Judicial Watch vén màn bí mật sau thương vụ tỉ đô giữa bang California và Công ty Trung Quốc

Vào hôm 5/1, tổ chức hoạt động bảo thủ Judicial Watch thông báo họ đã nhận được 848 trang tài liệu tiết lộ các thông tin, hồ sơ về hợp đồng và liên lạc liên quan đến một hợp đồng khẩu trang trị giá 1 tỷ đô la giữa Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp California và công ty Trung Quốc BYD, một công ty có liên kết với Đảng Cộng sản Trung Quốc.

BYD được báo là đã bị luật pháp cấm thực hiện một số hợp đồng liên bang vì cung cấp xe điện và pin lithium bị lỗi cho người mua tại Mỹ.

Các tài liệu tiết lộ rằng Trợ lý trưởng Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp thừa nhận rằng họ đã có những thay đổi nhất định trong quá trình mua bán thông thường đối với hợp đồng này. Ngoài ra, trong hợp đồng giữa Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp với BYD, phía công ty của Trung Quốc có sử dụng một tên gọi khác là Công ty TNHH Global Healthcare Product Solutions, và khẳng định sẽ không chịu trách nhiệm hay bảo hành cho những sản phẩm khẩu trang bị lỗi.

Các hồ sơ được tạo ra theo yêu cầu về Hồ sơ Công cộng của Judicial Watch tại California. Yêu cầu được gửi đến Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp của Thống đốc bang California, nhằm thu thập toàn bộ hồ sơ và thông tin liên lạc liên quan đến hợp đồng khẩu trang của tiểu bang với công ty BYD.

Hồ sơ bao gồm một email ngày 7/4/2020 của Jennifer Bollinger, cố vấn trưởng Văn phòng Trợ lý Dịch vụ Khẩn cấp, gửi tới Oscar Su, Giám đốc Cấp cao của BYD Mỹ. Trong đó Bollinger tuyên bố: “Trong tình thế khó khăn cấp bách này, quy trình mua bán thông thường của chúng tôi đã có những thay đổi nhất định”. 

Trong bức email ngày 6/4/2020, Stella Lu, chủ tịch BYD Motors (người bảo lãnh cho những chiếc khẩu trang) đã báo với Mark Ghilarducci, giám đốc Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp, rằng họ nên “mở rượu ăn mừng vào sáng mai tại cuộc gọi hội nghị của chúng tôi”. Cuộc họp hội nghị sẽ giúp hoàn tất thỏa thuận khẩu trang trị giá 1 tỷ USD của chính quyền California từ nhà cung ứng BYD.

Ngày 7/4, John Zhuang, cố vấn kiêm nhà đàm phán chính của BYD, đã gửi các hợp đồng đã hoàn tất cho Bollinger, người chủ trì các cuộc đàm phán cho Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp. Bollinger sau đó đã hồi đáp: “Quả thật vô cùng tuyệt vời! Chúng tôi sẽ phản hồi lại trong hôm nay cùng chữ ký xác nhận sớm nhất có thể”.

Trong một điều khoản sửa đổi cho thỏa thuận tổng thể, BYD phải hoàn trả 247 triệu USD trong tổng số 495 triệu USD mà họ đã nhận được cho California. Nguyên nhân rõ ràng là do họ không đáp ứng kịp thời hạn nộp chứng chỉ xác nhận từ Viện Quốc gia về An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp (NIOSH) cho sản phẩm khẩu trang N95 của họ. Thời hạn nộp chứng chỉ sau đó đã được nới rộng từ ngày 30/4/2020 đến ngày 31/5/2020.

Ngày 28/3/2020, Brian Stansbury, thành viên hội đồng quản trị Hệ thống Hưu trí Nhân viên San Francisco, đã gửi email tới Grady Joseph của Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp California và Paul Teng của Công ty Himalaya Capital để giới thiệu Joseph với Teng. Brian viết rằng: “Grady đã liên hệ với các đối tác đầu tư của chúng tôi để xem họ có thể hỗ trợ đến đâu trong công tác đẩy lùi đại dịch COVID-19 khi chúng tôi thảo luận về hệ thống lương hưu cho thành phố San Francisco – Hệ thống Hưu trí Nhân viên San Francisco (SFERS)”.

Teng sau đó đã phản hồi lại, đề xuất hỗ trợ việc thu mua khẩu trang N95. Brian sau đó nhắn: “Paul, tôi muốn giới thiệu ông Trợ lý Giám đốc Công tác Phục hồi cho Nhà cung ứng phụ tùng gốc của California từ Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp của Thống đốc, ông Grady Joseph. Chúng tôi thấy Grady là một người rất có tâm và tận tình, và muốn cảm ơn vì sự hợp tác của ông”. 

