Dự án đường sắt trị giá nghìn tỷ ‘đắp chiếu’ nằm chờ thanh lý

Dự án đường sắt nghìn tỷ Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân đắp chiếu gần 10 năm đến nay vẫn chưa thể thanh lý vật tư, thiết bị trị giá hàng trăm tỷ đồng để thu hồi vốn ngân sách…

Sau khi dự án đường sắt Yên Viên – Cái Lân dừng đầu tư năm 2011 do chính sách kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô của Chính phủ thời điểm đó; hơn 13,2 ngàn thanh ray, 16 ngàn thanh tà vẹt, hàng tấn phụ kiện bu lông, ốc vít trị giá khoảng 350 tỷ đồng đã bị đắp chiếu nằm tại nhiều nhà ga trên tuyến suốt 9 năm qua.

Theo ông Hồ Hữu Hòa, thành viên HĐTV Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, hiện vật tư, thiết bị nhập về chưa sử dụng của dự án đang được quy xếp thành từng cụm lớn tại bãi hàng các ga Đông Triều, Chí Linh, Yên Dưỡng. 

Để xử lý hàng nghìn tấn vật liệu dư thừa, lãng phí sau khi dự án bị ngừng, nhằm thu hồi vốn cho Nhà nước, Bộ Tài chính đang trình Thủ tướng phương án xử lý vật tư thiết bị đã mua sắm nhưng chưa sử dụng vào công trình đường sắt này.

Theo Bộ Tài chính thì hàng nghìn tấn vật tư, thiết bị thừa này là tài sản công chỉ được thanh lý sau khi dự án kết thúc. Dù dự án đường sắt này đã dừng thực hiện năm 2011 nhưng cơ quan có thẩm quyền chưa quyết định kết thúc dự án. Việc bán chỉ định tài sản công, chỉ áp dụng với các tài sản có giá trị dưới 250 triệu đồng/đơn vị tài sản nhưng có thể giúp tránh được tình trạng lãng phí vật tư, thiết bị.

Tuy nhiên, Bộ Kế hoạch – đầu tư lại khẳng định đề xuất này thiếu căn cứ pháp lý để thực hiện và nó có thể gây thất thoát nếu không thu hồi được theo giá trị ngân sách đã bỏ ra để mua vật tư.

Do đó, Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng giao Bộ GTVT đánh giá hiệu quả đầu tư dự án, báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định phương án tiếp tục triển khai hay dừng dự án. Trường hợp dừng đầu tư, Bộ GTVT phải làm thủ tục kết thúc dự án làm căn cứ để thực hiện thanh lý tài sản.

Theo ông Phạm Minh Khôi, trưởng ban Quản lý kết cấu hạ tầng đường sắt, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam thì Tổng công ty được giao tiếp nhận hàng nghìn tấn vật liệu, thiết bị chưa sử dụng tại dự án, khi tiếp nhận tổng công ty sẽ kiểm đếm lại số lượng ray, tà vẹt, phụ kiện, thuê đơn vị tư vấn kiểm định đánh giá lại chất lượng và định giá trước khi lên phương án sử dụng.

Ray thừa có thể sử dụng cho cải tạo đường sắt Hà Nội – TP.HCM nhưng tà vẹt thì không sử dụng được vì đó là tà vẹt lồng, khổ đường sắt 1.435mm trong khi khổ đường sắt Hà Nội – TP.HCM là 1.000mm…        

Dự án đường sắt Yên Viên – Cái Lân được Thủ tướng Chính phủ cho phép đầu tư năm 2004, tháng 5/2015, Bộ GTVT khởi công. Dự án thiết kế tốc độ 120 km/h, chạy song song với quốc lộ 18, đi qua 4 tỉnh, thành là Hà Nội, Bắc Ninh, Hải Dương, Quảng Ninh với tổng chiều dài 131km.

Trong đó có 43km (từ Phả Lại đến Lim) được làm mới hoàn toàn; 88km còn lại là cải tạo, nâng cấp từ đường sắt cũ.

Đây là tuyến đường sắt đầu tiên có tốc độ thiết kế 120km/h được triển khai thi công ở Việt Nam, được kỳ vọng trở thành một trong những tuyến động lực của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, tham gia kết nối hai hành lang, một vành đai kinh tế Việt Nam – Trung Quốc.

Tổng mức đầu tư dự án là 7.665 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ. Dự án dự kiến hoàn thành năm 2011 nhưng bị tạm đình hoãn theo chủ trương cắt giảm đầu tư công của Chính phủ. 

Theo Bộ GTVT, năm 2011, dự án đã được bố trí 4.536 tỷ đồng nhưng vẫn cần thêm khoảng 5.268 tỷ đồng mới có thể hoàn thành. Để tìm hướng đi cho dự án này, năm 2018, Bộ GTVT đã đề xuất Chính phủ kêu gọi nguồn vốn xã hội hóa, song đến nay vẫn dừng lại ở việc xem xét, nghiên cứu. 

Hiện trên tuyến đường sắt Yên Viên – Hạ Long, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam chỉ duy trì 1 đôi tàu/ngày, nhưng rất vắng khách. Đơn vị đang khiến nghị Nhà nước phải bù lỗ để chạy đôi tàu an sinh này vào khoảng 4 tỷ đồng/năm.

Vũ Tuấn (t/h)