Thuốc trị sốt rét được kỳ vọng là “Thần dược” trị virus viêm phổi Vũ Hán

Dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán hiện đã lan rộng khắp thế giới, số ca nhiễm virus đang tăng hàng giờ, cùng với đó là rất nhiều các loại thuốc được đưa vào thử nghiệm. Mới đây, thông tin về loại thuốc trị sốt rét (Ký ninh – Chloroquine) đã nhanh chóng trở thành tâm điểm chú ý của thế giới sau khi Tổng thống Trump thể hiện sự tin tưởng về nó.

Lý do nào khiến thuốc trị sốt rét trở nên “phát sốt” đến thế? 

Cho đến nay, chưa có loại thuốc nào được FDA công nhận là thuốc đặc trị COVID-19. Nhưng một báo cáo nghiên cứu mới nhất (năm 2020) của các nhà nghiên cứu Pháp đã trị khỏi bệnh cho 20 ca nhiễm SARS-CoV-2 (COVID-19) sau khi được uống thuốc hydroxychloroquine (ký ninh) mỗi ngày.

Theo báo cáo, các nhà nghiên cứu Pháp đã đề cập tới khả năng chống virus của hydroxychloroquine trong ống nghiệm, hay trong các phòng thí nghiệm tại Trung Quốc; chiết xuất gốc hydroxyl này cũng an toàn hơn chloroquine, vì vậy liều dùng hàng ngày cho bệnh nhân cũng có thể cao hơn. Đáng chú ý là cả hydroxychloroquine và chloroquine đều được sử dụng để điều trị sốt rét.

Đã có 26 bệnh nhân được điều trị với chiết xuất hydroxyl nhưng sau đó bị loại khỏi nghiên cứu vì họ đã hồi phục nhanh chóng. Các nhà khoa học tập trung vào 20 bệnh nhân dùng thuốc và 16 bệnh nhân không dùng thuốc (dùng làm nhóm chứng).

Sau 6 ngày, 70% bệnh nhân được điều trị bằng thuốc sốt rét khỏi bệnh, so với tỷ lệ chỉ 12,5% trong nhóm chứng (nhóm không dùng thuốc). Tất cả các bệnh nhân được điều trị thêm với azithromycin cũng đều khỏi bệnh. 

Các nhà nghiên cứu viết: “Vì lý do y đức và vì kết quả đầu tiên của chúng tôi rất có ý nghĩa với hiệu quả rõ rệt, chúng tôi quyết định chia sẻ những phát hiện của mình với cộng đồng y khoa, trước nhu cầu cấp thiết về một loại thuốc hiệu quả chống lại SARS-CoV-2 trong bối cảnh đại dịch hiện nay”.

“Kết quả sơ bộ của chúng tôi cũng cho thấy tác dụng hiệp đồng khi có sự kết hợp giữa hydroxychloroquine và azithromycin”.

Chỉ một thời gian ngắn sau khi báo cáo trên xuất hiện, FDA thông báo vào ngày 19/3 cho biết: “Tổng thống Trump đã chỉ đạo FDA tiếp tục hợp tác với khu vực công và tư nhân để đảm bảo có sẵn các loại thuốc cứu sống, an toàn và hiệu quả cho những bệnh nhân đang tuyệt vọng, bao gồm cả những người bị nhiễm COVID-19”, sau khi Tổng thống Hoa Kỳ thể hiện sự tin tưởng với chiết xuất gốc hydroxyl.

Trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng ngày 23/3, Tổng thống Trump tiếp tục nói: “Tôi nghĩ thuốc hydroxychloroquine và azithromycin khi kết hợp với nhau có lẽ rất và rất tốt”. Ông cũng dẫn lại trường hợp một một bệnh nhân hồi phục sau khi dùng loại thuốc hiện có.

Nhà lãnh đạo Mỹ cho biết: “Thật sự có cơ hội sẽ tạo ra được tác động lớn và đây sẽ là một món quà từ Thượng đế. Nếu các loại thuốc này cho thấy hiệu quả, đó sẽ là ‘người thay đổi cuộc chơi'”.

Các chuyên gia Trung Quốc trước đó cũng dựa trên các kết quả thử nghiệm lâm sàng đã xác nhận rằng Chloroquine Phosphate, một loại thuốc phòng ngừa và điều trị sốt rét có những hiệu quả nhất định trong việc đối phó với dịch viêm phổi cấp do covid-19 gây nên.

Trong cuộc họp báo ngày 17/2, bà Sun Yanrong, Phó Giám đốc Trung tâm phát triển công nghệ sinh học thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc, cho biết các chuyên gia y tế đã nhất trí đưa thuốc Chloroquine Phosphate vào phác đồ điều trị COVID-19 (nCoV) và sẽ nhanh chóng đưa thuốc vào thử nghiệm lâm sàng rộng rãi trong thời gian sớm nhất.

Bà Sun Yanrong cho biết thêm loại thuốc này hiện đang được sử dụng tại 10 bệnh viện ở Bắc Kinh, cũng như các tỉnh Quảng Đông, Hồ Nam của Trung Quốc, và các ca điều trị bằng thuốc này đều hiệu quả.

Cụ thể, bà cho biết trong quá trình thử nghiệm với sự tham gia của 100 bệnh nhân, nhóm các bệnh nhân được điều trị bằng thuốc này đều có sự tiến triển rõ ràng như hạ sốt, hình ảnh chụp phổi cải thiện… Nhóm bệnh nhân này cũng có thời gian phục hồi nhanh hơn. Ngoài ra, không có bất cứ phản ứng phụ nghiêm trọng rõ ràng nào khi sử dụng thuốc này cho các bệnh nhân.

