Dòng tiền chạy trốn…khỏi Trung Quốc

Dưới đây là một số trích dẫn và tóm lược từ bài viết trên trang cá nhân của Alan đề cập đến thực trạng của Trung Quốc hiện nay. Câu chuyện có thể giúp chúng ta có thêm một góc nhìn khác về một Trung Quốc hiện đang là cường quốc thứ hai trên thế giới.

“Hãy chuẩn bị cho sự vô định bằng cách học hỏi từ những người trong quá khứ đã phải đương đầu với những gì không thấy và không đoán được” – Prepare for the unknown by studying how others have coped with the unforeseeable and the unpredictable – George S. Patton.

 Chuyện cũ của Alan

Trong câu chuyện này, Alan kể về thời điểm năm 1974. Vào thời điểm đó, tại Việt Nam, các doanh nhân và chính trị gia dự đoán được những chuyển biến bất lợi cho bản thân nên đã nhanh chóng và âm thầm “chuyển tiền, tài sản, gia đình…ra nước ngoài, tìm chỗ hạ cánh an toàn“. Tuy nhiên, bản thân Alan với sự “tự tin, lạc quan, năng nổ, không bao giờ nghĩ rằng thời đại vàng son sẽ chấm dứt đột ngột“, thay vì như mọi người khác, ông đã ở lại và cuối cùng nhận ra rằng “mình ‘ngu’ nhất xứ” và “nghĩ về tương lai mà ngán ngẫm cho sự chủ quan dốt nát của mình“.

Quá khứ đi qua, có lẽ người ta sẽ không mong một điều gì như thế lại diễn ra. Tuy nhiên, khi có dịp đến  Trung Quốc thời gian gần đây, ông lại cảm thấy có “chút gì quen thuộc như Sài Gòn 1974”

“Phần lớn nghĩ rằng trận chiến chống tham nhũng của Tập Cận Bình chỉ là một cuộc tranh giành quyền lực để vét chuyến tàu chót và ai thắng ai thua thì cũng không ảnh hưởng gì đến khúc rẽ của ĐỊNH MỆNH. Dù con số thống kê chính thức đã minh xác sự kiện ‘chạy trốn’, nhưng chỉ khi ngồi yên tĩnh với bạn bè trong những khu vườn hay phòng ốc cô lập, tôi mới được chia sẻ và nắm bắt về tổng quan của vấn đề. Một câu theo kiểu Mỹ, “It’s huge” (Nó lớn lắm).“

“Chuyện con số

Theo một nghiên khảo của Hurun Consulting Group tại Shanghai, có 64% nhà giàu tại Trung Quốc đã và đang lên kế hoạch để xin di cư ra nước ngoài. Nhà giàu được định nghĩa là có tài sản hơn 12 triệu RMB (hay khoảng 1.8 triệu USD). Điểm đến mong ước? Mỹ (52%), Canada (21%), Úc (9%) và châu Âu (7%). Hai phần ba số người trên sẵn sàng bỏ quốc tịch Trung Quốc.”

“Trong 5 năm vừa qua, nhà đầu tư Trung Quốc đã đổ 18 tỷ USD vào địa ốc Mỹ và 8 tỷ chỉ trong 2013. Theo Wealth Insight qua tin của CNBC, người Trung Quốc hiện đang nắm giữ 685 tỷ USD trị giá tài sản tại nước ngoài (không tính đến những đầu tư chính thức của công ty quốc doanh hay tư doanh của Trung Quốc có giấy phép).”

“Một nguồn tin được Wall Street Journal và Bloomberg khai thác gần đây là sự kiện giá nhà ở Thượng Hải xuống gần 7% trong 3 tháng qua. Lý do là các quan chức và cựu quan chức đang bán đổ bán tháo nhà đất để chạy trốn cuộc thanh trừng đang diễn ra do Tập Cận Bình khởi xướng.”

