Gian nan chặng đường hướng tới thỏa thuận hạt nhân với Iran

Iran và các cường quốc vẫn chưa tìm được tiếng nói chung về chương trình hạt nhân của Tehran và hiện đang phải đối mặt với một ‘chặng đường gian nan’ để đạt được thỏa thuận trước kì hạn vào cuối tháng 11 tới.

Thông tin trên được Thứ trưởng Bộ ngoại giao Abbas Araqchi công bố sau cuội hội đàm kéo dài 1 ngày với 3 thành viên châu Âu thuộc nhóm 6 quốc gia quyền lực chủ chốt, đang nỗ lực đàm phán kết thúc vụ tranh cãi hạt nhân kéo dài cả thập kỉ.

Cuộc thảo luận giữa Iran và Anh, Pháp và Đức diễn ra chưa đến một tuần sau khi Iran và Mỹ gặp nhau trong một cuộc họp song phương tại Geneva.

Trả lời câu hỏi về mức độ bất đồng trong lần đàm phán này, ông Araqchi đáp: “Vẫn còn nhiều trở ngại”. Ông nói thêm: “Chúng tôi luôn lạc quan nhưng phải đối mặt với chặn đường gian nan phía trước”.

Ngày 18/9 tới, sáu cường quốc, bao gồm cả Nga và Trung Quốc, sẽ tham gia vòng đàm phán toàn diện đầu tiên với Iran kể từ tháng 7, với một nỗ lực nhằm thu hẹp những bất đồng về quy mô cơ sở hạ tầng làm giàu uranium trong tương lai của Iran cùng các vấn đề khác.

Iran bác bỏ cáo buộc của phương Tây về việc nước này đang làm giàu uranium cho mục đích phát triển vũ khí hạt nhân; đồng thời cũng khẳng định mục tiêu của họ là tạo thêm nguồn cung cấp điện.

Hoa kì và các đồng minh gần đây đã tăng cường thêm lệnh cấm vận về tài chính và các lĩnh vực khác lên Iran để buộc nước này hạn chế chương trình hạt nhân.

Sau nhiều năm căng thẳng leo thang và những lo ngại rằng sự trì trệ trong cuộc thương thảo này có thể dẫn tới nguy cơ bùng nổ chiến tranh tại Trung Đông, cuộc bầu cử Tổng thống ở Iran đã dấy lên hy vọng về một giải pháp hòa bình. Tân tổng thống Hassan Rouhani được đánh giá là người luôn có suy nghĩ thiết thực và ông cũng đang hành động vì mục tiêu kết thúc sự cô lập Iran với cộng đồng quốc tế.

Kì hạn ‘khắc nghiệt’ cho một thỏa thuận

Bộ trưởng Araqchi cho rằng buổi hội đàm với các quan chức châu Âu rất hữu ích trước khi bước vào những thương lượng thực tế trong tuần tới.

Ông cho biết, “Vừa rồi mới chỉ là một số tư vấn và trao đổi quan điểm trong nỗ lực tạo cầu nối rút ngắn khoảng cách giữa hai bên. Chúng tôi hy vọng sẽ có những bước tiến mới vào tuần tới tại New York”.

Các nhà ngoại giao cho rằng, trở ngại chủ yếu chính là sự bất đồng về số lượng máy ly tâm mà Iran được phép giữ lại cho mục đích tinh luyện uranium. Hiện Tehran vẫn từ chối yêu cầu giảm lượng máy ly tâm xuống nhiều so với con số 19.000 chiếc đã được lắp đặt,  khoảng một nửa trong số đó đang hoạt động.

Trước buổi họp tại thủ đô của Áo, Araqchi đã kêu gọi các cường quốc bãi bỏ “những yêu cầu vô lý của họ”, hãng thông tấn Fars của Iran đưa tin.

Uranium được làm giàu có thể dùng để cấp nhiên liệu cho các nhà máy điện hạt nhân, theo viện dẫn của Iran, nhưng đây cũng có thể là nguồn cung cấp các lõi phân hạch cho bom nguyên tử nếu được xử lý thêm.

Tháng 11 năm ngoái tại Geneva, Iran cùng sáu cường quốc đã đạt được một thỏa thuận tạm thời, theo đó Tehran sẽ được nới lỏng cấm vận, đổi lại nước này phải dừng ngay dự án hạt nhân có tính nhạy cảm nhất hiện nay.

Nhưng các nước đã không đạt được mục tiêu cho thỏa thuận toàn diện vào ngày 20/7, quy định Iran sẽ phải tiếp tục hạn chế các hoạt động liên quan đến nguyên tử để đổi lấy việc dỡ bỏ từ từ các lệnh cấm vận. Vì vậy, kỳ hạn mới đã được chốt vào 24/11 tới.

Giới  ngoại giao tại Vienna nhận định rằng, các bên sẽ không tiếp tục thương lượng thêm nếu như tới kỳ hạn trên mà vẫn chưa đạt được thỏa thuận nào, và cho rằng đó là một “kì hạn khắc nghiệt’.

Hàn Mai, [email protected]

Theo Reuters