Giải mã phiến đất sét tiết lộ hiểu biết phi thường của người Babylon

Các nhà khoa học Úc đã tìm cách giải mã của một phiến đất sét 3.700 năm tuổi bí ẩn của người Babylon. Kết quả tiết lộ, người Babylon đã nghiên cứu lượng giác đến cảnh giới thượng thừa trước người Hy Lạp cổ đại đến 1.500 năm.

Phiến đất sét Babylon này được gọi là Plimpton 322 – đây là bảng lượng giác lâu đời nhất và chính xác nhất theo kết quả nghiên cứu được công bố trong tuần này ở Historia Mathematica. Các nhà nghiên cứu tại Đại học New South Wales, Sydney nói rằng phiến đất sét này có thể đã được các nhà toán học sử dụng để tính toán góc khi thiết kế cung điện, đền, kim tự tháp và kênh. Khám phá này cho thấy những người Babylon cổ đại – chứ không phải người Hy Lạp – là người đầu tiên nghiên cứu lượng giác, nghiên cứu toán học về hình tam giác.

Plimpton 322 được phát hiện vào đầu những năm 1900 ở miền nam Iraq bởi nhà khảo cổ học nổi tiếng Edgar Banks – nhân vật làm nguồn cảm hứng cho tác phẩm Indiana Jones. Có niên đại từ năm 1822 – 1762 TCN, phiến đất sét này có khả năng bắt nguồn từ thành phố Larsa cổ đại của người Sumer. Phân tích từ nội dung của nó cho thấy người Babylon cổ đại biết về Định lý Pythagore từ lâu (trước cả thời đại của người Hy Lạp cổ đại) nhưng mục đích tạo ra phiến đất sét này vẫn còn là một bí ẩn.

Một lý thuyết được nhiều người ủng hộ cho rằng đây là một học cụ dùng để giảng dạy và kiểm tra các phương trình bậc 2. Tuy nhiên, nghiên cứu mới được tiến hành bởi các nhà khoa học Daniel Mansfield và Norman Wildberger xác nhận các dấu hiệu trên bảng như là một bảng lượng giác.

Sau khi tiến hành phân tích lịch sử về mục đích của chiếc phiến đất sét đặc biệt này, Mansfield và Wildberger đã xem xét kỹ hơn nó và các chữ khắc trên đó. Plimpton 322 có 4 cột và 15 hàng số. Quan trọng hơn, văn bản này được viết trong một hệ thống đánh số (hệ 60), còn được gọi là hệ thống giới tính (nó giống như phân chia 1 phút trên đồng hồ analog). 15 hàng của nó mô tả một chuỗi gồm 15 hình tam giác vuông góc, giảm đều theo độ nghiêng. Ngoài ra, cạnh trái của nó bị hỏng, có nghĩa là các bộ phận của Plimpton 322 bị thiếu.

Dựa trên nghiên cứu trước đây, Mansfield và Wildberger thấy rằng có 2 cột và 23 hàng bị thiếu – phiến đất sét ban đầu chứa 6 cột và 38 hàng. Phiến đất sét chứa một mẫu đặc biệt của các con số được gọi là bộ ba Pythagore. Điều này gợi ý rằng Plimpton 322 mô tả các hình dạng của các hình tam giác vuông bằng cách sử dụng một dạng lượng giác mới dựa trên tỷ số, chứ không phải là các góc hoặc hình tròn. Do đó, người ghi chép có thể sử dụng bảng để thực hiện nhiệm vụ phức tạp của việc tạo ra và phân loại các con số trên phiến. Họ có thể lấy một tỷ lệ đã biết của các cạnh của tam giác vuông để xác định hai tỷ lệ chưa biết khác.

Mansfield cho biết: “Không có gì nghi ngờ đây là một công trình toán học hấp dẫn thể hiện sự thiên tài”.

Thật là điên rồ, Plimpton 322 không chỉ là bảng lượng giác lâu đời nhất mà các nhà nghiên cứu nói đó là bảng chính xác nhất trong lịch sử. Và như đã nói, nó cũng viết lại lịch sử. Nhà thiên văn học Hy Lạp Hipparchus, sống khoảng 120 TCN, thường được coi là cha đẻ của lượng giác nhưng công trình nghiên cứu này có thể thay đổi nhận thức của nhân loại.

Wildberger nói: “Plimpton 322 có trước Hipparchus hơn 1.000 năm. Nó mở ra những khả năng mới không chỉ cho nghiên cứu toán học hiện đại mà còn cho giáo dục toán học. Với Plimpton 322 chúng ta thấy một hệ thống lượng giác đơn giản hơn, chính xác hơn, có lợi thế rõ ràng hơn so với hệ thống mà chúng ta đang sử dụng. Một kho báu của Babylon đã tồn tại nhưng đây chỉ là một phần nhỏ trong số những gì họ đã nghiên cứu. Thế giới hiện đại phải công nhận rằng nền văn hóa toán học cổ đại nhưng rất tinh vi này có nhiều điều để dạy chúng ta”.

>>>Bảo tàng lâu đời nhất thế giới thuộc về người Babylon

>>>Tháp Etemenanki: “Nấc thang lên thiên đường” của người Babylon cổ đại

Theo Genk