Cây thông: Loài cây thường xanh vĩ đại với nhiều ý nghĩa văn hóa

Một trong những loài cây lớn nhất và được yêu thích nhất trên thế giới là cây thông. Loài cây này có vẻ đẹp xanh tốt quanh năm, tô điểm thêm sức sống cho phong cảnh mỗi mùa đông trắng xóa. Không những thế, thông còn là loài cây mang nhiều ý nghĩa văn hóa.

Nhiều loài thông có thể chịu được sự lạnh giá, mưa tuyết, cũng như cả những vùng đất khô cằn và hạn hán. Một cây thông trưởng thành có thể mọc rất cao. Nó tỏa ra một mùi hương cực kỳ dễ chịu, khiến người ta cảm thấy nhẹ nhàng và thư giãn.

Đối với nhiều người, cây thông có liên quan mật thiết đến Giáng Sinh. Đặc biệt, các loài thông khác nhau đã trở thành biểu tượng văn hóa riêng trên toàn thế giới. Cây thông cũng là chủ đề của văn hóa dân gian, tôn giáo và những câu chuyện truyền thuyết trong nhiều thế kỷ. Dưới đây chúng ta sẽ xem xét khía cạnh ý nghĩa văn hóa và tôn giáo của cây thông tại một số quốc gia trên thế giới.

Loài cây hữu ích ở Bắc bán cầu

Có từ 105 – 125 loài thông được tìm thấy trên toàn thế giới. Chúng có nguồn gốc ở khắp Bắc bán cầu. Trong đó, một số loài đã được đưa xuống phía Nam đường xích đạo tại các vùng như Nam Mỹ và Châu Đại Dương.

Gỗ thông mềm nhưng bền chắc nên thường được chọn để làm đồ nội thất. Quả thông và lá kim được sử dụng trong các ngành nghề thủ công và nhựa thông để sản xuất dầu thông. Trong dầu thông chứa các phenol có tác dụng như một loại thuốc giảm căng thẳng tự nhiên. Những năm gần đây, nó đã trở thành một loại hương liệu phổ biến.

Cây thông ở Bắc Mỹ

Nhiều loài thông có nguồn gốc từ Bắc Mỹ. Ở phía Tây Hoa Kỳ và Canada, thông Ponderosa là một trong những loại thông cao lớn và nổi tiếng nhất, còn thông Bristlecone có thể sống đến 4.000 năm tuổi. Ở phía Đông Hoa Kỳ và Canada, rừng thông Strobus thu hút rất nhiều khách du lịch trên toàn thế giới. Đặc biệt là khu rừng nằm ở dãy núi Smoky và Appalachia.

Cây thông đóng một vai trò quan trọng trong tín ngưỡng và truyền thuyết của dân bản địa Mỹ và Canada. Đối với người bản địa, cây thông là biểu tượng của trí tuệ và tuổi thọ. Ngoài ra, lá kim và nhựa thông còn được xem là loại thuốc có thể bảo vệ con người khỏi bệnh tật, tà ma,…

Trong một số bộ lạc ở Tây Nam Mỹ, người ta thậm chí còn xem cây thông là cây thiêng. Người Perz Nez từ lâu đã tin rằng cây thông nắm giữ bí mật của lửa và bảo vệ bí mật này rất cẩn thận.

Trong số 6 bộ tộc Haudenosaunee, hay còn gọi là Liên minh Iroquois (gồm Seneca, Cayuga, Onondaga, Oneida, Mohawk và Tuscarora) cây thông và đặc biệt là Pinus strobus được coi là cây Hòa Bình. Vũ khí sẽ được chôn bên dưới các gốc cây Hòa Bình này. Loài cây này tượng trưng cho sự hòa bình giữa các bộ tộc (trước đây từng chiến tranh với nhau) và hình tượng bó 5 mũi tên tượng trưng cho 5 bộ tộc (trước khi bộ tộc Tuscaroras tham gia liên minh vào thế kỷ 18) sau khi chấp nhận Luật Hòa bình và liên kết thành Liên minh Iroquois.

Lá kim, nhựa, vỏ cây và các loại hạt thông được người dân bản địa ở đây sử dụng cho ngành y học, thủ công mỹ nghệ truyền thống và làm nguyên liệu nấu ăn.

Cây thông ở Hàn Quốc

Cây thông có một ý nghĩa rất đặc biệt trong trái tim người dân Hàn Quốc. Đối với hầu hết người dân, cây thông đại diện cho tuổi thọ và đức hạnh của con người. Tuy nhiên, ý nghĩa của nó còn sâu sắc hơn vậy. Ở Hàn Quốc, cây thông được xem là một sinh mệnh đáng kính, mạnh mẽ và thông thái. Nó nhận được sự tôn kính sâu sắc hơn các loài cây khác.