Hoa Kỳ thử nghiệm Hydroxychloroquine

Các nhà nghiên cứu tại Hoa Kỳ hiện cũng đang xem xét việc dùng hydroxychloroquine như một loại thuốc để điều trị virus Vũ Hán. Tại trường Đại học Minnesota đã khởi xướng một cuộc thử nghiệm quy mô quốc gia với trên 1.500 người và đã bắt đầu từ tuần trước.

Nghiên cứu sẽ tìm hiểu xem liệu hydroxychloroquine có hiệu quả giúp phòng ngừa hoặc làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh do nhiễm virus Vũ Hán gây ra hay không.

“Nếu có hiệu quả, phương pháp này có thể sẽ trở thành một tiêu chuẩn toàn cầu giúp ngăn ngừa bệnh cho nhân viên y tế và những ai phơi nhiễm với virus” – giáo sư tiến sĩ David Boulware thuộc chuyên ngành dược của Bộ môn Bệnh truyền nhiễm tuyên bố.

Ông cho biết thêm: “Hydroxychloroquine là một dược phẩm phổ thông, không bị hạn chế, và không tốn kém. Một liệu trình điều trị 5 ngày chỉ tốn khoảng 12 USD”.

Nhà cố vấn của trường Đại học Y khoa Stanford, ông Gregory Rigano cũng đang nghiên cứu thử nghiệm hydroxychloroquine trong việc phòng ngừa virus Corona Vũ Hán. Trên chương trình ‘Tucker Carlson Tonight’ của Fox News, ông cho biết đề tài của các nhà nghiên cứu Pháp có “đối chứng tốt” và “đã qua bảo vệ”, trước “những chuyên gia nổi tiếng nhất trên thế giới về bệnh truyền nhiễm”. Ông cũng bổ sung thêm rằng kết quả của nghiên cứu là “rất đáng chú ý”.

Thông tin chưa đầy đủ có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng

Theo báo tuổi Trẻ, một người Việt Nam 44 tuổi mới đây đã mua thuốc sốt rét về để “phòng bệnh” COVID-19 cho gia đình. Riêng người mua thuốc đã uống khoảng 15 viên (12,5g), kết quả là phải vào bệnh viện rửa ruột vì ngộ độc, tụt huyết áp, nôn, mắt nhìn lơ mơ.

Khi sử dụng thuốc kháng sốt rét, cần đặc biệt thận trọng vì liều điều trị và liều ngộ độc có thể rất gần nhau và thay đổi theo cơ địa từng người; chỉ cần uống hơi quá liều thuốc theo chỉ định của bác sĩ cũng có thể dẫn đến ngộ độc và gây nguy hiểm tính mạng. Liều gây tử vong thông thường ở người lớn là từ 2g đến 8g, ở trẻ em là 1g.

Ngày 20/3, Tạp chí Vox đưa tin cho biết ông Trump đã ca ngợi hydroxychloroquine trước báo giới vào như một phương thuốc điều trị hứa hẹn trước dịch COVID-19. Tạp chí cũng bổ sung thông tin thẩm định rằng, nghiên cứu đó chỉ mới thực hiện trên một nhóm mẫu nhỏ và thiếu đối chứng ngẫu nhiên.

Ngày 19/3, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã ra khuyến cáo về thuốc kháng sốt rét, trong đó có những điều lưu ý như sau:

1. Không có phương pháp điều trị hoặc thuốc nào được phê chuẩn để điều trị virus Corona cho đến hiện nay. Tức là, hydroxychloroquine chưa được FDA công nhận và chỉ đang trong giai đoạn nghiên cứu. 
2. Chỉ chấp thuận một số phương pháp chăm sóc hỗ trợ có thể giúp giảm bớt các triệu chứng.
3. FDA đang tiến hành thông qua các viện nghiên cứu và hợp tác với các quốc gia khác nhằm xác minh 3 câu hỏi liên quan đến thuốc kháng sốt rét: 
   • Có rút ngắn thời gian biểu hiện triệu chứng viêm phổi hay không ?
   • Có giúp làm giảm phát tán và lây nhiễm virus Corona không?
   • Có điều trị được bệnh nhân viêm phổi Vũ Hán nhẹ và trung bình hay không?

Đồng thời, Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa dịch bệnh (US CDC) Hoa Kỳ cũng vẫn khẳng định hiện nay chưa có phương pháp và thuốc nào có thể điều trị, chữa trị hoặc phòng viêm phổi Vũ Hán. 

Còn tại Trung Quốc, các nhà nghiên đang sử dụng chloroquine 500mg (độc tính mạnh hơn chiết xuất hydroxyl), ngày dùng 2 lần trong 10 ngày (tổng liều 1g/ngày) để điều trị những ca bệnh nặng nhiễm COVID-19. Còn theo Tạp chí Clinical Infectious Disease đăng ngày 9/3, một nghiên cứu tại nước này khuyến nghị dùng hydroxychloroquine liều 400mg 2 lần/ngày làm liều tấn công, sau đó giảm xuống 200 mg 2 lần/ngày trong 4 ngày sau đó.

Những hiểu biết về thuốc chống COVID-19 cần được cập nhật liên tục do các chuyên gia y tế còn rất nhiều điều chưa rõ về virus Vũ Hán. Nếu bạn muốn sử dụng thuốc, điều nên làm là tư vấn chuyên gia y tế trước khi sử dụng nó để tránh hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. 

Gia Hưng (t/h)

Tài liệu tham khảo

1. Malaria Treatment Shows Promise in Treating COVID-19
2. Coronavirus (COVID-19) Update: FDA Continues to Facilitate Development of Treatments
3. https://www.mediterranee-infection.com/wp-content/uploads/2020/03/Hydroxychloroquine_final_DOI_IJAA.pdf
4. https://med.umn.edu/news-events/covid-19-clinical-trial-launches-university-minnesota