Nền tảng kiến lập Hoa Kỳ, nguyên tắc thứ ba: Nhà lãnh đạo phải có phẩm hạnh cao quý

Ngoài sống thuận theo tự nhiên, tu dưỡng đạo đức, nguyên tắc lập quốc thứ ba của Hoa Kỳ đó là, nếu muốn dân chúng trở thành những người có phẩm đức cao quý, thì cách hiệu quả nhất là bầu ra một nhà lãnh tụ cũng phải có nhân cách cao quý.

Những vị tổ phụ lập quốc tin rằng: Nếu những nhà lãnh đạo mà người dân chọn không có đạo đức, thì Hoa Kỳ sẽ không thể tồn tại.

Người lãnh đạo phải có tín ngưỡng, đức hạnh và tài hoa

Các vị tổ phụ lập quốc nhìn nhận như thế nào về việc trở thành một quan chức ở nước Mỹ khi mới thành lập? 

Thời đó, ở Mỹ đa số là người đến từ Châu Âu, làm quan ở Châu Âu là chuyện không tệ, chung quy giống như làm quan ở Trung Quốc ngày nay:

• Có tiền là có thể làm quan
• Có thế lực là có thể làm quan
• Có xuất thân và lý lịch tốt cũng có thể làm quan 

Sau khi làm quan, bạn có thể dễ dàng kiếm tiền. Khi các vị cha già lập quốc Hoa Kỳ nhìn thấy điều này, họ nhận thấy việc ấy rất sai lầm.

Vì vậy, các vị cha già đã nói, các quan chức Mỹ của chúng ta là để phục vụ công chúng. Muốn làm quan phải dựa vào đức độ và tài năng, chứ không phải dựa vào sự giàu có và xuất thân. Lúc đó họ chủ trương rằng, “chúng ta nên phát huy tinh thần “quý tộc tự nhiên”.

Trong ngôn ngữ Trung Quốc, từ “quý tộc” dường như thường mang nghĩa xấu, nhưng nó là một từ mang nghĩa tốt đẹp ở phương Tây. 

Vậy quý tộc tự nhiên là gì? Tức là chúng ta không được nhà nước hay nhà vua ban hay phong cho, chính cái tinh thần khiến chúng ta trở nên một nhà quyền quý, một nhà quý tộc tinh thần; làm quan là phục vụ công chúng. 

Khi làm quan thì chúng ta được gì? Đó là danh dự chứ không phải tiền bạc, làm quan là một kiểu cống hiến.

Vì vậy, nguyên tắc lập quốc của Hoa Kỳ nói rằng: Trong hệ thống chính trị của chúng ta, quá trình lựa chọn, đề bạt quan chức là để đảm bảo rằng, những người có đạo đức và tài năng mới xứng đáng được làm quan, chứ không phải vì xuất thân hoặc sự giàu có.

Đặc biệt, những người có đạo đức cá nhân không tốt không thể làm quan, không thể làm lãnh tụ của quần chúng. Đạo đức cá nhân tức là cho dù bạn không ở trong tập thể, nhưng bạn cũng phải là người có đạo đức. Ngay cả khi người khác không nhìn thấy, thì trong đời tư cũng phải tuân thủ đạo đức và cẩn thận tỉ mỉ, chỉ có người như vậy mới xứng được chọn để làm quan.

Vì sao các quan chức cấp cao của Mỹ phải từ chức chỉ vì một chút tai tiếng? Cũng là xuất phát từ quan niệm sơ khai này. Không chỉ vậy, lúc đó cũng nhấn mạnh rằng: Chúng ta nên chọn những người có tín ngưỡng, tôn giáo vững chắc, vì những người đó có đạo đức cá nhân và đạo đức tập thể tốt đẹp mới làm cho đất nước Hoa Kỳ phát triển bền vững.

Phục vụ công chúng, lương thấp để giữ mình liêm chính

Vài câu mô tả của con người ngày nay nghe có vẻ đơn giản, nhưng so với châu Âu lúc bấy giờ thì quả là rất sốc, vì làm quan ở châu Âu thì đi kèm với sung túc và giàu có, còn làm quan ở Mỹ thì chỉ đi phục vụ dân chúng.

Một trong những hình mẫu vào thời điểm đó là George Washington. Khi làm tổng tư lệnh Lục quân Lục địa, ông không nhận một xu tiền nào.

Sau khi trở thành Tổng thống, mức lương của Tổng thống lúc bấy giờ là 25.000 Nhân dân tệ một năm, con số này khá cao, nhưng ông cũng không nhận, vì vậy ông ấy là một Tổng thống “tình nguyện”. 

Sau này có người nói rằng ông là chủ một trang viên lớn, trong đó có núi Vernon, nên cũng chẳng cần tiền. Nhưng thực tế không phải như vậy, vì núi Vernon đã bị phá hủy trong Chiến tranh giành độc lập. 

Khi ông làm Tổng thống được tám năm, điền trang Vernon của ông vẫn chưa hoạt động trở lại, vì vậy Washington thực sự không còn tiền. Nhưng ông ấy nghĩ rằng, khi ông làm Tổng thống là ông đang phục vụ công chúng, nên không cần lấy số tiền lương này. Ông ấy làm tổng tư lệnh Lục quân Lục địa “miễn phí”, và cũng làm Tổng thống Hoa Kỳ không công trong 8 năm.

Có nhiều bậc cha già lập quốc, quyết tâm lập hiến, xây dựng đất nước, nhưng bản thân lại không có tiền. 

Kể cả Samuel Adams – ông ấy nói rằng khoa học chính trị là một khoa học cao quý và phục vụ công chúng. Ông nói, bây giờ ông tham gia chính trị  không phải để kiếm tiền cho bản thân, mà là để sau này con trai ông có thể học toán, học khoa học và nhiều môn khoa học khác, cháu trai ông có thể học tất cả các môn khoa học, bởi vậy chúng ta sẽ gây dựng đất nước này.

Đây là quan điểm của họ, chính trị là là một thứ cao quý và phải được thực hiện bởi những người cao quý. 

John Adams, sau này là Tổng thống thứ hai của Hoa Kỳ, đã nói một câu nổi tiếng: “Mặc dù một chính trị gia không thể kiếm được của cải cho mình, nhưng anh ta có thể trở thành tài nguyên của đất nước”.

Vì vậy ở Mỹ, phục vụ nhân dân là một vinh dự, nói chung là làm không công hoặc lương thấp. Do đó, ở Hoa Kỳ chính là trả lương thấp để giữ liêm khiết. Các vị cha già lập quốc lúc đó đã xây dựng hình mẫu như thế này: Lương của các quan chức phải thấp để không thu hút kẻ xấu.

Đây chính là nguyên tắc lập quốc thứ ba của Hoa Kỳ: Làm quan thì nhất định phải có đạo đức, phẩm hạnh cao quý.

Xem đầy đủ về các nguyên tắc lập quốc tại đây: https://tinhhoa.net/nhin-lai-qua-khu-tri-tue-cua-cac-to-phu-thanh-lap-hoa-ky.html

Việt Anh

Theo soundofhope.org