Khi những đứa trẻ được sinh ra, người ta sẽ đặt một cành thông lên cửa như một cách để chúc mừng cặp vợ chồng, và với bé gái, nhánh cây này sẽ được buộc với một cục than bằng sợi dây rơm trong ba tuần, để xua đuổi linh hồn ma quỷ. Riêng phần lá kim được người dân ở đây sử dụng làm nguyên liệu trong nhiều loại trà, trong các món ăn ngày lễ và hơn thế nữa.

Cây thông Hàn Quốc cũng được coi là một sứ giả chuyên dẫn linh hồn của người chết đến thế giới bên kia. Nhiều quan tài được làm bằng gỗ thông với mục đích giúp linh hồn người chết sớm được đến thiên đàng.

Cây thông già nhất ở Hàn Quốc được sử dụng để xây mái cho tòa nhà lâu đời nhất nước này! Cái cây này nổi tiếng với tên gọi “Solnamu” (trong tiếng Hàn có nghĩa là “cây tốt nhất”). Nó đã tồn tại hơn một ngàn năm, nếm trải bao cuộc chiến tranh, biến đổi khí hậu,… Cây thông cổ thụ này hiện đang nằm tại thành phố Mt. Bukhan của Hàn Quốc.

Cây thông Trung Quốc

Ở Trung Quốc, cây thông đại diện cho tuổi thọ, đức hạnh và sự đơn độc. Cùng với trúc, mai, cây tùng (thuộc họ thông) được coi là một trong “Ba bạn hữu trong gió rét” (Tuế hàn tam hữu). “Ba người bạn” này là ba loài cây thường xanh, đặc biệt là cây mai còn nở hoa trong suốt mùa đông. Cây thông cũng là một biểu tượng phổ biến của năm mới.

Trong hội họa truyền thống Trung Quốc, cây tùng thường được vẽ cùng chim hạc hoặc núi non, vì hạc cũng là biểu tượng của trường thọ, và núi thì gần với Trời. “Ba bạn hữu trong gió rét” cũng là một chủ đề phổ biến trong các bức tranh truyền thống Trung Quốc. Chúng thường được vẽ cùng nhau. Trong đó, Thọ tinh, vị thần trường thọ của người Trung Quốc thường được vẽ đứng dưới gốc tùng. Bên cạnh đó là một con hạc đang đậu trên nhánh cây.

Thông cũng được trồng gần các ngôi mộ ở Trung Quốc. Mục đích là để bảo vệ thi thể khỏi sự tấn công của rồng nước và “quỷ ăn não” Võng Tượng.

Cây thông ở Nhật Bản

Tại Nhật Bản, cây thông được gọi là matsu, nó cũng có cùng ý nghĩa như ở Trung Quốc và Hàn Quốc. Đó là trường thọ, đức hạnh và tuổi trẻ. Thông cũng liên quan đến nam tính và quyền lực.

“Matsu” trong tiếng Nhật có nghĩa là chờ đợi linh hồn của một vị thần hạ phàm. Ở Nhật Bản, cây thông gắn liền với năm mới. Mỗi dịp Tết đến, nhiều người Nhật thường treo một bó cây gồm các cành thông và tre lên cửa để cầu mong nhận được phước lành từ các vị thần. Cây thông cũng được sử dụng để đánh dấu ranh giới trên vùng đất thiêng liêng của các đền thờ.

Nó cũng là một loại cây phổ biến được lựa chọn cho nghệ thuật bonsai. Nhiều cây bonsai sống được hàng trăm năm tuổi! Trước thời kỳ Edo (1600-1867), cây thông và cành thông được dùng để trang trí áo giáp và đao katana của samurai, vì nó gắn với hình ảnh nam tính.

Sau trận động đất và sóng thần ở Tohoku vào tháng 3/2011, thành phố Rikuzentakata bị tàn phá và khu rừng xung quanh gồm 70.000 cây thông gần như bị phá hủy hoàn toàn. Ngoại trừ một cây thông duy nhất.

Cái cây này đã trở thành biểu tượng của quốc gia về khả năng phục hồi và quyết tâm cao độ trong việc vực dậy, xây dựng lại đất nước, sau sự tàn phá khủng khiếp của thảm họa tự nhiên ở phía Đông Bắc Nhật Bản. Đáng buồn thay, nước biển đã thấm vào rễ cây khiến nó bị thối và chết. Vào tháng 9/2012, cây đã bị chặt.

