Bất mãn với bầu cử phe li khai, Ukraine tái xem xét thỏa thuận ngừng bắn

Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko đe dọa hủy bỏ kế hoạch hòa bình với lực lượng ly khai thân Nga hôm Thứ Hai (3/11) vì đã bất chấp phản đối của Kiev để tổ chức cuộc bầu cử nhằm hợp thức hóa độc lập tại khu vực chiếm đóng.

“Hoạt động bầu cử được dàn dựng này là một vi phạm trắng trợn” hiệp ước ngừng bắn kí kết Tháng Chín, ông Petro Poroshenko phát biểu trước toàn thể nhân dân.

Tổng thống Ukraine cho biết, ông và Tổng chỉ huy lực lượng an ninh sẽ “xét lại” cam kết của Kiev đối với thỏa thuận ngừng bắn hôm Thứ Ba (4/11), trong đó bao gồm “việc phủ quyết” cuộc bầu cử then chốt giúp quân ly khai có được quyền tự trị ngay bên trong lãnh thổ Ukraine.

Cuộc bỏ phiếu hôm Chủ Nhật (2/11) đồng nghĩa với hợp pháp hóa chính quyền phiến quân hiện đang kiểm soát hai khu công nghiệp phía đông Ukraine sau khi chiến tranh nổ ra hồi Tháng Tư.

Nga dù phủ định cáo buộc đưa quân tham gia cuộc xung đột này, nhưng lại công nhận kết quả bầu cử trên. Mỹ chỉ trích việc bỏ phiếu là một trò hề, cùng các cường quốc phương Tây lên án hành động ủng hộ của Moscow cho hoạt động mà họ nhìn nhận là bất hợp pháp.

“Hoạt động bầu cử giả tạo này đi ngược lại Hiến pháp của Ukraine …. cũng như vi phạm các quy tắc bầu cử cơ bản nhất”, Nhà Trắng nhận định, trong khi Bộ Ngoại giao cảnh báo sự công nhận của Moscow “sẽ càng khiến nước này cô lập hơn nữa”.

Phát ngôn viên cấp cao của Thủ tướng Đức Angela Merkel nhận định đây là hành động “khó hiểu” của Moscow khi thừa nhận cuộc bỏ phiếu mà ứng cử viên được điện Kremlin hậu thuẫn chẳng có trở ngại nào đáng kể. Bà cũng cảnh báo sự việc sẽ “khiến khủng hoảng càng trầm trọng hơn”.

Tư lệnh quân đội của NATO là Tướng Philip Breedlove cảnh báo về một “nước Nga theo chủ nghĩa phục thù”, gần đây đã gia tăng những chuyến bay quân sự vào không phận châu Âu khiến các nước phương Tây lo ngại.

Nga thách thức lệnh trừng phạt

Bất chấp lời kêu gọi không thừa nhận hoạt động bầu cử này từ các nước phương Tây, Nga vẫn tuyên bố “tôn trọng” kết quả cuộc bỏ phiếu dù có nguy cơ phải đối mặt với các đòn trừng phạt tăng cường từ EU và Mỹ.

“Lãnh đạo được chọn ra trong bầu cử sẽ giải quyết các vấn đề thực tế nhằm tái thiết cuộc sống thường nhật trong khu vực”, Bộ Ngoại giao Nga phát biểu.

Ông Grigory Karasin là Thứ trưởng Bộ ngoại giao tại Moscow còn gia tăng áp lực lên Kiev khi kêu gọi chính quyền Ukraine chấm dứt triệt để hoạt động quân sự tại khu vực phía đông và đàm phán bình đẳng với lực lượng nổi dậy.

“Điều này chỉ đem lại kết quả khi hai bên đối thoại bình đẳng dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau, cùng với việc Kiev tuyên bố chấm dứt các hoạt động quân sự và ‘chiến dịch chống khủng bố’ đầy tai tiếng”, ông Grigory Karasin phát biểu với hãng thông tấn nhà nước TASS.

Tại New York, Nga cũng đã chặn đứng nỗ lực chỉ trích hoạt động bầu cử từ Hội đồng Bảo an LHQ.

Tổng thống Pháp là Francois Hollande nhận định, các biện pháp trừng phạt là “cần thiết … nhưng không nên chỉ có mỗi cách ứng phó này. Mục tiêu là thuyết phục Moscow cùng lực lượng li khai bớt căng thẳng và trở lại bàn đàm phán”.

Cuộc chiến mới

Ukraine lo ngại cuộc bầu cử sẽ là hồi kết cho thỏa thuận ngừng bắn hồi Tháng Chín vốn dĩ đã rất mong manh.

Phóng viên AFP tại thành trì Donetsk của phiến quân đưa tin, đã xảy ra đợt giao tranh dữ dội giữa lực lượng chính phủ và quân nổi dậy xung quanh một sân bay bỏ hoang thuộc thành phố tranh chấp sau một ngày tạm lắng dịu.

Ngày càng có thêm lo ngại về việc lực lượng phiến quân đang chuẩn bị cho một cuộc chiến mới, khi Kiev không ngừng tuyên bố đã chứng kiến sự dịch chuyển “số lượng lớn” quân đội và vũ khí xuyên biên giới hôm Thứ Hai (3/11).

Quan sát viên quốc tế thuộc Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu có nhiệm vụ theo dõi thỏa thuận ngừng bắn cho biết, một máy bay không người lái khi đang làm nhiệm vụ đã bị lực lượng phiến quân trên mặt đất nhắm bắn nhưng không trúng mục tiêu.

Xung đột gia tăng trong khu vực kể từ khi Nga thôn tính Crimea với lý do nhằm bảo vệ người Nga tại quốc gia đang tăng cường chủ nghĩa dân tộc sau cuộc cách mạng lật đổ chính quyền do phương Tây hậu thuẫn.

Lời khẳng định từ lãnh đạo phiến quân

Theo thỏa thuận ngừng bắn hồi Tháng Chín có chữ ký của Moscow, cả hai bên đều phải tạm dừng cuộc chiến thù địch và bắt đầu tiến trình cấp quyền tự trị hơn nữa cho khu vực thân Nga này.

Như “hổ mọc thêm cánh” sau hoạt động bầu cử được dàn dựng, lãnh đạo phe nổi dậy đã quy kết Kiev không chấm dứt giao tranh.

“Ukraine không muốn hòa bình như những gì họ cam kết. Rõ ràng họ đang lật lọng”, tân Tổng thống của Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng là Alexander Zakharchenko nói với báo giới.

Zakharchenko, vị chỉ huy đang giành ưu thế tại Donetsk có 75% số phiếu thuận trong gần 1 triệu cử tri, theo kết quả cuối cùng do lực lượng phiến quân công bố.

Cựu kỹ sư điện 38 tuổi trở chính thức được bầu chọn trở thành lãnh đạo của nước cộng hòa nổi dậy vào Thứ Ba (4/11).

Tại vùng Lugansk lân cận, thủ lĩnh quân nổi dậy hiện thời là Igor Plotnitsky, một sĩ quan quân đội Xô Viết cũ, cũng đã chiến thắng với tỉ lệ bầu chọn là 63%.

Thiên Hà, Hàn Mai – Theo AFP