Một lúc sau, Teng nhắn lại: “Xin chào ông Grady, rất vui được làm quen với ông qua email, mặc dù tôi ước chúng ta có thể gặp gỡ trong hoàn cảnh tốt hơn. Chúng tôi có quan hệ thân thiết với BYD, hiện là nhà sản xuất khẩu trang lớn nhất trên thế giới với khả năng sản xuất 10 triệu chiếc khẩu trang mỗi ngày. Tôi vừa giúp thực hiện một đơn đặt hàng với BYD để đặt mua 4 triệu chiếc khẩu trang N95 và 3 triệu chiếc khẩu trang y tế. Lượng khẩu trang này sẽ được giao theo lô trong vòng ba tuần tới hoặc lâu hơn. Tôi rất vui khi được hỗ trợ trung gian cho thỏa thuận từ ông. Nếu cần liên lạc, thì số điện thoại của tôi để phía dưới”.

Brian Stansbury là một thành viên của hội đồng quản trị Hệ thống Hưu trí Nhân viên San Francisco (SFERS). Ông đã giới thiệu Paul Teng của công ty Himalaya Capital (người được SFERS báo cáo đã đầu tư 200 triệu USD và được Stansbury gọi là “đối tác đầu tư” của họ), cho Grady Joseph, Trợ lý Giám đốc Công tác Phục hồi của Văn phòng Dịch vụ khẩn cấp, để hỗ trợ cho thỏa thuận mua bán khẩu trang. Teng đã bảo với Joseph rằng Himalaya Capital có “mối quan hệ thân thiết” với BYD, đồng thời tuyên bố BYD “hiện là nhà sản xuất khẩu trang lớn nhất trên thế giới”. Oscar Su, giám đốc điều hành của BYD được Teng giới thiệu cho Joseph và một quan chức khác của Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp, đã phản hồi lại: “Cảm ơn Paul vì lời giới thiệu”.

Theo “Thỏa thuận Đặt mua Nguồn cung Vật tư chính” có hiệu lực vào ngày 7/4/2020, BYD để mục “Người bán” cho bang California là một công ty có trụ sở tại thành phố Wilmington, bang Delaware có tên là Công ty TNHH Global Healthcare Product Solutions. Hợp đồng nêu rõ rằng: “Người mua sẽ hỗ trợ Người bán nhận được chứng nhận của Viện Quốc gia về An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp cho sản phẩm khẩu trang N95 được mua trong hợp đồng này”. Một điều khoản của hợp đồng yêu cầu BYD Motors, một công ty con của BYD, là người bảo lãnh của hợp đồng, trong trường hợp Người bán vi phạm “Nghĩa vụ Vật liệu Cam kết” của hợp đồng.

Căn cứ vào điều khoản “Bộ quy tắc ứng xử công bằng” của hợp đồng, Người bán đảm bảo rằng không có vật liệu nào được cung cấp cho Người mua “được sản xuất toàn bộ hoặc một phần bởi nguồn lao động mạt hạng, lao động cưỡng bức, lao động bị kết án, lao động thuê mướn dưới hình phạt, lạm dụng các hình thức lao động trẻ em hoặc bóc lột trẻ em trong lao động mạt hạng…” Trong điều khoản “Không phân biệt đối xử” của hợp đồng, Người bán đồng ý không “phân biệt đối xử bất hợp pháp dựa trên nguồn gốc tổ tiên hay tín ngưỡng tôn giáo” đối với bất kỳ nhân viên nào. Điều khoản này cũng kêu gọi Người bán tuân thủ “Đạo luật về việc làm và nhà ở công bằng”.

Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp của California đã phải thanh toán trước 50% số tiền, tổng trị giá là 495 triệu đô la (tức một nửa số tiền 990 triệu USD của hợp đồng) theo các điều khoản thanh toán của hợp đồng.

Theo đơn đặt hàng, Global Healthcare Product Solutions (Bên bán) là công ty con của Công ty Phát triển Quốc tế BYD có trụ sở tại Los Angeles. BYD đã cung cấp 300 triệu chiếc khẩu trang N95 với đơn giá 3,30 USD (tức khoảng 76 nghìn VND) mỗi chiếc.

Trong cuộc trao đổi qua email ngày 3/4/2020 giữa Bollinger và cố vấn của BYD, John Zhuang, Bollinger có hỏi Zhuang tại sao BYD lại sử dụng một công ty có tên là “Công ty TNHH Global Healthcare Product Solutions” làm “pháp nhân hợp đồng” cho đơn hàng khẩu trang. Bà chỉ ra rằng: “Tôi hiểu đây là một hợp đồng trực tiếp với BYD Bắc Mỹ”. Zhuang sau đó trả lời: “Bộ phận sản xuất theo hợp đồng của BYD đã sử dụng cái tên Global Healthcare Product Solutions vào đầu năm nay để bán các sản phẩm y tế tại Mỹ… Họ chọn cái tên này vì muốn mọi người công nhận đây là một doanh nghiệp bán các sản phẩm y tế chứ không bị gán chung với cái mác kinh doanh xe điện/năng lượng tái tạo”.