Cây thông ở châu Âu

Ở châu Âu, cây thông có thể được tìm thấy trên khắp lục địa. Một số khu rừng thông tại đây nổi tiếng khắp thế giới và là nơi những truyền thuyết và các câu chuyện cổ tích ra đời. Đặc biệt, cây thông đóng một vai trò quan trọng trong các tôn giáo cổ đại của châu Âu.

Ở Hy Lạp cổ, cây thông mang ý nghĩa thiêng liêng đối với vị thần rượu nho Dionysus và các tín đồ của ông. Tại thành cổ Corinth, người Corinth làm theo lời sấm truyền của các nhà tiên tri Delphic: Họ thờ tự cây thông cùng với thần Dionysus.

Cây thông còn là biểu tượng của các tôn giáo La Mã cổ đại. Đây là loài cây thiêng của giáo phái Mithraic, tôn giáo rất phổ biến ở Rome cổ đại. Cây thông còn là một trong những biểu tượng nổi tiếng của lễ giữa đông của Đức.

Cây thông và các loài cây lá kim khác của Rừng Đen nước Đức đã khiến khu rừng nổi tiếng là một nơi tối tăm, không thể xuyên qua, và gắn liền với các câu chuyện cổ tích, phim Walt Disney và những câu chuyện Giáng sinh. Trong đó, những người lùn sống ở Rừng Đen, người sói, phù thủy, và nhiều thứ khác thường sẽ được nhìn thấy vào ban đêm.

Những cây thông khác ở châu Âu cũng đã nổi tiếng trên toàn thế giới. Chẳng hạn như cây thông Balkan ở Đông Nam và Đông Âu có thể sống tới 1.000 năm tuổi. Dọc theo bờ biển Na Uy, một khu rừng có nhiều loài cây sinh trưởng như: Cây thông, vân sam,… tạo nên cho khu vực Scandinavia (một số nước thuộc Bắc Âu) một hệ sinh thái độc đáo và một kho tàng tài nguyên tuyệt vời cho thế giới…

Cây thông Giáng sinh

Cây thông là cây Giáng sinh được nhiều người trên thế giới lựa chọn và nó cũng liên quan mật thiết đến lễ Giáng sinh. Trong một truyền thuyết cổ xưa của Đức dựa trên câu chuyện có thật về thánh Boniface (675-754) và việc chặt cây sồi của Odin, thánh Boniface đã đề nghị dùng cây thông để mừng Giáng sinh.

Kể từ khi cây Giáng sinh được dùng lần đầu tiên tại Đức vào thế kỷ 16 và trở nên phổ biến trên toàn thế giới trong thế kỷ 19, thì cây thông và các loại cây thường xanh khác đã trở thành sự lựa chọn hàng đầu. Các cành cây của chúng khá chắc để treo đồ trang trí, nến và các chuỗi đèn nhấp nháy. Ngoài ra, hương thơm của cây thông dịu nhẹ, nên sẽ đem lại sự dễ chịu cho mọi người khi bước vào căn phòng.

Cây thông còn có mối liên hệ rất lâu đời với Cơ Đốc giáo. Chúng đại diện cho tình yêu vĩnh cửu mà Thiên Chúa dành cho nhân loại và sự sống bất diệt. Ngoài ra, cây thông cũng hướng thẳng lên Thiên Đàng.

Cây thông và nghĩa trang

Ở Mỹ, các loại cây thường xanh như cây thông rất phổ biến trong những khu nghĩa địa. Chúng thường mọc bên cạnh các hàng rào và nhiều ngôi mộ riêng lẻ. Có hai lý do có thể giải thích cho hiện tượng này. Thứ nhất, loài cây thường xanh có xu hướng phát triển dọc theo các dãy hàng rào, đặc biệt là ở khu vực nông thôn. Thứ hai, cây thông được con người cố tình trồng trong nghĩa trang. Bởi vì chúng đại diện cho sự sống vĩnh viễn, còn quả thông tượng trưng cho sự liên tục và tái sinh.

Di sản của cây thông

Ở các nước trên thế giới mà trồng thông, có rất nhiều truyền thuyết, tín ngưỡng và văn hóa dân gian xung quanh loài cây này. Đối với một số người, cây thông là biểu tượng của hòa bình. Đối với những người khác, nó là một biểu tượng của khả năng tái sinh, sự nam tính và mùa đông. Nhưng dù cây thông phát triển ở đâu, thì nó vẫn luôn là một loài cây gắn liền với những truyền thuyết và đem đến tình yêu cho con người.

Hồng Liên, theo Owlcation