Bí ẩn gốm sứ làm từ tro núi lửa của người Maya

Một loạt các sản phẩm đồ gốm Maya có niên đại từ cuối thời kỳ Hậu Cổ Điển từ lâu đã là nguồn gốc của sự bí ẩn đối với các chuyên gia do chất liệu tạo thành chúng phần lớn được làm từ tro bụi núi lửa.

Điều bí ẩn ở chỗ trên thực tế không có bất kỳ ngọn núi lửa nào tại miền đông Trung Mỹ và cũng không có nhà khảo cổ nào tìm thấy bằng chứng của tro bụi được khai thác ở khu vực người Maya sinh sống.

Hiện nay, một nghiên cứu mới đăng trên tạp chí Địa chất đã loại trừ khả năng một vụ nổ núi lửa lớn từ xa là nguồn gốc của tro bụi. Do vậy, đáp án cuối cùng vẫn còn bị bỏ ngỏ.

Tro bụi núi lửa từ lâu đã được biết đến như là một hỗn hợp đặc biệt, được trộn với đá vôi trong kỹ nghệ gốm sứ thời kỳ Hậu cổ Maya (năm 600-900 sau Công nguyên). Nhưng tại sao ở đây lại có một lượng lớn tro bụi núi lửa dùng để sản xuất đồ gốm? Trong khi thực tế rằng tro bụi không có nguồn gốc địa phương (núi lửa gần nhất cách đó 350km), chưa một ai có thể giải thích được điều kỳ lạ này.

Phải chăng những người Maya đã khai thác tro bụi của một vụ phun trào núi lửa trong nhiều thế kỷ? Hay một loạt những lần tro bụi rơi tập trung trong thời kỳ Hậu Cổ Điển đã thúc đẩy các chiến lược sản xuất gốm sứ mới?

Một mẫu vật bình gốm của người Maya thời kỳ Hậu Cổ Điển (Nguồn: Wikimedia)

Theo một báo cáo của Live Science, một nghiên cứu mới nhất về phân tích cấu trúc tinh thể của tro hiện nay đã loại trừ khả năng nguồn sản sinh ra tro bụi là từ núi lửa Ilpango ở El Salvado. Nhưng điều này chỉ khiến cho bí ẩn càng khó giải thích.

Tác giả Kevin Coffey – sinh viên của một giáo sư địa chất tại Đại học California, Los Angeles lý giải rằng núi lửa Ilopango đã có một trận phun trào khủng khiếp, hủy diệt và chôn vùi những thành phố lân cận của người Maya trong thế kỷ thứ năm.

Nhưng sự so sánh của các tinh thể zircon tý hon trong đồ gốm sứ cho thấy giả thuyết dựa trên sự phun trào núi lửa Ilopango là chưa chính xác. Mặc dù các nhà nghiên cứu chỉ thử nghiệm một số ít các mảnh gốm nhưng những dấu hiệu hóa học của các tinh thể zircon cũng khác nhau, cho thấy tro bụi đến từ ít nhất là hai ngọn núi lửa.

Ông Coffey nói: “Mặc dù hơi thất vọng vì không tìm được lời giải cho bi ẩn này, nhưng chúng tôi có thể tự tin nói rằng hầu hết nguồn gốc đồ gốm [từ núi lửa] là chưa chính xác”.

Anabel Ford – đồng tác giả nghiên cứu – giám đốc Trung tâm Nghiên cứu MesoAmerican tại Đại học California, Santa Barbara cho biết: “Mỗi một lần đổi hướng nghiên cứu, chúng tôi lại gặp phải một vấn đề mới”

Nhóm nghiên cứu hy vọng sẽ khảo sát những ngọn núi lửa ở bờ biển Thái Bình Dương, và tìm kiếm những mỏ tro bụi bị che lấp trên bán đảo Yucatan. Có 11 ngọn núi lửa tiềm ẩn dọc theo phía tây Trung Mỹ. Phân tích nhiều mảnh gốm sứ hơn cũng có thể cung cấp manh mối mới về nguồn gốc của tro bụi – Ông Coffey nói.

“Những gì chúng ta phát hiện ra thật đáng ngạc nhiên.” – Ông Coffey nói – “Bí ẩn ngày một bí ẩn hơn.”

Bạch Liê[email protected]

Theo ancient-origins