Ông Duterte có ý định bỏ phán quyết trọng tài?

Một ngày sau khi Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tuyên bố chấm dứt tuần tra hàng hải chung với Mỹ ở biển Đông, sẽ mua vũ khí của Nga và Trung Quốc đồng thời đề nghị Mỹ rút lực lượng đặc nhiệm khỏi Mindanao, bà Julie Bishop đã lên tiếng.

Bà giải thích: “Tôi được thông báo rằng ngài tổng thống Philippines đã tuyên bố Philippines, với tư cách là quốc gia đưa ra yêu sách và quốc gia khởi đầu vụ kiện trọng tài, lại thông báo Philippines sẽ không điều tàu đến khu vực tranh chấp”.

Bà nói tiếp: “Vậy thì vấn đề sẽ được gửi đến Philippines rằng họ làm cái gì để thúc đẩy kết quả của phán quyết trọng tài”.

Bà nhận xét: “Các bạn có ngạc nhiên hay không khi Philippines bây giờ lại không muốn vượt qua lãnh thổ mà phán quyết trọng tài đã mang đến vùng đặc quyền kinh tế cho họ và phán quyết kết luận Trung Quốc đã vi phạm chủ quyền của Philippines?”.

Báo Financial Times (Anh) bình luận tuyên bố mới của Tổng thống Duterte có thể ảnh hưởng đến quan hệ đồng minh Mỹ-Philippines vốn đã được thiết lập từ năm 1951.

Bước phát triển mới này xảy ra trong bối cảnh địa-chính trị Đông Nam Á đang rạn nứt trước ảnh hưởng của Trung Quốc.

Mỹ đã xem Thái Lan là nước đồng minh lớn ngoài NATO. Tuy nhiên, quan hệ Mỹ-Thái đã trở nên lạnh giá sau khi quân đội đảo chính và lên cầm quyền hồi tháng 5/2014.

Hồi tháng 7, Thái Lan đã tuyên bố mua ba tàu của Trung Quốc với giá khoảng 1 tỉ USD để bắt đầu xây dựng hạm đội tàu ngầm.

Campuchia đã nhận nhiều tỉ viện trợ dân sự và quân sự từ Trung Quốc.

Trung Quốc cũng đã bày tỏ quan tâm đến Myanmar, đặc biệt sau khi chính phủ mới do bà Aung San Suu Kyi chỉ đạo lên cầm quyền.

Trong khi đó tại Bắc Kinh, Thứ trưởng Ngoại giao Lưu Chấn Dân đã phát biểu với phái đoàn Philippines: Quan hệ giữa Trung Quốc và Philippines đang trong bước ngoặt, Trung Quốc hy vọng Philippines có thể quản lý các tranh chấp theo cách thích hợp và duy trì quan hệ trên con đường đúng đắn.

Phái đoàn Philippines gồm 16 người, chủ yếu là các nhà ngoại giao đã nghỉ hưu do ông Rafael Alunan, cộng sự thân tín của cựu Tổng thống Fidel Ramos, làm trưởng đoàn.

Theo thông cáo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc công bố vào tối 13/9, ông Lưu Chấn Dân nói Trung Quốc hy vọng Philippines có thể thúc đẩy quan hệ theo con đường đối thoại, tham vấn và hợp tác hữu nghị.

Reuters nhận định phía Trung Quốc đưa ra phát biểu như trên vào lúc hai nước đang thăm dò và xác định các thông số để có thể ngồi lại đàm phán với nhau về vấn đề mà hai bên đều quyết không nhượng bộ.

Tuần trước, Thời Báo Hoàn Cầu đã đăng bài bình luận nhận định dù giọng điệu có gay gắt giữa hai tổng thống Mỹ và Philippines thì Trung Quốc cũng đừng nên nuôi ảo tưởng về quan hệ Mỹ-Philippines.

Báo Inquirer (Philippines) đưa tin ngày 14/9, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana đã điều trần trước Ủy ban Thẩm định ngân sách (Hạ viện) về dự chi ngân sách quốc phòng năm 2017. Ông giải thích do Tổng thống Duterte đã kêu gọi đàm phán với Trung Quốc về vấn đề tranh chấp ở biển Đông nên “chúng tôi duy trì nguyên trạng ở biển Đông để khỏi phát sinh hiểu nhầm”. Ông cũng nói Philippines muốn duy trì nguyên trạng các khu vực tranh chấp vì không đủ khả năng bảo đảm quyền lợi của Philippines ở biển Đông.

Tiêu điểm

Hiệp ước phòng thủ chung Mỹ-Philippines là văn bản mang tính chất ràng buộc về pháp lý được Tòa án Tối cao Philippines phê chuẩn. Vài câu nói của ông Duterte không thể ngăn chặn cam kết quân sự sâu đậm với Mỹ… Trung Quốc có thể không bán vũ khí cho Philippines như ông Duterte mong ước vì thiếu lòng tin lẫn nhau. Cũng không thể có chuyện Philippines dùng tàu chiến Trung Quốc để chống Trung Quốc.

Theo Baomoi