Donald Trump công nhận Việt Nam là nước phát triển, chính thức xóa bỏ ưu đãi

Mới đây, hôm 11/2, Cơ quan Đại diện thương mại Mỹ (USTR) đã thông báo, Mỹ thu hẹp danh sách các nước đang phát triển và kém phát triển để giảm ngưỡng kích hoạt các cuộc điều tra của Mỹ về việc ‘liệu các nước này có gây tổn hại tới các ngành công nghiệp Mỹ với việc trợ cấp xuất khẩu không công bằng hay không’. Điều này đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ xóa bỏ ưu đãi của WTO với nhiều nước, trong đó có Việt Nam. 

Với hành động này, Mỹ đã loại bỏ các ưu đãi đặc biệt dành cho một loạt các nền kinh tế tự nhận là “đang phát triển”, bao gồm: Việt Nam, Albania, Argentina, Armenia, Brazil, Bulgaria, Cộng hòa Kyrgyz, Moldova, Montenegro, Trung Quốc, Hong Kong, Hàn Quốc, Indonesia, Malaysia, Singapore, Thái Lan, Ấn Độ, Colombia, Costa Rica, Georgia, Kazakhstan, Bắc Macedonia, Romania, Ukraine, và Nam Phi.

Cơ quan Đại diện thương mại Mỹ (USTR) cho hay, việc thay đổi phương pháp đánh giá các quốc gia đang phát triển có liên quan đến điều tra để đánh thuế chống bán phá giá là quyết định cần thiết, vì bộ tiêu chuẩn trước đây của Mỹ được thiết lập từ năm 1998 đến nay đã không còn phù hợp nữa.

Với động thái này, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã phản ánh rõ sự thất vọng của mình khi mà các nền kinh tế lớn như Trung Quốc và Ấn Độ lại được hưởng các lợi ích thương mại và ưu đãi dành cho các quốc gia ‘đang phát triển’ tại Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).

Động thái này cũng đánh dấu việc Mỹ từ bỏ chính sách thương mại đã có từ 2 thập kỷ qua liên quan đến các quốc gia đang phát triển, và có thể dẫn đến các hình phạt nghiêm khắc hơn đối với 1 số nước xuất khẩu hàng đầu thế giới, trong đó có Việt Nam.

Trước thông báo của Cơ quan Đại diện thương mại Mỹ (USTR), các quốc gia có trong danh sách như: Brazil, Singapore và Hàn Quốc, đã chủ động đồng ý từ bỏ quyền của các nước đang phát triển trong các cuộc đàm phán thương mại trong tương lai với Mỹ.

Trong khi đó, Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Phi và 1 số thành viên khác phản đối, các quốc gia này cho rằng, cần phải duy trì quyền tự quyết về xác định tình trạng của mình, điều này giúp tốt nhất để đạt được các mục tiêu của WTO. 

Theo thỏa thuận về trợ cấp và các biện pháp đối kháng trong WTO cho thấy, nếu bất kỳ quốc gia nào trợ cấp cho sản xuất với mức hơn 1% giá thành thì các thành viên khác của Tổ chức có thể bắt đầu điều tra và đưa ra các hình thức đối phó. 

Tuy nhiên, đối với các nước đang phát triển, các quy tắc của WTO dành ưu đãi hơn, với ngưỡng ưu đãi được phép là 2% giá thành sản phẩm. 

Ưu đãi đặc biệt của WTO đối với các nước đang phát triển duy trì khả năng cạnh tranh của các sản phẩm của các nước này trên thị trường thế giới, đồng thời kích thích thương mại, từ đó  vượt qua sự nghèo đói và phát triển nền kinh tế quốc gia.

Trong chuyến thăm Thụy Sĩ vào tháng trước, ông Trump cho rằng WTO đã không đối xử công bằng với nước Mỹ.

“Trung Quốc được coi là 1 quốc gia đang phát triển. Ấn Độ được coi là 1 quốc gia đang phát triển. Chúng tôi không được coi là 1 quốc gia đang phát triển. Theo tôi, Mỹ cũng là 1 quốc gia đang phát triển”, Tổng thống Trump cho hay.

Từ trước đó, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã tìm cách chấm dứt những ưu đãi đặc biệt này theo một số tiêu chí nhất định, như những quốc gia là thành viên của các tổ chức kinh tế toàn cầu như: Nhóm G20, OECD hoặc những quốc gia được Ngân hàng Thế giới xếp vào nhóm thu nhập cao.

Vào tháng 7/2019, Tổng thống Trump đã đưa ra một bản ghi chú yêu cầu Đại diện Bộ Thương mại Mỹ – ông Robert Lighthizer hướng tới việc hạn chế số lượng các quốc gia được coi là các quốc gia đang phát triển.

“Mỹ buộc phải hành động đơn phương”, Tổng thống Donald Trump cho biết.

Mới đây, vào ngày 11/2, trao đổi với phóng viên, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương cho biết, “rất lấy làm tiếc” vì phía Mỹ sẽ không còn dành các ưu đãi về thuế quan cho những quan hệ thương mại với Việt Nam. Không những vậy, Việt Nam còn cần tránh việc bị điều tra chống bán phá giá từ phía Mỹ và các nước khác. 

Để làm được điều này, Việt Nam cần phải kiểm soát rất kỹ các hàng hóa xuất sang Mỹ, bởi có nguy cơ 1 số công ty của Trung Quốc sẽ chuyển công đoạn lắp ráp hàng hóa, sản phẩm sang Việt Nam để có mác là ‘Made in Vietnam’ thay vì ‘Made in China’,  như vậy họ lại tránh được thuế quan. 

Từ Nguyên (t/h)