Nhận thức mới trong khoa học thần kinh: Nghiện không phải là một bệnh

Các mô hình chủ đạo được sử dụng trong điều trị nghiện dựa trên tiền đề rằng não người nghiện là có bệnh. Tuy nhiên, nhà thần kinh học, tâm lý học phát triển và từng là người nghiện ma túy Marc Lewis đã đưa ra một quan điểm mới về chủ đề nghiện, trong cuốn sách mới của mình “Sinh học của sự thèm muốn: Tại sao nghiện không phải là bệnh” – và tranh luận về những quan điểm chung.

Trong cuốn sách của mình, Lewis nói về nghiện từ một góc độ khác, dựa trên quan điểm khoa học và tiểu sử cá nhân để thách thức các mô hình hiện tại về nghiện – những thứ sử dụng một cách tiếp cận y tế để điều trị “bệnh” nghiện.

Thay vì hiểu nghiện là một loại bệnh, Lewis minh họa rằng:

Những thay đổi của bộ não xảy ra trong nghiện là kết quả của một kiểu học tập tăng tốc – một quá trình nhận thức tự nhiên.

Để minh họa cho ý tưởng này, bạn có thể sử dụng một kịch bản thường có của xã hội, chẳng hạn như trong tình yêu. Nếu bạn đang ở trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ lãng mạn, bạn sẽ rất tập trung vào những việc quan trọng khác, thường xuyên suy nghĩ về chúng.

Kết quả là, những đường mòn thần kinh (neural pathway) sẽ được tạo ra khi bạn học về chúng, ràng buộc và xây dựng một mối quan hệ với cá nhân này. Bạn có thể nói rằng bộ não của bạn đang trở thành dây thép để điều tiết mối quan hệ này trong cuộc sống của bạn. Và thời gian trôi qua, những con đường mòn này trở nên sâu sắc hơn giống như một liên kết được gắn vào, hay sự ràng buộc được hình thành. Quá trình này là rất tự nhiên và đóng một vai trò quan trọng trong xã hội con người.

Bộ não con người trong tình yêu! (Ảnh: Pixabay/CC0 Public Domain)

Do đó, khi mối quan hệ đi đến kết thúc, bạn cảm thấy bị tổn thương sâu sắc về sự mất mát và có một thứ gì đó mất đi trong một khoảng thời gian – đó là điều mà bộ não bạn tập trung vào đã không còn hiện diện nữa.

Tuy nhiên, như Lewis chỉ ra, về mặt sinh học nghiện là một quá trình rất tự nhiên vì sự sống còn và còn có những lý do riêng của nó. Mặt khác, nghiện cũng có thể gây hại nếu đối tượng của ham muốn là một chất, người hay thói quen có hại.

Nếu chúng ta nghĩ về sự phục hồi của các nạn nhân bị đột quỵ hay người lái xe taxi phải ghi nhớ các đường phố của những thành phố rộng lớn rực rỡ sắc màu mà không bị sai sót, chúng ta có thể thấy rằng não của chúng ta có khả năng thay đổi, thích nghi, và học theo những cách đáng kinh ngạc mà chúng ta nghĩ là không thể.

Khi khoa học phát triển sẽ phát hiện ra nhiều bí mật hơn về bộ não con người, chúng ta sẽ không nghi ngờ và bắt đầu hiểu về sự thông minh theo những cách mới.

Khoa học thần kinh là đem lại cho chúng ta những phương thức mới để nhìn lại chính mình, có thể chúng ta cần phải điều chỉnh lại mô hình hiện tại để phù hợp với những sự phát triển này. (Ảnh: Pixabay/CC0 Public Domain)

Điều tối quan trọng trong quan điểm này là, những người bị nghiện có thể cảm thấy được khích lệ khi biết rằng họ có thể nặn lại “bộ não nhựa” của họ và chiến thắng cơn nghiện. Mặc dù đây là một thách thức lớn cho tất cả chúng ta, và chưa bao giờ đơn giản – nó là một con đường mà bạn phải tự thân vận động.

Trong video này Marc Lewis thao luận tại sao nghiện hiện đang được xem là một căn bệnh trong giới y học, do sự thay đổi xảy ra ở bộ não.

Thanh Phong dịch từ Vision Times