Dreamcatcher – Truyền thuyết về lưới bắt giữ giấc mơ

Lưới bắt giữ giấc mơ “dreamcatcher” rộ lên và trở thành trào lưu trong giới trẻ những năm gần đây. Tuy nhiên, huyền thoại về chiếc lưới này thì không phải ai cũng biết.

Dreamcatcher đang là một hiện tượng trong giới trẻ Việt Nam, nổi lên từ khi bộ phim Hàn Quốc – Người thừa kế (The Heirs) được công chiếu. Trong phim, nữ chính Cha Eun Sang tặng cho nam chính Kim Tan chiếc dreamcatcher với ý nghĩa để bắt những giấc mơ. Điều này đã tạo nên một cơn “sốt” săn lùng lưới giấc mơ.

Dreamcatcher có nguồn gốc từ người Mỹ bản địa. Các tài liệu lịch sử cho rằng chiếc lưới được tạo bởi bộ lạc Ojibwe, một trong những bộ lạc đầu tiên sinh sống tại Châu Mỹ. Khi sự giao thương với các bộ lạc khác tăng lên, khái niệm về dreamcatcher đã lan rộng đến các bộ lạc gần đó như Lakota. Và theo thời gian, tộc Lakota đã phát triển nên huyền thoại riêng về lưới giấc mơ của riêng họ.

Người phụ nữ nhện

Cuộc sống của người Ojibwe vốn gắn liền với thiên nhiên, họ tôn thờ thần linh và rất sợ ma quỷ. Vì vậy, thầy phù thủy, người thông hiểu và nắm giữ pháp thuật cùng bùa chú rất được trọng vọng. Người Ojibwe tin những chiếc bùa của thầy phù thủy có thể bảo vệ họ khỏi quỷ dữ và những điều không tốt lành.

Trong tiếng Ojibwe, dreamcatcher được gọi là asabikeshiinh, có nghĩa là nhện. Trong khi nhiều nền văn hóa coi nhện là loài vật rùng rợn thì người Ojibwe lại coi nhện là biểu tượng của sự che chở, bảo vệ và an ủi.

Người Ojibwe có một truyền thuyết cổ xưa về lưới giấc mơ. Thuở ấy, trẻ em lúc mới sinh thường rất yếu ớt, dễ mắc nhiều bệnh tật và tỉ lệ sống sót khi đến tuổi trưởng thành là cực thấp. Có một người phụ nữ được gọi là Asibikaashi (người phụ nữ nhện). Cô ân cần chăm sóc trẻ em và mọi người trong bộ lạc. Thời gian trôi qua, tộc Ojibwe dần di cư và sống ở nhiều nơi khác nhau. Và Asibikaashi cảm thấy khó khăn khi không thể chăm nom, bảo vệ cho tất cả các trẻ em của bộ lạc.

Chính vì thế mà cô đã hướng dẫn các bà, các mẹ dệt những tấm lưới như một loại bùa may mắn cho con cháu mình. Họ dùng nhánh của cây liễu và tạo thành một chiếc vòng, sau đó lấy dây leo làm từ thực vật để đan chúng. Lưới giấc mơ sẽ gạn lọc tất cả các giấc mơ xấu và chỉ cho phép các giấc mộng đẹp đi vào tâm trí trẻ thơ. Mỗi khi Mặt Trời ló dạng, tất cả các giấc mơ xấu sẽ tan biến theo từng ánh Mặt Trời xuyên qua. Trong khi những giấc mộng tốt đẹp được dẫn qua một lỗ nhỏ ở trung tâm, sau đó đến lông vũ và vào đầu người ngủ.

Sự trở lại của Winanimiziwin

Nếu chú ý quan sát kỹ hơn sẽ thấy có 2 loại lưới bắt giấc mơ. Loại có lưới đan kín, có công dụng như trên. Còn loại có một lỗ tròn nhỏ chính giữa, thường là to hơn và cầu kỳ hơn.

