Tại sao AIDS trở thành đại dịch kinh niên phủ khắp toàn cầu?

Bệnh AIDS có nguồn gốc từ loài khỉ, tại sao lại trở thành đại dịch của con người?

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, virus HIV có nguồn gốc ở Trung Phi, là một loại virus trên thân loài khỉ, bởi vì con người săn bắt động vật, nên virus HIV đã từ loài khỉ truyền sang con người, rồi bùng phát tại Kinshasa, thủ đô của Congo vào những năm 1920, sau đó dưới ảnh hưởng của hoạt động mại dâm, HIV bắt đầu lan truyền nhanh chóng ở đây. Đây chính là khởi nguồn cho sự bùng nổ của căn bệnh này trên toàn thế giới  vào những năm 1960.

Quá trình khởi nguồn và lây lan của đại dịch

Congo vào những năm 1920 là thuộc địa của Bỉ. Kinshasa, còn được gọi là Leopodville, vừa được chọn làm thủ đô của đất nước Trung Phi này. Thành phố này trở thành điểm đến cho những người trẻ tìm kiếm cơ hội việc làm, kéo theo nhu cầu và nguồn cung mại dâm rất lớn. Virus HIV nhanh chóng chớp thời cơ lây lan trong cộng đồng ở đây.

Căn bệnh truyền nhiễm này không chỉ giới hạn trong phạm vi thành phố Kinshasa. Thành phố này là một trong những thành phố có mật độ giao thông dày nhất châu Phi. Mạng lưới đường sắt với hàng trăm nghìn người lưu thông mỗi năm tạo điều kiện cho virus HIV được mang sang các thành phố khác trong phạm vi 1.500 km. Tất cả điều kiện được chuẩn bị sẵn cho đại dịch nổ ra vào những năm 1960.

Vào những năm 1960, Congo giành độc lập từ Bỉ và trở thành quốc gia có lượng việc làm dồi dào cho những người nói tiếng Pháp từ các nước trên thế giới, bao gồm cả Haiti. Khi trở về nước, một số thanh niên Haiti mang theo virus HIV vượt Đại Tây Dương tới châu Mỹ.

Bệnh AIDS lan đến Mỹ vào những năm 1970, vào đúng thời điểm tư tưởng giải phóng tình dục bắt đầu lan truyền khắp nước Mỹ, chính vì yếu tố xã hội này mà virus HIV nhanh chóng phát tán khắp nước Mỹ và sang cả châu Âu. Sau đó cùng với việc kinh tế thế giới phát triển mạnh mẽ, tệ nạn mại dâm và tiêm chích ma túy cũng theo đó cũng lan rộng và phổ biến trên toàn thế giới, đây chính là nguyên nhân khiến cho bệnh HIV lây lan khắp thế giới và cho đến nay vẫn là căn bệnh thế kỷ của loài người.

Tại sao bệnh AIDS bắt nguồn từ loài khỉ nhưng lại trở thành đại dịch của loài người?

AIDS là bệnh không tự phát sinh, nguyên nhân mắc bệnh là do lây truyền từ người này qua người khác. Đứng tại góc độ y học mà nói thì AIDS là bệnh không dễ lây lan, bởi vì nó không lây nhiễm qua dường không khí cũng không lây nhiễm qua da, cũng như tiếp xúc thông thường. Mà bệnh này chỉ truyền nhiễm qua ba đường chủ yếu là đường tình dục, đường máu và từ mẹ sang con. Theo phân tích thông thường có thể thấy rằng loài người sống một vợ một chồng, vậy đường tình dục không thể khiến bệnh này lây lan trên diện rộng được; trong tiếp xúc thông thường giữa người với người thì việc máu người này tiếp xúc với máu người khác là rất hiếm xảy ra; lây từ mẹ sang con là rất  trường hợp rất hy hữu bởi vì nếu người mẹ biết mình bị HIV họ sẽ không sinh con, nếu lỡ sinh rồi thì cũng chỉ sinh một đứa, vì vậy đường từ mẹ sang con không thể làm cho bệnh này lan truyền rộng được.

Vậy tại sao HIV không bùng phát trên một loài nào đó mà lại là đại dịch của loài người, chỉ có nhìn qua lăng kính của góc độ xã hội thì mới giải thích được. Bệnh có thể bùng phát và lan rộng khắp thế giới chính là qua con đường mại dâm và tiêm chính mà túy, trong đó phần lớn là do mại dâm. Nhìn từ góc độ sâu xa hơn chính là do sự suy thoái của đạo đức xã hội, không ai dám công nhận mại dâm là tốt, không một sách giáo khoa nào trên thế giới này ca ngợi nó, nhưng trên thực tế nó đã trở thành nhu cầu không thể thiếu trong xã hội, có mặt ở khắp mọi nơi, rất nhiều người quan niệm đã trở nên biến dị coi nó như một điều bình thường của cuộc sống.

Khoa học của thế giới ngày càng tiến bộ, kinh tế cũng ngày càng phát triển, luật pháp cũng ngày càng trở nên kiện toàn hơn, mỗi năm có không biết bao nhiêu người tốt nghiệp Tiến sĩ, Giáo sư luật, tại sao lại không kiểm soát được sự tụt dốc này. Bởi vì đó chỉ là hình thức ràng buộc con người từ bên ngoài, còn điều thực sự kiểm soát đạo đức của con người chỉ có thể là bản thân con người tự câu thúc mình, tự đặt ra tiêu chuẩn cho mình. Xã hội đang phát triển nhưng dường như có một nghịch cảnh là đạo đức xã hội lại tỷ lệ nghịch với sự phát triển này, phải chăng sự hấp dẫn của  vật chất đã lấy mất đi giá trị tâm linh truyền thống của con người. Vật chất hay đạo đức mới quyết định sự tồn tại của xã hội? Mỗi chúng ta đều có sự lựa chọn của riêng mình và cũng chính là điều quyết định tương lai của thế giới.

Lê Hiếu dịch từ Meirihaowen