Mô hình kinh doanh “Library of Things”: Tại sao bạn lại phải mua trong khi có thể mượn?

“Library of Things”, mô hình kinh doanh cho mượn trực tuyến thân thiện đang dần trở nên phổ biến với người dân ở nhiều nước phương Tây.

Nếu có nhu cầu vệ sinh thảm thì bạn sẽ phải lựa chọn các giải pháp như là mua máy giặt thảm khoảng 130 Euro trở lên, thuê công ty vệ sinh chuyên nghiệp với chi phí khoảng 40 Euro hoặc thuê thiết bị vệ sinh từ công ty tư nhân (khoảng 29 Euro/2 ngày). Tuy nhiên, nếu sống ở West Norwood thì chỉ với 9 Euro bạn đã có thể thuê được một cái máy vệ sinh.

“Library of Things” là loại hình doanh nghiệp xã hội trở thành “nơi cho mượn”, có sẵn tất cả mọi thứ từ những thiết bị tự chế đến vật dụng cắm trại và dụng cụ nhà bếp. Người đồng sáng lập Rebecca Trevalyan, 26 tuổi cho biết khái niệm này rất đơn giản. Bất cứ ai cũng có thể miễn phí trở thành thành viên và có thể mượn tối đa 5 món đồ mỗi tuần.

Thiết bị vệ sinh thảm là một trong những mặt hàng đắt tiền hơn so với cây chĩa làm vườn và máy làm bánh mì, nhưng lại được chuộng dùng.

Trevalyan còn thu xếp thời gian để làm việc chính thức cho Impact Hub, tổ chức tập hợp các doanh nghiệp và nhà hoạt động xã hội, cho biết: “Cách thức hoạt động của ‘Library of Things’ là chúng tôi có tất cả mọi thứ… và mọi người đến mượn đồ với chi phí rất thấp… Giá cho mượn tùy thuộc vào giá trị và số người muốn mượn chúng”.

Travalyan và 2 người đồng sáng lập đã có được số vốn khởi nghiệp từ thành công của chiến dịch Kickstarter. Ngoài ra, đại lý bán lẻ sản phẩm tự chế B&Q cũng đóng góp cổ phần với 1.000 Bảng Anh, trong khi Patagonia đã góp ba-lô, túi xách du lịch và nhiều vật dụng khác.

Ngoài số tiền thu được từ việc cho mượn, 3 nhà sáng lập hy vọng rằng họ có thể tạo ra doanh thu thông qua việc bán các mặt hàng có thương hiệu và các sản phẩm phụ trợ, như ốc-vít và chất tẩy rửa. Sáng kiến đã nhận được “Giải thưởng Scaling Catalyst” từ Hiệp hội Nghệ thuật Hoàng gia nhằm tạo điều kiện hướng dẫn cho các tổ chức khác muốn sao chép mô hình kinh doanh này. Travalyan và các đồng nghiệp của cô tổ chức những khóa huấn luyện để đào tạo nhiều người thành lập kiểu thư viện này.

“Chúng tôi hy vọng mô hình này sẽ xuất hiện ở nhiều nơi, chẳng hạn như thư viện, nhà ở, trung tâm cộng đồng và cửa hàng…”

Các phương án thay thế cho việc mua sắm như mượn, thuê hay trao đổi không phải là sáng kiến mới, nhưng cuộc cách mạng kỹ thuật số đã chứng kiến sự gia tăng theo cấp số nhân của mô hình không sở hữu. Khái niệm “kinh tế chia sẻ” ước tính sẽ có thể mang về 335 tỷ USD/năm trên toàn cầu tính đến năm 2025 – tương đương với giá trị dự kiến của ngành cho thuê truyền thống.

Những thương hiệu lớn như Uber, ZipCar, Taskrabbit đang tạo ra sự rung chuyển triệt để trong việc vận dụng mô hình “kinh tế chia sẻ”. Đây là lý do vì sao ngành công nghiệp khách sạn toàn cầu đã phản đối Airbnb – công ty chuyên cho thuê phòng trọ du lịch.

Tuy nhiên, khát vọng của “Library of Things” có điểm khác biệt và giàu tiềm năng hơn. Trevalyan nói: “Chúng tôi quan tâm đến cách thức có thể giúp các tổ chức chịu trách nhiệm với cộng đồng và các thành viên có cấp độ ngang hàng thật sự. Điều này rất khác với mô hình kiểu Uber, nơi nền tảng chia sẻ là sở hữu và điều hành tư nhân”.

Economy of Hours, tổ chức chia sẻ việc làm có trụ sở tại London, cũng có triết lý kinh doanh tương tự. Mạng lưới hơn 3.000 người dùng giao dịch thời gian và kỹ năng một cách sòng phẳng. Một giờ đồng hồ của người này đáng giá 1 giờ đồng hồ của người kia.

Sarah Henderson, Giám đốc Điều hành của Echo tại London nói: “Ý tưởng về dân chủ hóa, tạo ra điều gì đó mà mọi người có thể tham gia, nơi mọi người đều có thể được đánh giá như nhau và hy vọng tham gia bình đẳng, đây là triết lý cốt lõi của chúng tôi”.

Điểm hạn chế, cô thừa nhận là tiền bạc. Không có lợi nhuận, Echo chủ yếu dựa vào các khoản tài trợ, tình nguyện viên và sự thiện chí chung, bao gồm cả tiền lương của ba nhân viên được trả lương – gấp 3 lần “Library of Things” của thời điểm hiện tại.

Một trở ngại khác là nhu cầu công cộng thấp. Sam Stephens, người sáng lập nền tảng chia sẻ trên khu phố Street, hiện tại quá dễ dàng để nhâp mua trực tuyến và “mua nhiều thứ mù quáng hơn”. Trong những khoảnh khắc e rằng, cần phải có một cú sốc kinh tế khủng khiếp để làm người tiêu dùng trung bình suy nghĩ nghiêm túc về việc chia sẻ mua sắm.

Tuy nhiên, ông hy vọng rằng các doanh nghiệp chia sẻ do cộng đồng quản lý có thể biến các thay đổi chủ nghĩa tư bản tiêu dùng. Nếu mọi người chia sẻ mọi thứ, GDP sẽ sụp đổ, ông thừa nhận. Tuy nhiên, “chúng ta vẫn có một nền kinh tế lành mạnh hoàn toàn. Đó chỉ là nguồn lực của chúng ta sẽ được sử dụng hiệu quả hơn”.

Ngọc Sam biên dịch