Shishi-odoshi: Văn hóa ống tre Nhật Bản

Không ít người trong chúng ta biết đến và yêu thích đài phun nước ống tre, nhưng bạn có biết rằng nó có nguồn gốc từ Nhật Bản với tên Shishi-odoshi. Mang âm hưởng tinh thần wabi-sabi đặc trưng của người Nhật, đài phun nước này giúp xua tan cái oi bức của mùa hè bằng âm thanh róc rách mát lành.

Những khu vườn thiền Nhật Bản không thể thiếu tiếng nước từ vòi tre rót vào bồn đá róc rách của “Shishi-odoshi”. (Ảnh: Kilala)

Nếu có dịp tìm hiểu về những khu vườn thiền Nhật Bản, bạn sẽ thấy bên cạnh phần “nhìn” với nghệ thuật tạo hình cây cảnh và pha phối màu sắc sao cho tạo ra các mặt cắt 3 chiều chỉ trong một không gian cố định, người Nhật còn chăm chút cả phần “nghe” với những âm thanh của thiên nhiên được lồng ghép hết sức tinh tế.

Đó có thể là tiếng chim hót, tiếng cá quẫy đuôi đạp nước, tiếng lá rơi xào xạc,… và chắc chắn không thể thiếu tiếng nước từ vòi tre rót vào bồn đá róc rách của “Shishi-odoshi”.

Tên gọi “Shishi-odoshi – 鹿おどし” được ghép từ chữ “鹿 – shika” tức “con hươu/nai” và “威し – odoshi” tức “đe dọa, dọa nạt”. Ban đầu, Shishi-odoshi là loại vật dụng dùng để đánh động thú hoang, ngăn chúng xâm nhập và phá phách nương rẫy. Thông thường, Shishi-odoshi sẽ gồm 2 ống nước bằng tre và một bồn chứa nước bằng đá.

Nguyên lý hoạt động của cơ cấu này cũng rất đơn giản. 2 vòi nước ống tre được đặt lệch nhau, 1 ống cố định dùng đễ dẫn nước còn 1 ống được gác lên bệ đỡ sao cho có thể di chuyển lên xuống như một chiếc bập bênh.

Nước được dẫn từ sông suối sẽ đi qua ống nước đầu tiên và chảy vào miệng của ống thứ 2. Khi gần đầy tràn, trọng lực sẽ khiến cho ống thứ 2 ngả xuống và rót nước vào chiếc bồn đá bên dưới, đánh lên một tiếng “cạch” khô khốc đặc trưng. Khi đã rót hết nước, ống thứ 2 lại trở về vị trí như ban đầu, tiếp tục nhận nước từ ống thứ 1 và lặp lại vòng tuần hoàn này!

Ngày nay, Shishi-odoshi được sử dụng như một tiểu cảnh không thể thiếu trong những khu vườn Nhật hoặc vật dụng trang trí ngoài trời được cả người Nhật và người nước ngoài yêu thích.

Với hình dáng mộc mạc mang âm hưởng của tinh thần wabi-sabi đặc trưng của người Nhật Bản, Shishi-odoshi còn giúp xua tan cái nóng oi bức của mùa hè khi rót vào tai người nghe tiếng nước chảy róc rách mát lành.