Lỗ tròn này được biết đến phổ biến như là sự tượng trưng cho Mặt Trời (Asibikaashi còn có nhiệm vụ đưa Mặt Trời trở lại bầu trời mỗi ngày). Nó kết nối mạng lưới với chiếc vòng ở tám nơi, đại diện cho tám chân của Asibikaashi.

Trong trường hợp mạng lưới chỉ kết nối ở bảy nơi, điều này đại diện cho Bảy lời tiên tri – lời tiên tri đánh dấu bảy kỷ nguyên của Đảo Rùa (tên khác của Trái Đất hoặc Bắc Mỹ theo người Mỹ bản địa). Lông vũ ở trung tâm của dreamcatcher đại diện cho tinh thần (hơi thở) và cuộc sống.

Ngoài ra, lỗ tròn còn có hàm ý chỉ sự thu hút, sự thâu tóm. Nhưng nó thâu tóm cái gì?

Trong những tài liệu cổ xưa hơn của người Ojibwe có đề cập tới một con quỷ tên là Winanimiziwin, nghĩa là “nỗi khiếp sợ”. Nó chính là nguyên nhân gây nên những cơn ác mộng triền miên cho trẻ con và cả người lớn. Con quỷ ấy đi ăn giấc mơ của trẻ em và đôi khi ăn cả người. Nó rất nguy hiểm và hùng mạnh, muốn loại bỏ nó chỉ có một cách: Treo những chiếc vòng bắt giấc mơ có lỗ tròn ở giữa.

Những chiếc lông chim dẫn dắt lũ quỷ, làm chúng rời khỏi giấc ngủ của con người và bay về phía chiếc vòng. Đôi khi người ta gắn thêm mũi tên để làm suy yếu sức mạnh của lũ quỷ, khiến chúng dễ bị thu phục hơn. Chiếc vòng đã được yểm bùa trở thành 1 lỗ xoáy và sẽ hút hết mọi thứ, giấc mơ xấu, những con quỷ ăn giấc mơ và cả giấc mơ đẹp nữa.

Điều này lý giải vì sao treo loại vòng này ở đầu giường thì không có những giấc mơ đẹp như loại vòng còn lại. Và bị hút vào không đồng nghĩa với chết, bọn quỷ chỉ bị nhốt trong ấy, ở một thế giới khác.

Khi người Ojibwe làm ra những chiếc vòng có lỗ tròn chính giữa, họ đã đảm bảo để chúng chỉ hút vào mà không để những thứ bên trong thoát ra được. Tuy nhiên khi xã hội loài người phát triển, bộ lạc Ojibwe ngày càng thu hẹp lại và số lượng thầy phù thủy càng ít đi. Lo sợ một ngày nào đó bùa không còn đủ mạnh và bọn quỷ ở không gian khác có thể trở về thế giới này, họ đã tiêu hủy tất cả những chiếc vòng phép có lỗ tròn chính giữa.

Vào năm 2011, người ta tìm thấy một văn tự của bộ lạc da đỏ này, trong đó có vài dòng đã được dịch ra như sau: “Chừng nào những vòng xoáy còn niêm kín, chúng [Winanimiziwins] không thể quay về thế giới này. Nhưng nếu những chiếc vòng [bắt giấc mơ] tập hợp lại, chúng sẽ biết [rằng bùa yểm đã yếu đi] và chúng có thể phá vỡ vòng xoáy để quay lại chén sạch những giấc mơ và cả tính mạng chúng ta”.

Thử hình dung điều gì sẽ xảy ra khi những chiếc vòng dreamcatcher mà người Ojibwe đã cố tiêu hủy một ngày nào đó xuất hiện khắp mọi nơi, mọi người đều sử dụng nó? Đây chính là dấu hiệu cho chúng ta biết rằng lũ quỷ tà ác trong truyền thuyết của người Ojibwe chuẩn bị quay trở lại thế giới để hủy diệt loài người.