Trong thỏa thuận chính, ở phần “Quyền hạn trách nhiệm”, hợp đồng chỉ ra rằng: “Trong mọi trường hợp, Người bán sẽ không chịu trách nhiệm đối với bất kỳ thiệt hại nào xảy ra với sản phẩm…” Trong điều khoản “Quyền hạn bảo hành”, hợp đồng chỉ ra rằng: “Người bán không bảo hành hay đại diện cho sản phẩm nào được cung ứng dưới hợp đồng này”. Ngoài ra, trong hợp đồng có một điều khoản cho hay: “Người bán cam kết rằng không có bất kỳ khoản tiền boa nào từ Bên bán được đề xuất hoặc cung cấp cho Bên mua, hoặc cung cấp bất kỳ đại lý hoặc đại diện nào từ phía Bên bán cho bất kỳ viên chức hoặc nhân viên nào của Bên mua nhằm bảo đảm hợp đồng…” 

Ngày 7/4/2020, chính quyền bang California đã mua tổng cộng 300 triệu chiếc khẩu trang N95 từ BYD với mức giá 990 triệu USD.

Trong bức email ngày 2/4/2020, Trevor Houser từ tập đoàn “Frontline Support” đã kết nối nhiều đại diện của BYD với Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp. Frontline Support có cùng địa chỉ tại thành phố Oakland, bang California, với công ty Rhodium Group. Đây là công ty mà Trevor Houser được liệt trong danh sách dưới vai trò đối tác. Rhodium tự giới thiệu công ty là “một nhà cung cấp nghiên cứu độc lập”, kết hợp “dữ liệu kinh tế và thông tin chi tiết về chính sách để phân tích các xu hướng toàn cầu”. 

Trong bức email ngày 24/4/2020, Shige Honjo, cũng từ “Frontline Support”, đã cung cấp lời khuyên/chỉ thị cho BYD về các biện pháp kiểm soát chất lượng đối với sản phẩm khẩu trang được cung cấp cho Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp, đồng thời đưa ra các số liệu khác nhau mà BYD cần cung cấp để đảm bảo khẩu trang được cung cấp đáp ứng các tiêu chuẩn nhất định. Các chỉ số này bao gồm “Thông số kỹ thuật về độ sạch của sản phẩm – chẳng hạn như số lượng và kích thước hạt bụi cho phép, vết bẩn, …” và “Thông số kỹ thuật về độ tin cậy – chằng hạn như thời hạn sử dụng khẩu trang, độ bền của dây đeo,…”

Đại diện BYD chịu trách nhiệm xử lý các lô hàng khẩu trang cho Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp là Sean Li, Giám sát viên khâu Mua bán và Hậu cần của công ty TNHH BYD Coach and Bus.

Trong bức email ngày 21/3/2020, Mark Weideman, một nhà vận động hành lang tại California, đã gửi cho Ann O’Leary, Tham mưu trưởng của Thống đốc bang California Gavin Newsom, bản sao của một bài báo về BYD với tiêu đề “Một nhà sản xuất ô tô điện của Trung Quốc được tài trợ bởi Warren Buffett chuyển hướng sang sản xuất khẩu trang khi COVID-19 ập đến tấn công, khẳng định hiện là nhà máy sản xuất khẩu trang lớn nhất thế giới”. Weideman cho biết trong email của mình rằng BYD sẵn sàng “quyên góp” 50.000 chiếc khẩu trang cho bang California, kèm với nước rửa tay và hỏi liệu ai đó có thể “thông báo tới GGN” [khả năng là viết tắt cho Thống đốc Gavin Newsom] để họ “hy vọng có thể thực hiện lời đề xuất từ BYD nhằm hỗ trợ cho California, một nơi mà công ty và lực lượng lao động hợp nhất của họ coi là quê nhà cho công tác hoạt động tại Bắc Mỹ”. Abby Browning từ Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp đã phản hồi lại Weideman, chỉ ra rằng bà đã chuyển tiếp bức email của ông từ Ann O’Leary và cho hay: “Tôi rất vui khi có thể hỗ trợ ông triển khai khoản quyên góp này”. Weideman sau đó đã phản hồi lại: “Vâng, sẽ rất tuyệt nếu tôi nhận được địa chỉ và thông tin bên nhận. Tôi đang liên hệ tới Frank Giradot và Nancy Liu để hỗ trợ khâu hậu cần cho BYD”. 

Trong một đoạn trao đổi email ngày 24/4/2020 giữa các quan chức của Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp để xử lý công tác nhận lô hàng 3,4 triệu chiếc khẩu trang từ BYD, Mitchell Medigovich, Phó giám đốc Văn phòng Dịch vụ Khẩn cấp California, nhấn mạnh rằng: “Bộ phận kiểm tra thực tế sẽ có mặt tại sân bay và khi chuyển kho để kiểm kê và kiểm soát chất lượng, chúng tôi sẽ thông báo khi đã nhận được hàng hoặc nếu có xảy ra bất kỳ thiếu sót nào. Chúng tôi mới chỉ kiểm tra được 1% lượng sản phẩm do số lượng lớn”.

Tom Fitton, Chủ tịch của Justice Watch, cho biết: “Các tài liệu cho thấy được quá trình để một công ty Trung Quốc có mối quan hệ sâu rộng và gây tranh cãi đạt được hợp đồng khẩu trang trị giá một tỷ đô la với các chính trị gia bang California”.

Từ Thức

Theo judicialwatch.org