Vì sao ngựa vằn có vằn?

Những vằn đen trắng trên mình những chú ngựa vằn giúp chúng chống lại những côn trùng hút máu. Ảnh: Getty.

Giáo sư Adam Egri thuộc Trường ĐH Lorand Eotvos (Hungaria) cùng các đồng nghiệp đã nghiên cứu vấn đề này và đi đến kết luận rằng những vết vằn xen kẽ nhau trên thân ngựa vằn là để bảo vệ cho nó khỏi bị các côn trùng hút máu tấncông.

Họ quyết định kiểm tra lại một giả thuyết cách nay đã 80 năm cho rằng ngựa vằn làm các con mòng hút máu chú ý đến ít hơn nhiều so với những con ngựa một màu.

Điều này liên quan đến những đặc tính về thị giác của côn trùng. Chính sự xen kẽ giữa các vạch đen và trắng làm côn trùng “tha cho” đến ngựa vằn vì hiệu ứng phân cực ánh sáng.

Các vạch trắng và đen phản chiếu ánh sáng tới theo các độ phân cực khác nhau. Do thị giác kém phát triển, không bóc tách được các tia trong một chùm sáng khiến côn trùng bị rối trí, mất sự định hướng không gian và không thể bay đến đúng mục tiêu để đốt.

Để kiểm tra giả thuyết này bằng thực nghiệm, các nhà nghiên cứu đã dùng các khay chứa bả độc, để bẫy loài mòng hút máu. Họ đặt bẫy ở các trang trại chăn nuôi gần Budapest. Những khay đen được phủ các dải băng có hoa văn trắng, mảnh hoặc dày, song song hoặc giao nhau.

Các thí nghiệm chứng tỏ rằng, mòng ít thích các băng mảnh hơn băng dày, và khay có băng song song bẫy được ít mòng hơn những băng giao nhau. Điều quan trọng nhất mà các nhà nghiên cứu phát hiện ra là chính các khay đặt các dải băng càng giống với bộ da ngựa vằn bao nhiều thì càng ít bẫy được mòng bấy nhiêu.

Những con vật bị mòng đốt thường bị truyền những bệnh chúng mang theo và thường làm con vật bị mòng đốt bị chết. Rõ ràng là ở châu Phi có một thực tế là những con vật có bộ da loang lổ dễ dàng sống sót hơn những loài bộ da chỉ một màu. Các nhà khoa học Cộng hòa Séc cũng cho rằng giả thuyết liên quan đến côn trùng không chỉ giải thích cho cơ hội sống sót của ngựa vằn mà còn của nhiều loài vật khác nữa.

Còn có nhiều lý thuyết khác để giải thích sự xuất hiện các vết vằn vện trên da ngựa vằn. Một giả thuyết cho rằng sự vằn vện để giúp loài ngựa này dễ ngụy trang, hòa mình vào các trảng cỏ mọc cao hàng thước.

Giả thuyết khác lý giải các vạch trên da ngựa vằn tạo ảo ảnh quang học để đánh lừa các loài ăn thịt. Giả thuyết thứ ba cho rằng ngựa vằn dùng các vằn vện để điều chỉnh nhiệt độ, song tất cả những giả thuyết ấy đều không thể chứng minh một cách logic.

Bảo Châu