Phong tục đón Tết Trung thu ở Việt Nam và trên khắp thế giới

Đối với người phương Đông, Trung thu là một trong hai lễ hội quan trọng nhất sau Tết âm lịch. Vì vậy không chỉ Việt Nam, nhiều quốc gia châu Á khác cũng tổ chức lễ hội này. Trong những ngày này các gia đình thường quây quần bên nhau, ăn bánh Trung thu, uống trà và ngắm trăng,…

Việt Nam – Tết Trung thu là của thiếu nhi

Trung thu ở Việt Nam là ngày Tết của thiếu nhi, gắn với truyền thuyết về Hằng Nga, Chú Cuội trông trăng. Các em nhỏ thường rước đèn ông sao, đeo mặt nạ và lập thành đoàn múa sư tử, đánh trống rất rôm rả.

Trong dịp này, người Việt thường bày bánh trái ra sân để cúng Mặt trăng. Riêng trẻ em rất háo hức chờ đón dịp Trung thu bởi đây là thời điểm các em được người thân mua cho nhiều đồ chơi, bánh kẹo. Có những loại bánh đặc trưng mà thường chỉ dịp Trung thu mới có như bánh dẻo, bánh nướng,… Đồ chơi truyền thống của trẻ em ngày xưa gồm đèn ông sao, đèn lồng, đèn kéo quân, đèn con giống,… và không đa dạng nhiều chủng loại, mẫu mã như hiện nay.

Ở nhiều nơi, Trung thu là dịp mở cuộc thi cỗ, thi làm bánh của các bà, các cô. Trẻ em sẽ rước đèn, thi hát trống quân. Khi trăng đã lên cao, các bé ngồi quây quần quanh mâm cỗ gồm nhiều loại bánh trái, hoa quả, cùng tham dự cỗ trông trăng và phá cỗ cho tới đêm khuya. Mâm cỗ trông trăng truyền thống của trẻ em Việt Nam thường có bánh nướng, bánh dẻo, chú chó làm bằng tép bưởi và một số loại quả đặc trưng của mùa thu như chuối, hồng ngâm, thị, na, mía,… Ở một số nơi người ta còn tổ chức múa lân, múa sư tử, múa rồng để các em vui chơi thoả thích.

Trung Quốc – Trung thu là tết Đoàn viên

Đối với người Trung Quốc, Tết Trung thu xuất hiện từ cách đây 3.000 năm và được tổ chức vào ngày 15/8 âm lịch. Vào cuối mùa thu hoạch, các gia đình mừng được mùa với một bữa ăn lớn gồm bánh trung thu nhân đậu đỏ hoặc hạt sen.

Trong phong tục của người Hoa, Tết Trung thu còn gọi là tết Đoàn viên. Đây là thời điểm mọi thành viên trong gia đình tụ họp với nhau. Bất cứ ai làm ăn xa xôi ở đâu, vào ngày này cũng trở về quê hương để gặp lại gia đình, họ hàng và cùng ăn bữa cơm đoàn viên.

Sau bữa cơm sum họp, các thành viên trong gia đình lại cùng nhau thưởng nguyệt (ngắm trăng) và ăn bánh trung thu dưới ánh đèn lồng lung linh. Một trong những hoạt động không thể thiếu được trong dịp Trung thu của người Hoa đó là rước đèn lồng và múa rồng lửa. Người dân tin rằng rồng lửa sẽ mang lại nhiều may mắn và an lành tới mỗi gia đình.

Nhật Bản – Lễ hội ngắm trăng

Lễ hội Trung thu được du nhập vào Nhật Bản bắt nguồn từ Trung Quốc từ hơn 1.000 năm trước. Nhưng khác với người dân Trung Quốc ăn bánh ngắm trăng thì người Nhật Bản lại ăn xôi nắm trong ngày tết Trung thu. Lễ hội Trung thu ngày Rằm tháng 8 Âm lịch được gọi là “thập ngũ dạ” (đêm mười lăm) hoặc “Trung thu danh nguyệt”(Trung thu trăng sáng).

