Chiếc vòng 40.000 năm tuổi được làm bởi chủng người thông minh hơn “người hiện đại”

Có niên đại từ 40.000 năm, thời điểm người tiền sử Denisovan tồn tại, một hình ảnh mới về chiếc vòng đeo tay đã cho thấy vẻ đẹp và sự khéo léo của đồ trang sức thời tiền sử.

Đó là một cổ vật tinh tế bằng đá xanh được đánh bóng và dành cho một phụ nữ rất quan trọng hay những đứa trẻ vào những dịp đặc biệt. Tuy nhiên, nó không phải là vật phẩm trang sức hiện đại thời thượng mà là vòng đeo tay bằng đá lâu đời nhất trên thế giới, có niên đại cách đây khoảng 40.000 năm.

Được khai quật ở vùng Altai, Siberia vào năm 2008, sau khi phân tích chi tiết các chuyên gia Nga giờ đây đã chấp nhận độ tuổi ấn tượng này.

Hình ảnh mới cho thấy nhiều mảnh đồ trang sức với vẻ đẹp rực rỡ, các nhà khoa học kết luận rằng nó được tổ tiên của con người làm ra, đó là người Denisovan. Điều này cho thấy mức độ thông minh vượt bậc của chủng người này so với những hình dung trước đây.

‘Cái vòng tay thật tuyệt vời, dưới ánh nắng nó phản chiếu ánh sáng mặt trời, vào ban đêm dưới ngọn lửa nó ánh lên một màu xanh lá cây‘, Anotoly Derevyanko, Viện trưởng Viện Khảo cổ học và Dân tộc học ở Novosibirsk, một phần của chi nhánh tại Siberian của Viện Hàn lâm Khoa học Nga.

“Người ta không chắc là liệu nó có phải là một đồ trang sức sử dụng hằng ngày hay không. Tôi thì tin rằng chiếc vòng tay xinh đẹp và rất mỏng manh này chỉ được mang vào một dịp đặc biệt”.

Vòng tay được tìm thấy bên trong hang động Denisova nổi tiếng, nằm ở dãy núi Altai. Cổ vật này nổi tiếng trong ngành cổ sinh vật học vì nó thuộc niên đại người Denisovan, một chủng người Altaiensis, đã tuyệt chủng và khác biệt về mặt di truyền so với người Neanderthal và người hiện đại.

Được làm từ khoáng vật clorua, vòng đeo tay được tìm thấy trong cùng tầng đất với hài cốt của người tiền sử và được cho là thuộc về họ.

Điều khiến khám phá trở nên nổi bật là công nghệ sản xuất này chỉ phổ biến vào khoảng thời gian sau đó, chẳng hạn như vào thời đại Đồ Đá Mới. Thật vậy, người ta không hiểu rõ người Denisovan làm như thế nào để tạo ra những vòng đeo tay tinh xảo như thế.

Viết trên tạp chí Novosibirsk, mục Khoa học đầu tay, Tiến sĩ Derevyankoi cho biết: “Đã tìm thấy hai mảnh vỡ của chiếc vòng tay có chiều rộng 2,7 cm và độ dày 0,9 cm. Đường kính ước tính là 7 cm. Gần một trong những vết nứt là một lỗ khoan có đường kính khoảng 0,8 cm. Nghiên cứu chúng, các nhà khoa học khám phá ra rằng tốc độ quay của cái khoan là khá cao, dao động là tối thiểu, và có thể thích hợp khi khoan liên tục với một dụng cụ. Đó là công nghệ phổ biến mới xuất hiện gần đây”.

“Các bậc thầy cổ đại có kỹ thuật tay nghề cao trước đây được nhìn nhận không phải là đặc điểm đặc trưng của thời đại Đồ Đá Cũ, như dùng khoan để tạo tác, hay cái dũa khoan bằng gỗ, mài và đánh bóng với một dây da và có nhiều mức độ thuộc da khác nhau“.

Khoáng vật clorua không được tìm thấy trong vùng lân cận các hang động và được cho là đến từ một nơi cách đó ít nhất 200km, đây trở thành vật liệu có giá trị vào thời đó.

Tiến sĩ Derevyanko cho biết chiếc vòng tay này đã bị hư hại, có cả vết trầy xước và dấu vết va chạm có thể nhìn thấy mặc dù một số vết trầy xước đã được đánh bóng bằng giấy. Các chuyên gia cũng tin rằng các mảnh đồ trang sức có họa tiết khác để làm nó đẹp hơn.

“Cạnh chiếc lỗ trên mặt ngoài của chiếc vòng tay có thể nhìn thấy rõ ràng một vùng rất bóng láng, dấu hiệu này cho thấy việc tiếp xúc với một số vật hữu cơ mềm”, Tiến sĩ Derevyanko nói. ‘Các nhà khoa học đã cho rằng đó là một loại dây đeo bằng da duyên dáng, và khá nặng. Vị trí của phần được đánh bóng giúp dễ dàng xác định ‘đầu’ và ‘cuối’ của vòng đeo tay, và nó đã được đeo bên tay phải”.

