Đế chế La Mã cổ đại xây kim tự tháp Ai Cập để làm gì?

Khi đến Rome, nơi từng là thành trì của Đế chế La Mã cổ đại, với những cung điện nguy nga, đấu trường hùng vĩ và Khải Hoàn môn tráng lệ. Bạn cũng sẽ rất ngạc nhiên khi thấy có hai Kim tự tháp được xây dựng tại Rome. Mục đích của những Kim tự tháp này là gì? Ai đã xây dựng nó?

Đại kim tự tháp Giza chắc chắn là một trong những biểu tượng nổi tiếng nhất của Ai Cập cổ đại. Tuy nhiên, những kim tự tháp tương tự được tìm thấy rải rác khắp Ai Cập và còn xa xưa hơn. Những Kim tự tháp mang phong cách Ai Cập đã được tìm thấy ở phía Nam biên giới ngày nay của Sudan. Những kim tự tháp này được vua của Vương quốc Kush xây dựng. Vào năm 30 TCN, Ai Cập đã trở thành một tỉnh của Đế chế La Mã, và người La Mã thậm chí đã tiến hành cuộc viễn chinh quân sự vào lãnh thổ của người Kush vào năm 23 TCN. Có thể sự gặp gỡ với các kim tự tháp Ai Cập hay kim tự tháp nền văn minh Kush đã ảnh hưởng đến cấu trúc xây dựng của Kim tự tháp Cestius tại một trong những nơi hầu như không thích hợp với nó, thành Rome.

Kim tự tháp Cestius không phải là kim tự tháp phong cách Ai Cập đầu tiên ở Rome, mà còn có ‘Kim tự tháp Romulus’. Một cách tình cờ, trong suốt thời Trung Cổ, kim tự tháp Cestius được gọi là ‘kim tự tháp Remus’, và người ta tin rằng hai kim tự tháp này là hầm mộ của những người sáng lập huyền thoại của thành Rome.

‘Kim tự tháp Romulus’ lớn hơn nằm ở giữa tòa thánh Vatican và Lăng Hadrian (còn được gọi là Lâu đài của thần thánh); Kim tự tháp này đã từng bị tháo dỡ một vài lần trong suốt thế kỷ 16 vì người ta có thể lấy đá cẩm thạch của nó xây dựng Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô.

Kim tự tháp Cestius được xây dựng trên đường Via Ostiensis khoảng giữa năm 18 và 12 TCN. Kim tự tháp có trung tâm làm bằng bê-tông với bên ngoài phủ bằng gạch, lớp ngoài cùng được che phủ bằng đá cẩm thạch Luni. Nền của kiến trúc hình vuông có cạnh dài 29,5m, chiều cao là 36,4 m. Trong Kim tự tháp là một phòng chôn cất hình vòm khoảng 23 mét vuông và được xây bịt lại theo phong tục của người Ai Cập vào thời điểm chôn cất. Trong suốt thế kỷ 3 SCN, kim tự tháp được nối liền với bức tường thành được gọi là Aurelian Walls. Một trong những cửa ngõ phía Nam, tường thành Porta San Paolo chỉ cách công trình này vài bước chân.

Danh tính của kim tự tháp này sau đó bị chìm vào quên lãng, và chỉ được tái phát hiện trong những năm 1600. Trong thời gian này, kim tự tháp đã được phục hồi, và những dòng chữ khắc trên bề mặt của nó đã được phát hiện. Theo những dòng chữ được khắc trên mặt Đông và mặt Tây của Kim tự tháp, công trình này được xây dựng làm hầm mộ cho một người đàn ông tên là Gaius Cestius Epulo, con trai của Lucius, thuộc bộ lạc Pobilia.

Mô tả cũng đề cập rằng Cestius là một pháp quan, một vị quan có chức trách bảo vệ dân nghèo, và một thành viên của một đoàn thể thầy tu Epulones (một đoàn thể các thầy tu có trách nhiệm chuẩn bị tiệc thể hiện sự tôn kính đối với những vị thần). Một dòng chữ thứ 2 công bố việc xây dựng công trình này được hoàn thành trong 330 ngày.

Một điều nổi bật là kim tự tháp Cestius dốc và nhọn hơn so với những kim tự tháp ở Ai Cập. Điều này được sử dụng để giải thích sự hiện diện của hình ảnh kim tự tháp dốc và nhọn trong nghệ thuật hội họa Trung cổ và Thời kỳ Phục Hưng miêu tả quang cảnh Ai Cập cổ đại. Người ta cho rằng kim tự tháp duy nhất mà các họa sĩ châu Âu có thể nhìn thấy vào thời đó là kim tự tháp Cestius, và họ đã sử dụng nó như một hình mẫu. Trong khi đó, có thể Cestius và những kiến trúc sư của mình đã sai về độ dốc của Kim tự tháp, cũng có thể kim tự tháp này đã dựa trên hình mẫu kim tự tháp nền văn hóa Kush, những cái mà dốc hơn và nhọn hơn so với những kim tự tháp của người Ai Cập.

Trong suốt thời kỳ Grand Tour (Giai đoạn mà các quý tộc châu Âu đi du lịch khắp nơi để mở rộng hiểu biết), kim tự tháp Cestius là một địa điểm phải tham quan, và nó đã truyền cảm hứng cho các nhà văn như Percy Bysshe Shelley (một cách tình cờ, tro hỏa táng ông được chôn cất tại Nghĩa trang Tin lành gần đó) và Thomas Hardy. Nhiều thế kỷ qua, kim tự tháp Cestius đã bị hư hỏng do nhiều yếu tố. Việc khôi phục chủ yếu đầu tiên được thực hiện trong những năm 1600, và sự phục hồi phòng chôn cất được thực hiện trong năm 2001. Trong năm 2011, việc phục hồi thêm nữa đã được công bố, và nguồn tài trợ gồm một triệu Euro được một doanh nhân Nhật Bản quyên tặng. Với công việc được tiến hành như trên, rất có thể Kim tự tháp Cestius có thể vẫn đứng vững trong thời gian dài sắp tới.

Thanh Phong, dịch từ Ancient Origins