Chuyện thi cử thời xưa: Tại sao thí sinh thường phải tắm trước khi vào phòng thi?

Vào thời xưa, để có được tiền đồ, thay đổi vận mệnh của bản thân và cả gia đình, người ta chỉ có thể dựa vào việc “thi cử định đoạt cuộc đời”. Vì thế, người xưa xem trọng việc thi cử không hề thua kém hiện nay.

Thi cử thời xưa cũng rất tốn tiền

Trong nhiều bộ phim điện ảnh và truyền hình, các tú tài nghèo gặp được những quý nhân xem trọng họ nên hỗ trợ vật chất, tiền bạc cho họ, sau khi thi cao trung xong sẽ quay về báo ân. Có thể thấy rằng chi phí thi cử thời xưa cũng rất nặng nề đối với một gia đình bình thường.

Đầu tiên là lệ phí thi. Vào năm 850, thí sinh Lưu Thuế đã viết một bài văn về nỗi khổ của việc đi thi: “Nhà ở phương Nam Cửu Khúc, đến Trường An gần bốn nghìn dặm. Dưới gối không không được nâng đỡ, tứ phía không có người thân. Một ngày đi sáu mươi dặm, đường đi và về mất đến cả nửa đời, mất ba tháng mới đến nơi, còn lại thức ăn, quần áo cho hai tháng. Nhỡ mà bị bệnh còn phải chịu mưa gió, chẳng phải là quá hỗn tạp hay sao! Là mưa gió khiến tóc bạc trắng, ruộng vườn trở nên hoang tàn”.

“Đường đi và về mất đến cả nửa đời” mà Lưu Thuế viết tuy nói đến sự cay đắng của quá trình đến nơi thi cử, nhưng cũng phản ánh áp lực kinh tế nặng nề. Suốt nửa năm chẳng những không có thu nhập mà tiền xe ngựa, nơi ở, ăn uống cũng là một khoản rất lớn.

Ngày xưa đi thi còn một số khoản tiền phải chi nữa, mỗi cuộn giấy mà thí sinh dùng đều phải tự trả, lại thêm một vài dụng cụ thi khác nữa như dầu, nến, nước, than, thức ăn, quần áo v.v… cộng tất cả vào là một khoản không hề nhỏ.

Tắm trước khi thi phòng gian lận

Để đề phòng gian lận trong thi cử, ngày xưa cũng có những biện pháp nghiêm ngặt… Tắm từng là cách quan trọng để đề phòng gian lận khi thi cử. “Kim Sử” có ghi chép, ngày xưa trước kì thi, các thí sinh đều phải bị binh lính không biết chữ lục soát người. Sau đó có người chỉ ra rằng “tuy việc kiểm tra phải rất nghiêm ngặt, nhưng đến mức kéo áo, xem tai xem mũi, vậy thì hơi quá đáng, rõ ràng thiếu tôn trọng các sĩ tử!”. Dần dần, họ kiến nghị lên nhà vua “sử dụng cách bảo các sĩ tử đi tắm, các quan có thể soát quần áo kĩ hơn, vừa có thể phòng gian lận, lại vừa không thất lễ” và điều này đã được chấp nhận. Thông qua việc tắm và nộp quần áo theo quy định trước khi thi, vừa có thể phòng gian lận, vừa không “thất lễ”, cách này rất hợp lý.

Các triều đại luôn nghiêm khắc cấm hiện tượng gian lận trong thi cử. Đặc biệt là đến thời nhà Thanh, việc gian lận ngày càng nhiều, để phòng tránh việc này, hoàng đế nhà Thanh chẳng những quy định rất kỹ càng về trang phục và những vật dụng cần dùng mà thí sinh mang theo, mà còn ban lệnh kiểm tra, khám xét nghiêm ngặt. Tất cả các sĩ tử đều phải bị khám người, ngay cả búi tóc trên đầu thí sinh cũng phải tháo ra để kiểm tra, thậm chí còn phải kiểm tra cả mông. Thế nhưng dù có nghiêm ngặt đến mấy thì việc gian lận đôi khi vẫn xảy ra.