Iran, mà còn là hành vi phạm pháp ở Canada, phù hợp với nguyên tắc “tội phạm kép” (Double criminality) trong điều khoản dẫn độ – nghĩa là không chỉ ở các quốc gia theo đuổi luật dẫn độ, mà còn cả ở Canada.

Bộ Tư pháp Canada cho biết, Canada có thể dựa vào việc nghi ngờ gian lận để dẫn độ Mạnh sang Mỹ.

Đội ngũ luật sư của Mạnh Vãn Châu có lập luận vào tháng 11/2019 rằng, Canada đã không áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Iran khi Canada bắt đầu xử lý các trường hợp dẫn độ, vì vậy hành vi bị cáo buộc của bà Mạnh không phải bất hợp pháp ở Canada.

Tuy nhiên, các tài liệu do bộ Tư pháp Canada đệ trình lên tòa án cho thấy, thực ra tội danh mà Hoa kỳ buộc tội cho người khiếu nại (Mạnh Vãn Châu) đó là đã nhiều lần đưa thông tin sai lệch cho HSBC, và lừa phỉnh rằng Huawei không liên quan gì đến công ty con đã hợp tác với Iran. Khi Huawei vi phạm các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với Iran để tiến hành các hoạt động thương nghiệp, đã cố tình đánh lừa để tiếp tục có được các dịch vụ ngân hàng, về bản chất là lừa gạt ngân hàng.

Một thẩm phán Canada đã từ chối phát sóng trực tiếp phiên điều trần dẫn độ của Mạnh Vãn Châu

Theo báo cáo của Đài tiếng nói Hoa Kỳ (VOA), một tiến triển mới đã xuất hiện trong vụ án Mạnh Vãn Châu vào ngày 13/1. Một thẩm phán Canada đã từ chối yêu cầu phát trực tiếp phiên điều trần dẫn độ Mạnh Vãn Châu của một tập đoàn truyền thông do truyền thông Canada kết hợp với truyền thông các nước khác hợp thành.

Lý do được thẩm phán đưa ra là việc phát sóng trực tiếp phiên điều trần dẫn độ Mạnh Vãn Châu chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến các nhân chứng và thành viên bồi thẩm tương lai của Mạnh Vãn Châu tại Hoa Kỳ, từ đó sẽ khiến Mạnh không thể có được một cuộc xét xử công bằng và bị chất vấn.

Thẩm phán Holmes nói rằng, từ trước đến nay, những tin tức được đăng bởi các thành viên của tập đoàn viễn thông yêu cầu phát sóng trực tiếp phiên điều trần dẫn độ Mạnh Vãn Châu (bao gồm Tạp chí phố Wall, Thời báo New York và Hoa Nam Tảo Báo của Hồng Kông), đều là “có trách nhiệm và chuyên nghiệp”, nhưng các thành viên của tập đoàn truyền thông này không có quyền kiểm soát đối với một bên thứ ba sử dụng các đoạn ghi âm và ghi hình của phiên điều trần được đăng tải trên mạng.

Đài VOA cũng đặc biệt chỉ ra rằng: “Ban Tuyên giáo của ĐCSTQ đã cố gắng lợi dụng vụ án Mạnh Vãn Châu để kích động tinh thần chủ nghĩa dân tộc và tình yêu nước mãnh liệt trong công chúng Trung Quốc, phơi bày cái gọi là đạo đức giả của công lý phương Tây, nhưng sự tuyên truyền của ĐCSTQ rõ ràng đã vấp phải sự phản đối khó bề chống đỡ”.

Mạnh Vãn Châu phải đối mặt với mức án tù lên đến 30 năm

Sự kiện Mạnh Vãn Châu bắt đầu từ ngày 1/12/2018. Canada đã đáp ứng yêu cầu của Hoa Kỳ và bắt giữ Mạnh Vãn Châu tại sân bay quốc tế Vancouver. Vụ việc đã làm xấu đi mối quan hệ giữa Mỹ, Canada với Trung Quốc. Bắc Kinh sau đó đã bắt giữ hai người Canada để trả đũa. Mạnh đã được tại ngoại và đang sống trong một biệt thự sang trọng ở Vancouver để chờ phán quyết của tòa án Canada về việc Mạnh có nên bị dẫn độ về Hoa Kỳ hay không.

Bộ Tư pháp Hoa Kỳ chính thức tuyên bố vào ngày 28/1/2019 rằng, họ đã kiện Huawei – gã khổng lồ công nghệ viễn thông Trung Quốc cùng giám đốc tài chính của công ty này là Mạnh Vãn Châu, đồng thời thông qua 2 tòa án đã nộp 23 cáo buộc chi tiết cụ thể. Tội danh chính mà Huawei và Mạnh Vãn Châu bị cáo buộc bao gồm gian lận ngân hàng và viễn thông, cản trở tư pháp và trộm cắp bí mật thương mại.

Kênh CNBC đưa tin, nếu Mạnh Vãn Châu bị dẫn độ về Hoa Kỳ sẽ phải đối mặt với tội danh âm mưu lừa gạt nhiều tổ chức tài chính, mỗi tội danh có thể bị phạt tới 30 năm tù.

