Vainamoinen – Vị thần thổi hồn cho các nhân vật nổi tiếng trong “Chúa tể của những chiếc nhẫn”

Những huyền thoại và truyền thuyết cổ xưa đã gợi cho tác giả Tolkien sử dụng câu chuyện về các vị thần, để tạo ra các nhân vật nổi tiếng như pháp sư Gandalf, Tom Bombadil trong tác phẩm“Chúa tể của những chiếc nhẫn”.

Nhà văn, nhà thơ nổi tiếng nước Anh J.R.R. Tolkien đã tạo ra những câu chuyện ấn tượng, truyền cảm hứng cho Peter Jackson làm nên bộ phim đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, chính nhờ những kiến thức về văn học và truyền thuyết cổ xưa, đã gợi cho Tolkien sử dụng câu chuyện về các vị thần và anh hùng để tạo ra hình tượng những nhân vật hư cấu như pháp sư Gandalf, Tom Bombadil trong “Chúa tể của những chiếc nhẫn” và nhiều nhân vật khác.

Một trong những nguồn cảm hứng lớn nhất của ông đến từ Vainamoinen, một vị thần của người Phần Lan. Có một số truyền thuyết đáng kinh ngạc xung quanh ông từ rất lâu trước khi Tolkien tưởng tượng ra thế giới hư cấu nổi tiếng của mình.

Khi để ý kỹ hơn, những tác phẩm của Tolkien giống như một tấm bảng đầy màu sắc về các huyền thoại và truyền thuyết kết hợp với những câu chuyện từ các nền văn hóa khác nhau qua những thời kỳ khác nhau. Ảnh hưởng của những vị thần cổ đại, những sinh vật huyền thoại và thậm chí cả những chủ đề của Kitô giáo đều có thể thấy rõ trong các tác phẩm của ông.

Tác động của những câu chuyện như thế chỉ được thu hẹp trong văn chương.  Tuy nhiên, như tác phẩm của Tolkien lấy cảm hứng từ vị thần huyền thoại của Phần Lan đã mang đến bộ mặt và các cuộc phiêu lưu mới, khiến ông trở thành một nhân vật nổi tiếng trên thế giới.

Truyền thuyết về vị thần Vainamoinen

Vainamoinen là một vị thần quyền lực vô song và yêu thơ ca. Có vẻ như ông không chỉ nổi tiếng ở Phần Lan, mà còn ở các nước lân cận khác.

Những câu chuyện cổ nhất đề cập tới Vainamoinen đến từ thời Trung Cổ. Truyền thuyết về ông được miêu tả bởi Mikael Agricola, người đã đưa ông vào danh sách các vị thần của người Tavastia. Ngay sau đó, các nhà văn khác bắt đầu đi theo các chủ đề về Vainamoinen.

Ông trở thành nhân vật chính của cuốn sử thi quốc gia Phần Lan tên là Kalevala, một trong những văn tự quan trọng nhất của vùng Scandinavia. Tuy nhiên, Kalevala khác với các tác phẩm nổi tiếng khác của Scandinavia vì nó ra đời từ thế kỷ 19 chứ không phải thời Trung Cổ.

Câu chuyện kể về con trai của Kaleva và anh trai của Ilmarinen. Người ta truyền rằng, thuở sơ khai thế giới này chỉ có Bầu trời và Nước. Bầu trời có một người con gái tên IImatar. Một ngày, IImatar quyết định đi xem rốt cuộc nước là gì. Vì vậy, cô đã bơi trong đó hơn 700 năm. Cuối cùng, cô thấy một con chim trời xinh đẹp đang tìm chốn nghỉ chân.

Cô đã để con chim đậu trên đầu gối mình. Sau đó, người bạn lông vũ rời đi để lại 6 quả trứng vàng và một quả trứng sắt. Chẳng bao lâu, chân IImatar nóng lên, cô cử động và làm rơi những quả trứng. Lòng đỏ các quả trứng trở thành Mặt trời còn lòng trắng hóa thành Mặt trăng và các vì sao.

Sau đó, Ilmatar có một người con trai tên là Vainamoinen. Cha anh là biển cả và anh đã được ban cho tất cả những gì mình cần. Và rồi anh bơi vào đất liền, nơi anh bắt đầu cuộc sống mới và thi triển những phép thuật.

Tom Bombadil

Chân dung Tom Bombadil trong tác phẩm “Chú tể của những chiếc nhẫn”. (Tranh: pinterest.com)

Mặc dù Tom Bombadil không xuất hiện trong bộ phim của Peter Jackson chuyển thể từ sách của Tolkien, nhưng ông vẫn là một trong những nhân vật được yêu thích nhất của độc giả. David Elton Gay đã viết trong “J.R.R. Tolkien và sử thi Kalevala: Một số suy nghĩ về nguồn gốc Phần Lan của nhân vật Tom Bombadil và Treebeard” như sau:

“Như thường thấy, phần lớn những gì Tom nói, thực tế là hát. Tương tự tiếng hát của Vainamoinen, tiếng hát của Tom cũng có sức mạnh. Khi chúng ta gặp Tom lần đầu, ông đã cứu Merry và Pippin khỏi Old Man Willow (Một cây liễu già lớn) bằng lời hăm dọa qua giọng hát của mình: như ông nói với Frodo và Sam, ‘Tôi sẽ hát cho hắn rụng rễ. Tôi sẽ hát cho gió nổi lên thổi bay lá và cành của hắn đi’…”.

Gandalf trong những truyền thuyết của Bắc Âu

Nhân vật Pháp sư Gandalf được lấy cảm hứng từ vị thần Vainamoinen. (Tranh: Wikipedia)

Trong trường hợp của Gandalf, tình huống phức tạp hơn một chút. Theo các chuyên gia về văn học của Tolkien, tác giả nổi tiếng này đã sử dụng nhiều hơn một nguồn cảm hứng trong khi tạo ra những đặc tính cho nhân vật hư cấu đình đám trên.

Khi tạo ra Gandalf, một trong những nhân vật mang tính biểu tượng nhất trong các cuốn sách của ông, Tolkien được truyền cảm hứng từ vị thần Odin của Bắc Âu và Vainamoinen. Mặc dù cũng có một số sự kết hợp với các nhân vật trong Kinh thánh, nhưng ảnh hưởng của các quốc gia Bắc Âu, và sử thi Kalevala là nổi bật nhất trong nhân vật Pháp sư này.

Hơn nữa, ý tưởng về “chiếc nhẫn quyền lực” được sử dụng trong câu chuyện của Middle Earth – Trung Địa cũng xuất phát từ sử thi Kalevala. Những ví dụ này cho thấy Tolkien đã bị thu hút bởi những truyền thuyết cổ xưa về thần linh và phép thuật nhường nào.

Những cuốn sách của Tolkien có đầy đủ các truyền thuyết và huyền thoại từ thời kỳ tiền Kitô giáo. Các chuyên gia về những tác phẩm của Kitô giáo cũng cho thấy có rất nhiều mô-típ giống Thiên Chúa giáo hiện nay trong truyện của ông.

Hồng Liên biên dịch