Mặc dù, sau thời Minh Trị Duy Tân (khoảng cuối thế kỷ 19), Nhật Bản đã hủy bỏ nông lịch, đổi thành dương lịch, nhưng cho đến nay khắp nơi trên đất nước Nhật Bản vẫn còn gìn giữ tập tục ngắm trăng vào đêm Trung thu.

Trẻ em Nhật Bản rước đèn cá chép trong các hội ngắm trăng. Đứa trẻ nào cũng có đèn cá chép kể từ khi lọt lòng mẹ vì cá chép tượng trưng cho lòng can đảm, nhất là đối với các em trai. Truyền thuyết cho rằng cá chép là hiện thân của võ sĩ Samurai vì nó dám lội ngược dòng thác nước.

Theo truyền thống, để chuẩn bị cho đêm ngắm trăng, mọi gia đình đều dùng cỏ bông bạc để cắm thay hoa trong nhà. Mâm cỗ ngắm trăng gồm: bánh nhân táo, dưa hấu, hạt dẻ và các loại hoa quả khác được bày trên một bệ đứng hoặc bàn, đặt ở ngoài hiên nhà hoặc gần cửa sổ.

Tại Nhật Bản, người Nhật Bản lại cho rằng có Thỏ Ngọc sinh sống trên mặt trăng, vì vậy khi ngắm trăng thường tưởng tượng như đang thấy hình một chú thỏ đang ăn bánh bao, hoặc đang giã bánh Tsuki-Dango.

Hàn Quốc – Lễ hội mừng mùa bội thu và cảm tạ tổ tiên

Lễ hội vào dịp này ở Hàn Quốc được gọi là Chuseok hay Hangawi. Đối với người Hàn Quốc thì đây là một trong những lễ hội lớn nhất trong năm, cũng được diễn ra vào ngày 15/8 Âm lịch, đây là lễ hội mừng mùa bội thu và cảm tạ tổ tiên của người Hàn Quốc…

Đây cũng là một dịp để các thành viên trong gia đình được đoàn tụ và cùng nhau thưởng trăng và ăn tiệc, các gia đình bày bánh gạo có hình trăng lưỡi liềm được phủ rong biển, đỗ, lạc… bên ngoài và các loại thức ăn khác lên bàn thờ. Đây cũng là dịp mọi người tỏ lòng thành kính với tổ tiên. Họ thường tới thăm mộ tổ, dọn cây dại và làm sạch khu vực quanh mộ. Truyền thống này giống với nghi thức tảo mộ ngày tết Thanh minh.

Đài Loan

Ở Đài Loan, ngày tổ chức đêm rằm trung thu là ngày nghỉ lễ. Mọi người đón trung thu bằng các hoạt động nấu nướng ngoài trời. Thành phố Đài Bắc hiện có tới 11 công viên nằm bên cạnh sông hồ để phục vụ nhu cầu tổ chức trung thu của các gia đình, tại đây họ có thể nấu nướng, ăn uống và các gia đình có thể làm quen, chúc tụng nhau.

Triều Tiên – Lễ hội đêm Thu

Người Triều Tiên gọi Tết Trung thu là “Thu tịch tiết” (lễ hội đêm Thu). Các gia đình hấp bánh và mang biếu tặng cho nhau. Bánh có hình nửa vầng trăng, làm từ bột gạo, bên trong là nhân đậu, mứt, táo,…

Đến lúc trời sập tối, họ cùng nhau vừa thưởng nguyệt, vừa thi kéo co, vật, hoặc biểu diễn ca múa. Các cô gái trẻ mặc những trang phục đẹp lộng lẫy trong ngày lễ hội, vui vầy dưới gốc đại thụ, cùng chơi trò chơi đu dây,…

Singapore – Trung thu diễn ra sôi động

Tại đây, lễ đón Trung thu diễn ra rất sôi động. Tại quảng trường Sengkang, mọi người tập trung để trải nghiệm các trò chơi thú vị. Đây là dịp để cộng đồng người Hoa tại Singapore thể hiện góc văn hóa giàu có và đa dạng của mình tại khu Chinatown với những chiếc đèn lồng đầy màu sắc, các thành viên trong gia đình quây quần bên nhau, cùng chia sẻ niềm hạnh phúc bên những chiếc bánh thơm ngon và tách trà đậm đà.

