Bộ Y tế đề xuất phương án bắt buộc hiến máu 1 lần/năm

Bộ Y tế đề xuất quy định hiến máu là nghĩa vụ bắt buộc mà công dân phải thực hiện 1 năm/lần, trừ một số trường đặc biệt) hoặc là việc tự nguyện kết hợp với tăng chi cho công tác vận động hiến máu.

Đây là nội dung trong tờ trình Dự án Luật về máu và tế bào gốc mà Bộ Y tế gửi tới Bộ Tư pháp thẩm định.

Theo đó, để khắc phục tình trạng thiếu máu phục vụ điều trị và đảm bảo an toàn truyền máu, Bộ Y tế đề xuất quy định nghĩa vụ của công dân liên quan đến việc hiến máu với 2 giải pháp:

Một là quy định việc hiến máu là tự nguyện kết hợp với tăng chi cho hoạt động vận động hiến máu.

Hai là quy định việc hiến máu là nghĩa vụ bắt buộc của công dân phải thực hiện mỗi năm một lần nhưng có loại trừ một số trường hợp không thể hiến máu. Người hiến máu được nghỉ việc sau khi hiến máu.

Với quy định bắt buộc hiến máu, dự kiến mỗi năm, sẽ có khoảng 46 triệu người phải tham gia hiến máu (trừ 30,3 triệu công dân dưới 18 tuổi và khoảng 14,2 triệu người mắc các bệnh không thể hiến máu).

Tuy vậy, trong 2 giải pháp nêu trên, Bộ Y tế đang “nghiêng” về quy định hiến máu là tự nguyện.

Cho đến nay, hoạt động hiến máu tại Việt Nam được thực hiện trên cơ sở tự nguyện của các cá nhân. Việc hiến máu được thực hiện trên cơ sở cân nặng của người hiến máu. Người có cân nặng từ 42 kg đến dưới 45 kg được phép hiến không quá 250 ml máu toàn phần mỗi lần; người có cân nặng 45 kg trở lên được phép hiến máu toàn phần không quá 9 ml/kg cân nặng và không quá 500 ml mỗi lần. Trung bình mỗi năm 1 người hiến tối đa 4 lần/năm.

Theo tính toán lý thuyết của Tổ chức Y tế Thế giới, ở các nước đang phát triển, dựa trên số dân của mỗi nước, cần khoảng 2% dân số hiến máu mỗi năm. Như vậy mỗi năm, Việt Nam với khoảng 90 triệu dân sẽ cần 1.800.000 đơn vị máu. Nhưng đến năm 2015, toàn quốc mới vận động, tiếp nhận 1.101.781 đơn vị máu; chỉ đạt 1.21% dân số hiến máu.

Đáng nói, dù lượng máu không đủ để đáp ứng yêu cầu của công tác điều trị nhưng trên thực tế hiện nay việc sử dụng máu còn khá lãng phí vì hầu hết các cơ sở y tế vẫn đang thực hiện việc truyền máu toàn phần (>80% ở hầu hết các tỉnh) do chưa đủ điều kiện để sản xuất các chế phẩm máu.

Bên cạnh đó, an toàn truyền máu cũng là vấn đề đáng quan ngại trong giai đoạn hiện nay vì ở nước ta vẫn đang sử dụng các kỹ thuật sàng lọc bằng huyết thanh chưa đảm bảo an toàn, đang ở mức độ thô sơ; nhiều cơ sở truyền máu còn dùng kỹ thuật ngưng kết, kít nhanh để xét nghiệm sàng lọc máu (HIV) nên chưa sàng lọc được các bệnh lây truyền qua đường máu khi chúng còn đang ở trong giai đoạn cửa sổ…

Theo kinh nghiệm của các nước trên thế giới và trong khu vực hiện nay, để giải quyết tình trạng thiếu máu và bảo đảm an toàn truyền máu. Chính phủ các nước đã đề xuất việc ban hành Luật Hiến máu hoặc các luật khác có liên quan đến vấn đề hiến máu tình nguyện không lấy tiền như: Luật truyền máu, Luật cấm buôn bán máu… Sau khi Luật hiến máu được Quốc hội các nước ban hành, tình trạng khan hiếm máu cho cấp cứu và điều trị đã cơ bản được giải quyết.

Đó là cơ sở để Bộ Y tế xây dựng Luật về máu và tế bào gốc; trong đó đề xuất quy định mới về quyền và nghĩa vụ của công dân liên quan đến việc hiến máu.