Thời gian chỉ là ảo giác, quá khứ – hiện tại – tương lai là đồng thời tồn tại?

Thời gian hẳn là một trong những bí ẩn lớn nhất của vũ trụ. Các nhà tư tưởng, triết gia, nhà khoa học và cả những người bình thường vẫn luôn suy nghĩ về sự tồn tại của thời gian. Nó chính xác là gì? 

Có nhiều người đã cố gắng định nghĩa thời gian. Vì vậy, họ đặt ra rất nhiều khái niệm về nó, chẳng hạn như:

– Thời gian là sự tiếp diễn liên tục và không hạn định các sự kiện diễn ra trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

– Hay thời gian có thể là một chiều không gian mà trong đó các sự kiện có thể đã được sắp đặt từ quá khứ, hiện tại và cho đến tương lai. Nó cũng là một thước đo khoảng thời gian của các sự kiện và những khoảng ngừng nghỉ giữa chúng.

– Là một lượng vật chất liên tục, đo đếm được, trong đó các sự kiện xảy ra theo một trình tự liền mạch từ quá khứ, hiện tại đến tương lai. Ngoài ra còn có nhiều định nghĩa khác.

Thật không may, không có định nghĩa nào được số đông chấp nhận. Những khái niệm đó đơn giản không thể định nghĩa chính xác được thời gian là gì. Thông thường, các định nghĩa chỉ công nhận thời gian là một quá trình liên tục từ quá khứ – hiện tại – tương lai, các sự kiện khi xảy ra là không thể đảo ngược và cũng không thể trốn tránh được thời gian.

Điều đó có nghĩa là chúng ta chấp nhận sự tồn tại của thời gian và sự tồn tại đó dường như là một điều hoàn toàn bình thường và thiết thực. Bởi vì mỗi ngày chúng ta vẫn sống theo các thói quen như đi học, đi làm, ăn, ngủ… Mọi thứ đều được đưa vào những khung thời gian cố định, điều này sẽ làm cho cuộc sống của chúng ta dễ dàng và kỷ luật hơn.

Tuy nhiên, nhiều nhà vật lý lại cho rằng thời gian có thể không tồn tại theo cách người ta vẫn luôn nghĩ.

Quá khứ – hiện tại – tương lai là một ảo ảnh được tạo ra trong tâm trí của chúng ta, nói cách khác sự tồn tại của nó đã được mã hóa trong bộ não con người. Đối với chúng ta thời gian vẫn không ngừng trôi đi như dòng nước, nhưng các nhà vật lý lại cho rằng điều này không hoàn toàn chính xác.

Họ cho rằng thời gian không hoạt động như một chuỗi sự kiện với trình tự bao gồm đã xảy ra, xảy ra và sẽ xảy ra. Những sự kiện này trong một không gian đặc định khác đã đồng thời tồn tại.

Chính bộ não con người đã tạo ra sự khác biệt giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, như nhà khoa học vĩ đại Albert Einstein từng nói: “Sự khác biệt giữa quá khứ, hiện tại và tương lai chỉ là một ảo tưởng bền bỉ”.

Từ thế kỷ 16, một bác sĩ, linh mục công giáo tên là Angelus Silesius (1624-1677), cũng đã nói rằng: “Thời gian là do bạn tạo ra, chiếc đồng hồ thời gian đang xoay trong chính bộ não của bạn”.

Cách đây không lâu, hai nhà vật lí lý thuyết người Mỹ, John Archibald Wheeler (1911 – 2008) và Bryce DeWitt (1923 – 2004), cũng đã giới thiệu những nghiên cứu mới về hố đen và phát triển một phương trình có tên là ‘Phương trình Wheeler-DeWitt’, cho thấy thời gian tồn tại theo một hình thức khác.

Trong cuốn sách “About Time: Einstein’s Unfinished Revolution” (Tạm dịch: Về thời gian: Cuộc cách mạng chưa hoàn thiện của Einstein), tác giả Paul Davies viết rằng: Nhiều thế kỷ trước, giám mục Augustine của nhà thờ Hippo ở Bắc Phi, một trong những nhà tư tưởng nổi tiếng nhất thế giới về bản chất của thời gian, đã nói một cách đầy ẩn ý về thời gian: “Nếu không có ai hỏi tôi, tôi vẫn biết; nhưng nếu có ai yêu cầu tôi nói cho anh ta điều gì đó, tôi lại không thể … “.

Đối với thời gian của Thần, Augustine và một vài nhà tư tưởng Cơ Đốc giáo cho rằng họ ở chốn thiên quốc vĩnh hằng. Ở thế giới đó, thời gian không trôi qua như không gian chúng ta.

Vì vậy theo Kitô giáo cổ đại, Thần không chỉ tồn tại bên ngoài thời gian mà còn biết được cả tương lai cũng như quá khứ, hiện tại,…

Theo giả thuyết của nhà vật lý người Anh Jullian Barbour, trong một không gian vũ trụ, tương lai đã ở đó, được sắp đặt, và mỗi giây trong quá khứ của chúng ta cũng hiện hữu, không phải như ký ức, mà là một sự hiện hữu sống động. Điều cực khổ nhất đối với nhân loại, như các triết gia phương Đông đã nhận định, đó là con người luôn cố gắng phá vỡ cái khuôn cố định kia.

Một người khôn ngoan, họ sẽ đi theo tiến trình đã được định trước với một thái độ vui vẻ và cố gắng sống phù hợp với cái “hiện tại” cực kỳ ngắn ngủi của chúng ta.

Hầu hết chúng ta đều bị thuyết phục một cách sâu sắc rằng ở một mức độ vô thức, một cái đồng hồ vĩ đại đang chạy tích tắc mỗi giây trong không gian khổng lồ gọi là vũ trụ này. Tuy nhiên, vào đầu thế kỷ trước, Albert Einstein đã giải thích rằng thời gian thực tại có liên quan đến từng vật thể trong vũ trụ. Ngay cả các chuyên gia đồng bộ thời gian trên thế giới cũng biết rằng thời gian trong thế giới này được xử lý theo một cách ngẫu nhiên, do đó đồng hồ của chúng ta hoàn toàn không có khả năng đo được thời gian.

Rõ ràng, sự thay thế duy nhất cho chúng ta là hãy chìm vào một “ảo tưởng tạm thời” của sự vô tận này, và hãy tạm biết rằng có một không gian nơi quá khứ và tương lai của chúng ta vẫn luôn tồn tại.

Trên đây chỉ là một số ít vấn đề về thời gian, có lẽ chủ đề này sẽ mãi là một trong những ẩn đố lớn nhất của nhân loại.

Hoàng An (dịch và t/h)