Nằm bên cạnh sông Anuy, khoảng 150km về phía Nam của Barnaul, hang Denisova là điểm thu hút khách du lịch nổi tiếng, nơi đây đóng một vai trò quan trọng trong ngành cổ sinh vật học. Trong nhiều năm qua, một số hài cốt đã được tìm thấy ở đây, bao gồm cả một loài động vật đã tuyệt chủng như voi ma mút lông mịn. Tổng số có dấu hiệu của 66 loài động vật có vú khác nhau và 50 loài chim đã được phát hiện bên trong.

Khám phá thú vị nhất là hài cốt của người Denisovan, một loài người xuất hiện vào 600.000 năm trước và có đặc điểm khác với cả giống người Neanderthal và người hiện đại.

Năm 2000, một chiếc răng của một người thanh niên đã được tìm thấy trong hang động, và vào năm 2008, khi chiếc vòng tay được tìm thấy, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra xương ngón tay của một người trẻ tuổi Denisovan, người mà họ gọi là ‘người phụ nữ X’. Khảo sát thêm địa điểm này, người ta đã tìm thấy các hiện vật khác có niên đại thuộc 125.000 năm trước.

Phó Giám đốc viện Mikhail Shunkov cho rằng phát hiện này chỉ ra rằng người Denisovan, mặc dù đã tuyệt chủng, nhưng đã tiến bộ hơn cả giống người hiện thời và người Neanderthal.

‘Trong cùng tầng đất, chúng tôi tìm thấy xương hài cốt của người Denisovan, những thứ thú vị khác cũng được tìm thấy; khi đó người ta tin những dấu hiệu này thể hiện sự xuất hiện của giống người hiện thời”, ông nói. ‘Trước hết, có những vật tượng trưng, chẳng hạn như đồ trang sức, gồm vòng đeo tay bằng đá cũng như một chiếc nhẫn được chạm khắc từ đá cẩm thạch.‘

Chi tiết về chiếc nhẫn này vẫn chưa được tiết lộ.

‘Những thứ này được làm bằng cách sử dụng công nghệ kỹ thuật, như khoan đá, khoan với một dụng cụ, mài, mà theo quan điểm truyền thống thì những kỹ thuật này chỉ xuất hiện trong thời gian sau này, và không nơi nào trên thế giới từng sử dụng những thứ này sớm như vậy, trong thời kỳ Đồ Đá Cũ. Lúc đầu, chúng tôi liên kết những phát hiện với một hình thức tiến bộ của con người hiện đại, nhưng đây là quan điểm sai lầm quá cơ bản. Rõ ràng, người Denisovan đã để lại những thứ này.‘

Điều này chỉ ra rằng “tiến bộ nhất của bộ ba’ (giống người hiện thời, người Neanderthal và người Denisovan) là người Denisovan, những người có đặc điểm di truyền học và hình thái học cổ xưa hơn nhiều so với người Neanderthal hay người hiện đại“.

Tuy nhiên, có thể vòng tay trông rất hiện đại này đã được chôn cùng với hài cốt lớn tuổi?

Các chuyên gia đã xem xét khả năng này nhưng nó đã bị loại bỏ, họ tin rằng tầng đất đã không bị con người can thiệp rất lâu sau đó. Đất quanh vòng đeo tay cũng được sử dụng phương pháp phân tích đồng vị oxy để xác định niên đại.

Vòng đeo tay độc đáo này đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử và Văn hóa nhân dân Siberia và vùng Viễn Đông ở Novosibirsk. Irina Salnikova, Giám đốc bảo tàng, nói về vòng đeo tay: ‘Tôi thích phát hiện này. Kỹ năng của người đã tạo ra nó thật hoàn hảo. Ban đầu chúng tôi nghĩ rằng nó đã được người Neanderthal hay người hiện đại làm, nhưng thực ra nó được bậc thầy người Denisovan làm, đó là quan điểm của chúng tôi.’

“Mọi đồ trang sức có ý nghĩa huyền diệu đối với người cổ đại và ngay cả đối với chúng ta, mặc dù không phải lúc nào chúng ta cũng nhận thấy điều này. Ví dụ, những cái vòng đeo tay và vòng cổ trang nghiêm là để bảo vệ con người khỏi tà ma. Vật này, được làm bằng kỹ thuật tinh xảo và vật liệu ‘nhập khẩu’, nó rõ ràng là thuộc về một người có địa vị xã hội cao vào thời đó”.

So với các vòng đeo tay khác được tìm thấy trước phát hiện này, các chuyên gia Nga cho rằng đây là loại đồ trang sức cổ xưa nhất được làm bằng đá.

Thanh Phong, Dịch từ Siberian Times