Bí ẩn về sự vượt bậc công nghệ của nền văn minh 5.000 năm tại Peru

Nền văn minh cổ đại Peru ít được nhắc tới như đế chế La Mã hay Ai Cập, nhưng sự phát triển tân tiến trong các lĩnh vực nông nghiệp, y học, kiến trúc từ hơn 5.000 năm về trước lại là một bí ẩn thách thức các nhà khoa học.

Trên thế giới, vùng Lưỡng Hà, Ai Cập, Trung Quốc và Ấn Độ được biết đến là cái nôi của những nền văn minh đầu tiên trong lịch sử nhân loại. Tuy nhiên, ít người biết được rằng có một nền văn minh vĩ đại đã xuất hiện đồng thời với nó, đó chính là nền văn minh Norte Chico ở thung lũng Supe, Peru, và là nền văn minh sớm nhất ở châu Mỹ. Thủ phủ của nền văn minh này là thánh địa Caral 5.000 năm tuổi nổi tiếng với tập quán canh tác đa dạng, nền văn hóa phong phú và nhiều công trình kiến trúc hoành tráng.

Thành phố cổ Caral ẩn mình dưới cát hàng nghìn năm. Đến năm 1905, nhà khảo cổ học người Đức Max Uhle tiến hành khảo sát thung lũng Supe, nằm cách phía bắc Lima trên bờ Thái Bình Dương thuộc Peru hơn 321 km, và phát hiện ra những di tích khảo cổ đầu tiên tại khu vực này.

Vài thập kỷ sau, một cuộc khai quật quy mô lớn diễn ra, hé lộ một phần rất nhỏ của thành phố cổ đại rộng lớn này. Vào những năm 1970, các nhà khảo cổ phát hiện ra rằng những ngọn đồi ở đây chính là các kim tự tháp có bậc.

Đến những năm 1990, toàn bộ thành phố cổ đại Caral được phát lộ. Người ta tìm thấy ở đây 6 kim tự tháp lớn bao quanh một quảng trường rộng. Các công trình công cộng bao gồm cầu thang, phòng ốc, sân vườn, một nhà hát ngoài trời và ba quảng trường trũng ở giữa.

Các nhà khảo cổ học tin rằng Caral là vùng đất trọng yếu trong lịch sử cổ đại, bởi đây là một trong những nơi đầu tiên xuất hiện nền văn minh nhân loại ở châu Mỹ. Hơn thế nữa, đây cũng là một trong số rất ít nền văn hóa phát triển mà không có chữ viết trong giao tiếp xã hội.

Khoảng 5.000 năm trước đây, người Peru cổ đại đã định cư tại Caral và gây dựng nên một vương quốc tiên tiến, lâu đời bậc nhất tại Nam Mỹ. Kiến thức của họ về một số lĩnh vực khoa học đã khiến các nhà nghiên cứu ngày nay phải lúng túng và chưa thể đưa ra câu trả lời hợp lý cho rất nhiều bí ẩn đằng sau nền văn minh vĩ đại đã phát triển đơn độc này.

Theo nhà nghiên cứu Ruth Shady, những cư dân cổ xưa tại Caral đã xây dựng phòng thí nghiệm để vẽ lên lịch trình sản xuất cho ngành nông nghiệp và thiết lập hệ thống dự báo thời tiết, khí hậu. Bước tiến này cho phép họ xác định điểm bắt đầu và kết thúc của chu kì trồng chọt – thu hoạch. Ngoài ra, nó cũng cho phép họ dự báo được những thay đổi trong thiên nhiên và đưa ra tùy biến thích hợp.

Các vật liệu có thành phần các-bon được tìm thấy trong thành phố này có tuổi đời từ những năm 2627 trước Công nguyên. Chi tiết hơn, Caral là một quần thể phức hợp với những kim tự tháp, quảng trường hình cầu, cùng những bậc thang vẽ lên chân dung của một nền văn minh tri thức và lớn mạnh.

Các nghiên cứu phát hiện rằng những kim tự tháp Caral được xây dựng vào cùng thời điểm với các kim tự tháp Ai Cập (khoảng năm 3200 trước Công nguyên). Những công trình hoành tráng này là minh chứng về sự khéo léo của con người cổ đại. Họ đã làm được những điều không tưởng và dựng lên những tượng đài hùng vĩ và chính xác, thể hiện khả năng hoạch định và tổ chức đáng kinh ngạc. Thật may mắn đây là một điểm khảo cổ được bảo toàn khá nguyên vẹn bởi nó được phát hiện khá muộn và thực tế là nơi này cũng không có mấy vàng bạc để trộm cắp.

Cách thức quy hoạch thành phố, tượng đài và khu định cư cao cấp là dấu hiệu cho thấy sự tồn tại của những nghi lễ. Vì vậy, chắc chắn Caral là nơi có một hệ ý thức tôn giáo mạnh mẽ.

Mặt khác, “Thành phố Caral biết cách tận dụng sức gió để áp dụng trong lĩnh vực khai thác năng lượng và cơ học chất lỏng bằng cách dẫn gió đi qua những ống dẫn ngầm để đạt được nhiệt độ cao và giữ lửa luôn bùng cháy. Ngày nay phương pháp này được gọi là hiệu ứng Venturi” – Ông Ruth Shady cho biết, dựa trên một trích dẫn từ trang Andina.

Theo các nhà nghiên cứu, đây là một bí ẩn gây nhức nhối cho họ bởi không ai có thể hiểu được bằng cách nào mà những cư dân cổ đại có thể phát triển công nghệ này từ hơn 5.000 năm về trước, khi mà phương pháp tương tự lần đầu tiên được phát minh vào năm 1740.

Không chỉ có vậy, “Caral cũng đạt được những thành tựu nhất định trong lĩnh vực dược học, chúng tôi tìm thấy bằng chứng về việc những cư dân tại đây đã từng sử dụng cây liễu để điều trị bệnh – cây liễu có thành phần hoạt tính hóa học Aspirin – có thể giúp cắt giảm các cơn đau, như nhức đầu”, ông Ruth Shady nói.

Trang mạng Andina.com.pe cho biết: “Một điểm nổi bật khác của Caral là những công trình dân dụng, điều khiến các nhà khoa học tiếp tục phải kinh ngạc khi 1 thành phố có tuổi đời trên 5.000 năm đã từng áp dụng công nghệ chống động đất”.

Điểm quan trọng nhất và cũng là đặc sắc nhất trong nền văn minh này mà chúng ta chưa nhắc tới là thành phố Caral không hề có vũ khí, không có xác người bị cắt chém, hay bất kì manh mối nào về chiến tranh. Vì vậy, chắc chắn Caral là nơi có chính sách ngoại giao hòa hoãn, văn hóa nhân văn phát triển, nghiễm nhiên là thành phố tân tiến và lâu đời nhất tại Tây Bán Cầu.

Bình An, theo Ancient-Code