“Dĩ nhiên, tất cả số liệu ghi trên được rút tỉa từ báo cáo chính thức qua hệ thống tài chính ngân hàng. Luật Trung Quốc chỉ cho một cá nhân đem ra khỏi nước số tiền ngoại tệ tối đa là 50,000 USD. Đó là tảng băng nổi. Nếu cộng thêm sự chuyển dịch từ hệ thống ngân hàng ngầm, đường dây bang hội, xã hội đen và quan hệ thương mại, dòng tiền chạy trốn (capital flight) thực sự có thể lớn gấp ba.“

Chuyện xưa và nay

Câu chuyện xưa của Alan là câu chuyện về Trung Quốc vào thời điếm 6 năm sau vụ Thiên An Môn, khi đó “Trung Quốc vẫn chưa thay đổi nhiều” và công việc của ông tất bật từ sáng đến tối muộn là tiếp các chủ doanh nghiệp đến trình bày kế hoạch vay vốn.

Và “chỉ 12 năm sau, cuộc sống của những doanh nhân thuộc thế hệ đầu tiên đó đã thay đổi: nhiều người đi tù, nhiều người thành đại gia tăm tiếng“. Vị thế của Alan cũng chuyển biến, “chúng tôi trở nên người phải đi săn mồi” vì thứ nhất, “tiền tích tụ trong nội địa từ các quỹ và ngân hàng Trung Quốc khá dồi dào và điều kiện giải ngân cũng dễ dàng theo quan hệ;” tiếp đến là “các công ty của họ có nhiều bí mật tiềm ẩn từ những quan chức chống lưng, họ không thể ‘minh bạch và trung thực’ theo yêu cầu quốc tế. Họ chỉ làm việc với các siêu ngân hàng Âu Mỹ khi cần một số tiền rất lớn và chỉ làm với những đối tác có những tài sản trí tuệ mà họ cần học hỏi“.

Và đến năm 2014, “mọi thứ lại thay đổi“, Alan lại được săn đón. Lần này, họ muốn ông “tư vấn về sự an toàn của ‘dòng tiền chạy trốn’ bên Mỹ và những nơi trú ẩn khác”. Alan thì “không biết hay liên quan gì đến việc chuyển tiền ra nước ngoài; thực sự, các đại gia này đều có đường dây kín đáo và quyền lực ngầm để làm chuyện này dễ dàng. Họ cũng không cần đến những loại visa nhập cư như EB5 của Mỹ. Họ có đầy đủ mọi loại hộ chiếu cho mình và vợ con, từ Monaco đến Thụy Sĩ hay Canada”.

Những người này muốn biết ‘tất tần tật’ các đường đi nước bước tại Mỹ từ đời sống, sinh hoạt đến làm ăn, kinh doanh.

Đằng sau nhung lụa

Đây là lời tâm sự của một người bạn quen biết với Alan, “tôi không biết là kinh tế Trung Quốc đến lúc nào thì vỡ trận? Nhanh hay chậm, nhưng chắc nó sẽ đến. Có quá nhiều bất cập và bê bối đang được giấu kín bởi nhiều phe quyền lực sẽ được phơi bày trong các cuộc tranh chấp. Dù mang tiếng là tỷ phú, nhưng tôi biết mình chỉ là con tốt thí, cá nằm trên thớt và tai họa luôn đe dọa”.

Alan “hơi lạ vì người đàn ông mới qua tuổi 50 đang ở trên ‘đỉnh cao’ của giới thượng lưu Thượng Hải sao còn mệt mỏi hơn ông già Alan?”

“Tôi đã cho gia đình qua Mỹ định cư rồi. Chỉ còn một thân một mình và chỉ cần 30 phút thông báo là tôi biến khỏi Thượng Hải. Chúng tôi bỏ đi nhưng vẫn yêu xứ sở này vô cùng. Không khí, thực phẩm nhiễm độc, người dân ngu xuẩn và vô văn hóa, quan chức tham lam và ăn cướp…nhưng đó chỉ là chuyện nhỏ. Chuyện quan trọng là với những người giàu có, quyền thế như chúng tôi mà còn cảm thấy bất an thường trực…thì người dân nghèo túng ngoài kia sẽ thấy thế nào. Một ngày gần đây, sức ép sẽ làm vỡ tung nắp đậy…và như anh hay nói…God help us!!!”

“Con sông Hoàng Phố dưới kia vẫn trôi nhanh và tàu bè vẫn qua lại tấp nập. Du khách vẫn lăng xăng chụp hình và xả rác. Nhưng có ai để ý đến dòng sóng ngầm cuồn cuộn ngay dưới mặt sông? Như con rồng của lịch sử đang sẵn sàng trỗi dậy xóa bàn cờ làm lại?

*Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả Alan Phan.

Theo Alan Phan