Mặc khải của Thần

Tộc Lakota tôn thờ một vị Thần được gọi là Iktomi. Đây là vị thần tối cao của trí tuệ. Người Lakota tin rằng đôi khi Thần xuất hiện dưới hình dạng con người là một người đàn ông cao lớn với khuôn mặt được vẽ màu đỏ và vàng. Tuy nhiên, hầu hết thời gian ông xuất hiện như một con nhện. Iktomi biết nhiều câu chuyện và thi thoảng ông sẽ chia sẻ chúng với người phàm. Iktomi đã dạy cho người Lakota huyền thoại về lưới bắt giữ giấc mơ.

Từ lâu lắm rồi, khi thế giới mới thành hình, một nhà lãnh đạo tinh thần Lakota già nua đã leo lên một ngọn núi cao. Iktomi xuất hiện với hình dáng của một con nhện, bắt đầu nói bằng một ngôn ngữ thiêng liêng mà chỉ những người lãnh đạo tinh thần của Lakota mới có thể hiểu.

Trong khi nói, Iktomi lấy một nhánh từ cây liễu già nhất trong khu vực và biến nó thành một chiếc vòng. Sau đó, ông tìm một số chiếc lông ngựa và lông chim cùng các loại hạt và các đồ vật nhỏ đẹp khác. Khi đã có tất cả những thứ này trong tay, ông bắt đầu dệt.

Iktomi đã nói với ông lão rằng cuộc sống là một vòng tuần hoàn, nó có một khởi đầu và kết thúc. Cuộc sống của chúng ta không đi theo một đường thẳng. Chúng ta bắt đầu cuộc sống của chúng ta như những sinh linh rất mong manh và phụ thuộc. Từng chút một, chúng ta mạnh mẽ hơn. Chúng ta tự đi bằng đôi chân của mình, sau đó chúng ta chạy và trở thành người lớn. Điều này làm cho chúng ta có nhiều khả năng và tự do hơn.

Tuy nhiên, sau đó chúng ta già đi. Chúng ta một lần nữa trở thành những sinh linh mỏng manh cần người khác chăm sóc. Chu kỳ cuối cùng khép lại và cái chết đến. Chu kỳ ấy lặp đi lặp lại nhiều lần với mỗi con người.

Iktomi tiếp tục dệt chiếc vòng liễu trong khi ông lão lắng nghe Iktomi một cách say mê về mặc khải phi thường này. Ông lão hiểu rằng mỗi kết thúc cũng là một khởi đầu. Đây là ý nghĩa cuối cùng của dreamcatcher.

“Nhưng,” Iktomi nói tiếp, “trong mỗi lần sống có rất nhiều lực lượng – một số tốt và một số xấu. Nếu con lắng nghe những lực lượng tốt con sẽ đi đúng hướng. Ngược lại, nếu lắng nghe những lực lượng xấu, nó sẽ làm tổn thương con và điều khiển con đi sai hướng.”

Ông tiếp tục, “Có nhiều thế lực và các hướng khác nhau có thể giúp đỡ hoặc can thiệp vào sự hòa hợp của thiên nhiên và cả với Thần vĩ đại cùng tất cả những lời dạy tuyệt vời của Ngài.”

Iktomi vẫn tiếp tục dệt lưới của mình, bắt đầu từ bên ngoài và hướng vào phía trung tâm. Khi Iktomi nói xong, ông đưa cho ông lão tấm lưới và nói: “Con nhìn xem, tấm lưới là một vòng tròn hoàn hảo, nhưng có một lỗ hổng ở giữa vòng tròn.”

“Sử dụng tấm lưới để giúp bản thân và những người khác tận dụng ý tưởng, ước mơ và tầm nhìn của mọi người. Nếu con tin vào Thần vĩ đại, chiếc lưới sẽ nắm bắt những ý tưởng tốt của con còn những ý tưởng xấu sẽ chui qua lỗ hổng.”

Ông lão đã chia sẻ khải thị về dreamcatcher với những người khác. Kể từ đó, người Lakota đã sử dụng nghề dệt của Iktomi làm nền tảng cho tương lai của bộ lạc. Người Lakota tin rằng lưới giấc mơ nắm giữ vận mệnh tương lai của họ.

Viên Luân (t/h)