Đàn ông sẽ không tuyệt chủng

Một cặp nhiễm sắc thể giới tính. Ảnh: Sebastian Kaulitzki & Shutterstock.

Ngày xửa ngày xưa, nhiễm sắc thể giới tính Y (giống đực) trông giống hệt nhiễm sắc thể giới tính X. Cả hai đều có hình dạng của nhiễm sắc thể X và rất tương hợp nhau. Giống như những cặp nhiễm sắc thể bình thường khác, hai nhiễm sắc thể giới tính này hoán đổi gen khi cần thiết để sửa chữa DNA và tránh những đột biến có hại.

Nhưng sau đó, khoảng 166 triệu năm trước, một số lớn nhiễm sắc thể Y trong một loài thú có vú tổ tiên của chúng ta đã tự lộn ngược. Nó biến đổi tới nỗi nhiễm sắc thể X không còn tương hợp với nó nữa, và chúng không còn có thể hoán đổi gen. Nó bắt đầu tiếp nhận đột biến và mất dần gen, cho tới khi có hình dạng đặc trưng của một nhiễm sắc thể Y.

Ở con người, nhiễm sắc thể Y chỉ còn khoảng 19 trong 180 gen gốc giống với nhiễm sắc thể X. Dựa trên tỷ lệ mất gen đó, các nhà gen học đã dự đoán rằng nhiễm sắc thể Y sẽ mất gen cuối cùng trong 4,6 tỉ năm nữa.

Tuy nhiên, Jennifer Hughes tại Viện Whitehead, bang Massachusetts, Mỹ và các đồng nghiệp của bà đã khảo sát nhiễm sắc thể giới tính Y loài khỉ macaque vốn phân rẽ ra với con người vào khoảng 25 triệu năm trước.

Họ phát hiện nhiễm sắc thể Y của loài khỉ này chứa 20 gen tương hợp với nhiễm sắc thể X và 19 trong số đó là gen con người. Điều này gợi ý rằng nhiễm sắc thể Y của con người đã chỉ mất 1 gien từ khi con người và khỉ macaque vẫn chia sẻ chung một tổ tiên.

Hughes cho biết trên NewScientist: “Chúng tôi cuối cùng đã có những dữ liệu thu thập được giúp chỉ ra rằng nhiễm sắc thể Y đã giữ nguyên trong vòng khoảng 125 triệu năm qua. Sự mất gien của nhiễm sắc thể Y hầu hết xảy ra ngay sau khi nó dừng tái kết hợp với nhiễm sắc thể X.”

Số 19 gen tồn tại này có thể có chức năng sinh học thiết yếu và sẽ không mất đi trong tương lai trước mắt. Tức là nhiễm sắc thể Y sẽ không biến mất, bà Hughes cho hay.

Đinh Đồng