Những câu chuyện bí ẩn về Ai Cập cổ đại

Đôi mắt trong bức họa đi kèm xác ướp Fayum được cho là ẩn giấu những câu chuyện bí ẩn li kỳ về người từng sống tại Ai Cập cổ đại.

Những bức họa chôn kèm xác ướp Fayum nổi tiếng thời Ai Cập và Hy Lạp-La Mã cổ đại chứa đựng nhiều điều bí ẩn và là thứ rất quan trọng khi chôn cùng với người chết. Những bức họa chân dung tuyệt vời này được chuẩn bị giúp cho cuộc sống ở thế giới bên kia của con người.

Cụm từ “Chân dung xác ướp Fayum” là một cái tên hiện đại được gán cho các bức chân dung thực tế có niên đại từ thời kỳ giáo hội thiên chúa hoặc thời kỳ Hy Lạp-La Mã của Ai Cập, chính xác là vào khoảng giữa thế kỷ 1 TCN đến thế kỷ 1 SCN. Nhiều ví dụ về những bức tranh này đến từ lưu vực Fayum, Hawara.

Phong cách của những bức tranh có liên quan đến phương pháp mô tả hình tượng giáo hội địa phương, một phương pháp còn được tiếp diễn trong giai đoạn Đế chế Byzantine. Các bức chân dung được thực hiện trên những tấm gỗ hoặc bìa các tông và sử dụng keo hoặc vẽ bằng sơn dầu. Các nhà nghiên cứu nói rằng những bức tranh này thường được tạo ra trước khi người nào đó qua đời, mặc dù trong một số trường hợp, nó phải được làm một cách gấp gáp theo mẫu của người đã chết.

Nhiều trong số những bức tranh được biết đến sớm nhất phát hiện vào năm 1887 bởi nhà nghiên cứu nổi tiếng người Anh – William Flinders Petrie. Petrie đang tìm kiếm lối vào kim tự tháp của pharaoh Amenemhat III (c 1855 – 1808 TCN). Thay vì tìm ra cấu trúc này, ông lại tìm thấy một nghĩa trang La Mã khổng lồ.

Khi nhà khảo cổ học bắt đầu vệ sinh xác ướp, ông đã phát hiện ra các bức chân dung của những người qua đời từ nhiều thế kỷ trước đó. Petrie đã thật sự choáng ngợp. Ông kể: “Có một bức miêu tả phần đầu tuyệt đẹp của một cô gái trong sắc xám mềm mại, theo phong cách và kiểu dáng hoàn toàn cổ điển. Một bức khác miêu tả một người phụ nữ trẻ đã lập gia đình khoảng 25 tuổi có dáng vẻ ngọt ngào nhưng trang nghiêm, với nhiều nét đẹp và một làn da mịn màng. Cô đeo hoa tai ngọc trai và một sợi dây chuyền vàng”.

Nhân vật trong những bức chân dung

Số lượng các xác ướp được tìm thấy cùng với những bức chân dung chi tiết là rất ấn tượng. Đến nay người ta đã tìm thấy khoảng 900 xác ướp được bảo quản tốt cùng với các bức tranh miêu tả chân dung họ rất đẹp và có chất lượng cao. Chúng là một phần của các bộ sưu tập tại bảo tàng trên toàn thế giới. Việc phân tích các bức chân dung và các xác ướp của những chân dung này cho phép các nhà nghiên cứu có thể phục hồi một số câu chuyện về những người bình thường sống cách đây nhiều thế kỷ.

Trong suốt lịch sử của Ai Cập cổ đại, các phương pháp và thực hành ướp xác đã từng thay đổi một vài lần. Do sự thay đổi trong phong cách nghệ thuật và sở thích xã hội, các phương pháp chuẩn bị cho con người qua thế giới vĩnh cửu bên kia cũng bị thay đổi theo. Trong giai đoạn cuối của Ai Cập cổ đại, rất nhiều người đã không sử dụng những món đồ chôn cất truyền thống. Trên các quan tài bề ngoài có vẻ tương tự như nhau, họ bắt đầu tạo ra những bức tranh. Bản thân quá trình ướp xác đã không còn hoàn hảo, nhưng cát sa mạc vẫn bảo quản những nghĩa địa gần như nguyên hình dáng của nó.