Malaysia – Trung thu là mùa lễ hội

Những năm gần đây, vào dịp Trung thu, ở Malaysia ngoài lễ hội Bánh Trung thu (19-21/9) còn có lễ hội đèn lồng vào ngày 16/9. Dịp này, phố phường đều được trang trí bởi hàng trăm, hàng ngàn chiếc đèn lồng sặc sỡ. Đây là dịp để người dân Malaysia và du khách ra đường hòa mình vào không khí tưng bừng của ngày lễ.

Myanmar – Trung Thu rực rỡ ánh sáng khắp nơi

Ngày rằm trung thu ở Myanmar được gọi là “Lễ trăng tròn” hay “Tiết quang minh”. Đêm rằm, nhà nhà đều thắp đèn lồng để thành phố sáng rực, ánh sáng chiếu rọi khắp mọi nơi. Mọi người cũng thường xem biểu diễn kịch, nhảy múa, xem phim và nhiều hoạt động vui chơi náo nhiệt khác trong đêm lễ hội này.

Lào – Trung thu là lễ hội trăng phước lành

Người Lào gọi Tết Trung thu là lễ hội trăng phước lành, tất cả mọi người đều tụ tập bên gia đình, thưởng trà, ngắm trăng. Khi hoàng hôn buông xuống, các chàng trai cô gái nhảy múa, hát ca thâu đêm.

Campuchia – Trung thu là lễ “bái nguyệt tiết” (lễ hội vái lạy trăng)

Vào ngày 15, người Campuchia tổ chức lễ “bái nguyệt tiết” truyền thống. Sáng sớm hôm ấy, người ta bắt đầu chuẩn bị lễ vật cúng nguyệt, gồm hoa tươi, súp sắn, gạo dẹt, nước mía.

Buổi tối, mọi người đặt đồ cúng vào khay, đem để trên một chiếc chiếu lớn và ngồi chờ trăng lên. Khi Mặt trăng nhô lên đầu cành cây, mọi người thành tâm bái nguyệt, cầu xin ban phước. Sau đó, người già lấy gạo dẹt nhét vào miệng trẻ con để cầu viên mãn, điều tốt đẹp.

Thái Lan – Trung thu là “Tết cầu trăng”

Theo truyền thuyết của Thái Lan, vào đêm Rằm tháng Tám, bát tiên sẽ đi tới cung điện mặt Trăng để dâng lên Quan Thế âm Bồ Tát những chiếc bánh có hình quả đào và chúc thọ Người.

Bởi vậy, không giống như nhiều quốc gia châu Á khác, bánh Trung Thu ở Thái Lan có hình dạng giống quả đào và vào đêm Rằm, tất cả già trẻ, gái trai đều phải ngồi cầu nguyện và ban phước lành cho nhau trong lễ cúng trăng. Ở Thái Lan, bưởi có ý nghĩa tượng trưng cho sự viên mãn và xum vầy, vì vậy người Thái thường dùng bưởi trong ngày “ tết cầu trăng” với hy vọng sum họp và đủ đầy.

Tại các quốc gia khác, các khu phố Tàu (Chinatown) luôn chuẩn bị công phu cho hoạt động Trung thu hàng năm. Ngoài những hoạt động của các gia đình, người Hoa còn tổ chức các đêm diễn kịch trong các nhà hát truyền thống, và toàn bộ khu phố được trang hoàng rực rỡ bởi đủ các loại đèn. Ở khu Chinatown của Los Angeles, các sự kiện trong đêm Trung thu được phục vụ cho tất cả mọi người không kể người Hoa hay dân tộc khác, và tất cả đều miễn phí.

TinhHoa tổng hợp