Nhật “khóc ròng” vì nhiều nhà tù thành “trại dưỡng lão”

Là một trong những nước có người dân tuân thủ pháp luật nghiêm túc nhất thế giới, Nhật Bản có tỉ lệ tội phạm đáng ghen tị nhất, chỉ ở mức 49/100.000 người so với 698/100.000 người ở Mỹ. Thế nhưng đất nước này cũng đang đau đầu vì một thực tế rằng hàng loạt nhà tù ở nước này đang có nguy cơ trở thành “trại dưỡng lão”.

Trong khi các nước khác xây nhà tù kiên cố để không cho tù nhân thoát ra ngoài, Nhật Bản lại đối mặt với một thách thức còn lớn hơn, đó là làm sao thuyết phục được các phạm nhân của mình rời khỏi nhà tù.

Hàng loạt nhà tù ở Nhật Bản đang có nguy cơ trở thành “trại dưỡng lão”

Theo thống kê, Nhật Bản là nước có tỉ lệ tù nhân cao tuổi nhiều nhất thế giới, với 20% tù nhân nước này trên 60 tuổi, và số vụ công dân cao tuổi phạm tội đã tăng gấp 4 lần so với cách đây 20 năm. Chi phí tăng cao cho việc chăm sóc những tù nhân lớn tuổi này đã gây thêm sức ép đáng kể cho chính phủ của Thủ tướng Shinzo Abe, vốn đang phải đối mặt với khoản nợ quốc tế tương đương 240% GDP.

Tại nhà tù dành cho phạm nhân nữ ở Fukushima, số tù nhân hơn 60 tuổi chiếm tới 28%, và tù nhân lớn tuổi nhất là một cụ bà 91 tuổi, người liên tục phạm tội ăn cắp vặt để được vào tù, nơi bà có chỗ trú ngụ, thức ăn và điều kiện chăm sóc y tế miễn phí.

Một bữa ăn của các tù nhân Nhật Bản

Giáo sư Koichi Hamai, chuyên gia tội phạm học thuộc Đại học Ryukoku cho biết: “Dù hầu hết các nhà tù Nhật Bản hiện nay đều kém tiện nghi và không có hệ thống điều hòa hay sưởi ấm, nhưng chúng còn tốt hơn rất nhiều so với cuộc sống vất vưởng bên ngoài. Trong tù, các phạm nhân có bạn bè, thức ăn và được chăm sóc tốt hơn bên ngoài”.

Chính những lý do này đã biến nhiều nhà tù ở Nhật thành các “trại dưỡng lão”, nơi các giám thị trở thành điều dưỡng viên bất đắc dĩ. Tại nhà tù ở Fukushima, các giám thị phải thường xuyên thay bỉm và quần lót cho các cụ bà, tắm rửa cho họ và dìu họ đi dạo.

Theo quy định pháp luật Nhật Bản, những người tái phạm các hành vi ít nghiêm trọng (chẳng hạn như ăn cắp vặt) có thể phải ngồi tù đến 5 năm. Về mặt lý thuyết, để trừng phạt một người ăn cắp hộp cơm trị giá 183.000 đồng, chính phủ Nhật sẽ phải bỏ ra 2,9 tỉ đồng để nuôi người này trong tù trong 5 năm, cao gấp đôi số tiền phúc lợi mà một người bình thường được hưởng.

Nhiều giám thị đã trở thành những “điều dưỡng viên” bất đắc dĩ. Ảnh minh họa

Chính phủ Nhật Bản đã phải chi ra hơn 58.500 tỉ đồng để điều hành hệ thống nhà tù trong năm tài khóa 2014, khi một tù nhân ngốn tới 58,5 triệu đồng cho mỗi năm ngồi tù. Đa phần những người “vào tù ra tội” liên tục này là những người già không nơi nương tựa, không người thân thích hoặc người tàn tật.

Điển hình trong số này là một ông cụ 67 tuổi ở nhà tù Nagasaki ở Kyushu, người đang thụ án lần thứ 14 với tội danh móc túi. Ông này sẽ mãn hạn vào tháng 12 tới đây, nhưng các giám thị dự đoán rằng ông sẽ sớm trở lại, bởi ông không hề có gia đình, cũng không có nơi trú ngụ.

Các nhân viên xã hội cho biết tù nhân này bị bệnh béo phì, huyết áp cao, điếc và có vấn đề về nhận thức. Mỗi khi được ra tù, ông này lại đi ăn cắp hoặc móc túi để có tiền mua thức ăn, quần áo và đồ uống, để rồi chấp nhận ngồi tù để có cuộc sống thoải mái hơn.

Các tù nhân Nhật Bản trong giờ lao động

Hiện tượng tù nhân cao tuổi tăng vọt bắt đầu được dư luận Nhật Bản chú ý vào năm 2006, khi một cụ ông 74 tuổi thiêu rụi nhà ga xe lửa Tây Nhật Bản. Ông này mới được ra tù 8 ngày trước đó, và khai với cảnh sát rằng trong cơn đói khát, ông làm vậy để được vào lại nhà tù.

Thống kê của chính phủ Nhật Bản cho thấy mỗi năm nước này có 6.400 tù nhân mãn hạn, trong đó có tới 30% tái phạm và bị đưa trở lại nhà tù trong vòng 2 năm. Trong tình trạng chính phủ không đủ nguồn lực để tạo công ăn việc làm cho các tù nhân này sau khi mãn hạn, Nhật Bản sẽ còn phải đối mặt với thử thách này trong thời gian dài.