Hầu hết những người tạo dáng để chụp chân dung đều muốn mình trông thật quyến rũ ở thế giới bên kia. Họ thường là một bộ phận tầng lớp thượng lưu trong xã hội. Những họa tiết mà các họa sĩ vẽ cho phép các nhà nghiên cứu khám phá được nhiều điều về thời trang quần áo, kiểu tóc, và đồ trang sức trong giai đoạn này. Hơn nữa, các nhà nghiên cứu cho rằng truyền thống chôn cất của xã hội này là một sự pha trộn giữa ảo tưởng và niềm tin của người Ai Cập về thế giới bên kia. Dường như những kiểu chôn cất này đã kết thúc dưới thời kỳ Kitô giáo.

Nhiều gương mặt trong những bức chân dung Fayum được cho là trông giống người Hy Lạp hơn là người Ai Cập. Được biết, dân số Fayum đã bùng nổ trong giai đoạn Ptolemaic (332-30 TCN) do nhiều cựu binh Hy Lạp định cư ở đó. Tuy nhiên, thông tin này xuất phát từ những người La Mã, và họ đã phân loại người dân gốc Ai Cập là “người Ai Cập”, và những người khác là “người Hy Lạp”.

Bệnh thần kinh của người dân Fayum

Các bức chân dung trong nghĩa địa Fayum vẫn mê hoặc các nhà nghiên cứu. Ví dụ, một dự án khoa học dẫn đầu bởi O. Appenzeller, JM Stevens, R. Kruszynski, và S. Walker đã chứng minh rằng những bức chân dung có thể phơi bày nhiều thông tin hơn. Họ đã kiểm tra 200 bức chân dung xác ướp màu sắc. Các nhà nghiên cứu sử dụng phương pháp paleoneurology lâm sàng, một phương pháp rất hiếm khi được sử dụng trong nghiên cứu khảo cổ học pháp y cổ đại. Với phương pháp này, họ có thể tìm ra những xác ướp bị mắc căn bệnh thần kinh.

Các nghệ nhân thời xưa tài tình đến mức họ có thể mô tả các căn bệnh bằng cách sử dụng sơn màu trắng trong mắt những người mà họ miêu tả. Việc phát hiện ra bệnh thần kinh hoàn toàn có thể được thực hiện bằng cách xem xét kỹ những bức chân dung xác ướp Fayum. Các nhà nghiên cứu tiến hành đo 32 chiếc hộp sọ được khai quật tại Hawara với những tấm chân dung và họ đã cho rằng có khả năng tồn tại bệnh thần kinh. Bằng cách phân tích cụ thể màu sơn trắng được sử dụng trong mắt của các chân dung, họ đã phát hiện ra rằng một số người có thể mắc chứng động kinh khu trú, chứng đau nửa đầu liệt nửa người, rối loạn chức năng hệ thống thần kinh tự trị. Việc kiểm tra các xác ướp đã khẳng định rằng hai người đã mắc chứng teo nửa mặt (hội chứng Parry-Romberg), ba người khác có những sai lệch trục thị giác (tropia), và một người có đồng tử hình bầu dục (corectopia).

Những khuôn mặt xinh đẹp đến từ quá khứ

Khuôn mặt và những đôi mắt được phác họa của những người đàn ông, phụ nữ và trẻ em tiếp tục được cả thế giới nhìn ngắm. Một số trong số đó có vẻ như muốn chia sẻ điều gì đó với các xã hội hiện đại ngày nay. Họ như thể là các sứ giả đến từ thời cổ đại. Một số trong số họ cầm những món đồ yêu thích trong bàn tay hoặc diện những chiếc dây chuyền đắt tiền xung quanh cổ. Trên thực tế, một số các món đồ này cũng đã được phát hiện giữa các lớp vải cuốn trên xác ướp.

Chân dung Fayum là những bức tranh xác ướp cuối cùng đóng vai trò như một tấm vé để sang thế giới bên kia cho những người Ai Cập cổ đại. Những người này tin rằng họ sẽ có mặt trên bức chân dung của họ trong cuộc sống vĩnh cửu ở thế giới bên kia, nhưng những bức tranh cũng đã trở thành một nguồn gốc đầy ấn tượng đối với các nhà nghiên cứu hiện đại về cuộc sống và cái chết của người xưa.

Theo minhbao