Vào ngày 1/3/2019, bộ Tư pháp Canada đã ban hành chương trình tố tụng, và chính thức đưa ra các thủ tục dẫn độ cho vụ án.

Quá trình dẫn độ có thể mất rất nhiều năm

Theo BBC của Anh, Canada có ba bước chính để dẫn độ một nghi phạm từ Canada sang nước ngoài. Đầu tiên, bộ trưởng bộ Tư pháp Canada quyết định có cho phép các thủ tục tố tụng dẫn độ hay không và đưa ra “thẩm quyền tiến hành (authority to proceed, ATP)”. Sau khi ATP được ban hành, chính quyền sẽ sắp xếp để bắt giữ hoặc triệu tập nghi phạm, nghi phạm có thể nộp đơn xin tại ngoại.

Bước thứ hai, tòa án sẽ tổ chức một phiên xét xử dẫn độ. Phiên điều trần dẫn độ khác với phiên điều trần tại ngoại và không xem xét đến khả năng bảo lãnh của nghi phạm, mà chủ yếu là phân tích các yếu tố như: tình tiết của vụ án và tính đầy đủ của bằng chứng… để đánh giá xem liệu việc dẫn độ có cần thiết hay không.

Cuối cùng, nếu tòa án xác định rằng dẫn độ là bắt buộc, bộ trưởng bộ Tư pháp sẽ quyết định có phê chuẩn dẫn độ hay không. Vụ án của Mạnh hiện đang ở giữa bước thứ nhất và bước thứ hai – chờ xét xử dẫn độ.

Trong ba bước chính này, người bị dẫn độ có quyền kháng cáo tại một số thời điểm. Ví dụ, nếu tòa án Canada yêu cầu dẫn độ, người bị dẫn độ có quyền kháng cáo trong vòng 30 ngày và có thể yêu cầu bộ Tư pháp xem xét lại, họ cũng có thể nộp đơn xin tại ngoại một lần nữa. Thông thường, lý do chính khiến người bị dẫn độ kháng cáo đó là, nếu họ bị dẫn độ sang nước khác, quyền được bảo đảm ở Canada của họ sẽ bị vi phạm.

Đối với việc từ chối bảo lãnh và phê chuẩn dẫn độ của Bộ trưởng bộ Tư pháp, người bị dẫn độ đều có thể kháng cáo, và sẽ không có cuộc dẫn độ nào phát sinh cho đến khi có phán quyết cuối cùng của tòa án phúc thẩm.

Trong một số trường hợp, thủ tục dẫn độ là “cuộc chiến dai dẳng” kéo dài nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm. Thủ tục tư pháp để dẫn độ Lại Xương Tinh – chủ mưu vụ án buôn lậu của tập đoàn Viễn Hoa, Hạ Môn từ Canada sang Trung Quốc mất 10 năm.

Trong vụ án của Mạnh, nếu cuối cùng Canada thực hiện dẫn độ, trong vòng 45 ngày kể từ khi bộ trưởng bộ Tư pháp ra phán quyết dẫn độ, Mạnh sẽ được chuyển đến bộ Tư pháp Hoa Kỳ, và được đưa ra xét xử tại tòa án quận phía Đông New York. Nếu dẫn độ không được tòa án hoặc bộ trưởng bộ Tư pháp chấp thuận, Mạnh sẽ được chính quyền Canada thả ra.

Cuộc khủng hoảng nhân sự của Huawei năm 2020, Nhậm Chính Phi đang phải trải qua những ngày tháng khó khăn

Một năm sau khi Mạnh Vãn Châu bị giam giữ, Huawei đã xảy ra tình trạng “hỗn loạn” nhân sự. Gần đây người đứng đầu EBG – một trong 3 mảng kinh doanh của tập đoàn Huawei, cựu ủy viên ban quản trị Huawei kiêm chủ tịch EBG – Diêm Lực Đại đã từ chức và được tiếp quản bởi Bành Trung Dương – ủy viên Ban quản trị và Bộ trưởng bộ cán bộ.

Trước đó, vào ngày 22/11/2019, công ty TNHH Công nghệ kỹ thuật số Huawei Bắc Kinh – một công ty kỹ thuật con quan trọng của Huawei, đã thay đổi ngành nghề kinh doanh. Cựu phó chủ tịch Nhậm Chính Phi đã từ chức. Ngoài ra, cựu chủ tịch Tô Á Phương, cựu giám đốc Từ Văn Vĩ, Quách Bình… cũng đã từ chức. Thêm vào đó Tô Á Phương cũng đã từ chức người đại diện pháp luật.

Trước khi biến động xảy ra, Nhậm Chính Phi đã nói trong một cuộc phỏng vấn với Eurovision rằng, trên thực tế, sự thay đổi này của Huawei đã được hoàn thành trong nhiều năm chứ không phải bây giờ, “công ty luôn luôn vận hành biến chuyển, tôi chỉ là một ‘con rối’ treo ở giữa”. Năm 2020 sẽ là một năm càng khó khăn hơn đối với Nhậm Chính Phi.

Minh Huy (Theo Bannedbook)